با ارتقای سطح بهداشت و کشف درمان های جدید، سطح سلامت جوامع و میانگین طول عمر در جهان افزایش یافته است. با این حال درمان بیماری های مزمنی که با زوال و تخریب بافت و ارگان همراه هستند و همچنین بیماری های ارثی و سرطان ها هنوز از چالش های حل نشده پزشکی امروز به شمار می آیند.
در سال های اخیر، دانشمندان خواص سلول های ویژه ای را به نام سلول های بنیادی توصیف کرده اند که امید فراوان است، بتوان از آنها در درمان چنین بیماری هایی سود جست. این سلول ها قابلیت نوسازی و تمایز به انواع سلول های بدن را دارا هستند.
در افق توسعه علم سلول های بنیادی، امکان تولید، ترمیم بافت و بازسازی اعضای بدن با استفاده از سلول های بنیادی در مهندسی بافت و طب بازساختی و همچنین درمان بیماری های ارثی و سرطانی کاملا نمایان شده و به نظر می رسد که در آینده نه چندان دور بشر دغدغه از دست دادن بافت و اعضای حیاتی را با کمک فناوری سلول های بنیادی و علوم مرتبط فراموش کند.
گرایش شدید محققین و دانشمندان جهان به این شاخه از علم و فناوری و سرمایه گذاری های سنگین کشورهای پیشرفته در این حوزه، حاکی از نقش مهم و چشمگیر بودن آن در کسب سهم مهمی از درمان بیماری ها در آینده نزدیک دارد و پیش بینی می شود کشورهای صاحب فناوری در این حوزه از کشورهای صاحب اقتدار در سطح ملی و بین المللی محسوب شوند.
پیشرفت های به دست آمده در جمهوری اسلامی ایران در حوزه سلول های بنیادی و طب بازساختی با وجود سرمایه گذاری اندک، نشان دهنده استعداد بالای رشد کشور در این حوزه است به طوری که هم اکنون جمهوری اسلامی ایران از لحاظ تولید مقالات حائز رتبه دوم در بین کشورهای اسلامی است. بررسی مقالات نشان می دهد که علیرغم روند رو به رشد در شاخص های کیفی، میانگین تعداد ارجاعات برای مقالات ایرانی هنوز کمتر از متوسط جهانی است.
مسلما افزایش سرمایه گذاری های مادی و معنوی در این حوزه می تواند باعث کسب جایگاه شایسته در منطقه و جهان توسط جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ شود.
با توجه به جایگاه بالای این فناوری برتر در دنیا و اهمیت درمانی و ارزش اقتصادی آن برای جامعه، همچنین قرار گرفتن علوم سلول های بنیادی در فصل سوم بند (۳-۲) از نقشه جامع علمی کشور جزو اولویت های (الف) در علوم پایه و کاربردی، داشتن یک سند توسعه علم و فناوری که به نکات لازم برای توسعه این حوزه توجه کافی مبذول داشته باشد امری واجب و اجتناب ناپذیر است.
حوزه علوم و فناوری سلول های بنیادی در افق ۱۴۰۴، حوزه ای مبتنی بر مبانی معرفتی، اصول اخلاقی و ارزش ها، احکام اسلامی با تکیه بر زیرساخت های بومی و دارای منابع انسانی و فیزیکی مورد نیاز و توسه یافته، الهام بخش، افتخار آفرین و دارای تعاملات گسترده ملی و بین المللی با اولویت کشورهای همسو، کارا و قابل اتکا در تامین نیازهای راهبردی و جاری جامعه ایرانی و جهان اسلام، دارای سهم موثر در تولید دانش و ثروت ملی و حائز رتبه اول در سطح منطقه و کشورهای اسلامی و در زمره ۱۰ کشور برتر جهان در تولید علم و ثروت از چشم اندازهای علم سلول های بنیادی در کشور به شمار می رود.
اهداف کلان سند ملی علوم فناوری سلول های بنیادی
خوداتکایی در مواد اولیه، تجهیزات آزمایشگاهی به ویژه مواد مصرفی و حیوانات آزمایشگاهی و خدمات، به گونه ای که تا ۹۰ درصد از ارزش این گونه مواد در کشور قابل تولید باشد، یکی از اهداف سند ملی علوم فناوری سلول های بنیادی است.
تولید ثروت ملی از طریق به کارگیری علم و فناوری سلول های بنیادی و فرآورده های آن در درمان بیماری های مختلف به گونه ای که ۲ درصد از ارزش بازار جهانی مرتبط با سلول های بنیادی متعلق به جمهوری اسلامی ایران باشد، دومین هدف و دستیابی به استقلال و خودکفایی در انواع بانک های سلولی ملی مرتبط سومین هدف کلان این سند به شمار می روند.
همچنین مشارکت بخش های غیر دولتی در تحقیقات، توسعه فناوری و تولید ثروت با حفظ نقش سیاست گذاری و نظارتی دولت به طوری که حداقل ۲۰ درصد از مراکز سلول درمانی مجاز از بخش غیر دولتی باشند، و تولید دانش و فناوری های نوین تا ارتقا به رتبه دهم دنیا از نظر کمی و کیفی و نشر مقالات در مجلات بسیار معتبر جز دو هدف پایانی سند علوم و فناوری های سلول های بنیادی نیز محسوب می شوند.
