نظامهای فکری نشأت گرفته از سبک زندگی هستند

ایمان و تقوا عامل جوشش برکات الهی از آسمان و زمین

 میرزابابایی در ابتدای این نشست گفت: این نشست هایی که برگزار می کنیم پیش همایش و پیش اجلاس همایش سبک زندگی اسلامی ایرانی است که قرار است سال آینده برگزار شود. این همایش، سراسری و کشوری است و شماها هسته مرکزی آن هستید. این پیش نشست امروز مصادف شده با ولادت حضرت علی اکبر علیه السلام و روز جوان، تقریباً به غیر از یکی دو تا دانشگاه اکثر دانشگاه های تهران در این نشست نماینده دارند. نشست امروز ما به دو پنل تقسیم می شود؛ پنل اول به سبک زندگی و اینکه چگونه سبک زندگی اسلامی ایرانی را ترویج دهیم، اختصاص دارد که با اجرا و مدیریت دکتر خجسته برگزار می شود. در پنل دوم ضمن سخنرانی اساتید محترم، آقای کمیل خجسته، دکتر  شکرانی، دکتر آقاپور و دکتر کلانتری، به سوالات نخبگان دانشجویی نیز پرداخته خواهد شد.

وی افزود: کسی که دغدغه فرهنگی دارد، سبک زندگی اسلامی ایرانی برایش سوال است و باید ابهاماتش رفع شود. سخنان مقام معظم رهبری را در مورد سبک زندگی شنیده ایم و باید تأمل بیشتری درباره آن کنیم. سبک زندگی در بخش اجتماعی و اقتصادی ما اثر خیلی مهمتری دارد. اگر سبک زندگی درست و اصلاح شود بخش های دیگر زندگی اصلاح و درست می شود. مقام معظم رهبری فرمودند تولید کننده علم باشیم نه اینکه دنبال آن باشیم که غربی ها چه گفتند و از آن‌هاپیرو کنیم. البته آگاهی و آشنایی با نظریات غربی ها مفید است و دانستن آن برای ما لازم است اما همان راه آنها را پیش گرفتن و رفتن زیبا نیست.

میرزابابایی تصریح کرد: خداوند در آیه ۹۶ سوره اعراف می فرماید: اگر مردم شهرها ایمان می آوردند و تقوا پیشه می کردند، برکات آسمان و زمین بر آنها می جوشید. خداوند بر اساس اعمال مردمان یک شهر، آینده مردمان آن شهر را مقدر می سازد. ما به دنبال برکات خداوند هستیم و این نوع آیات می تواند برای ما راهگشا باشد.

وی تصریح کرد: فلاسفه بعد از ۲۵۰۰ سالی که از پیدایش علم فلسفه می گذرد، هنوز که هنوز است به یقین نرسیده اند که مثلاً این لیوان آبی که می بینیم حقیقت دارد یا اینکه ذهن ما آن را برساخته است. دکارت، کانت و هیوم هنوز در این شک داشتند که آن چیزی که می بینند حقیقت دارد یا اینکه ذهن آن را می سازد. اما در آیات قرآن هیچ شکی نیست و حقیقت محض است و در هیچ جایی با شک سخن نگفته است. مثل همین آیه 96 سوره اعراف که ایمان و تقوا را عامل جوشش برکات الهی از آسمان و زمین معرفی می‌کند. همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند در فرهنگ خودمان بگردیم و سبک زندگی بر اساس فرهنگ غنی خودمان بسازیم. جوینده، یابنده است، کسانی همین سبک زندگی اسلامی را بر اساس آیات و آموزه های قرآنی پیدا کرده اند و دارند به آن عمل می کنند و هیچ شکی هم در آن ندارند. هگل می گفت: در هر چیزی که شک دارید بگذاریدش داخل پرانتز، درباره آن چیزهایی که لمس شدنی است صحبت کنید در حالیکه در آموزه‌های قرآنی با یقین سر و کار داریم لذا سبک زندگی اسلامی ایرانی نیاز به الگوگیری از غرب ندارد زیرا مضامین سبک زندگی ائمه سلام‌الله علیهم که بر اساس آیات قرآنی شکل گرفته است، به قدر کافی گسترده و جامع است و آیات قرآن در این خصوص می‌تواند نقش راهبردی داشته باشد.

ارتباطات و روابط خانوادگی و اجتماعی؛ معیار اصلی سبک زندگی

در ادامه دکتر خجسته مدیریت پنل اول نشست را اداره کرد. او با این سوال که آیا صلوات و کف زدن در سبک زندگی اسلامی ایرانی قرار می گیرد یا نه پرسید سبک زندگی اسلامی چه تعریفی دارد و چه رفتارهایی سبک زندگی اسلامی ایرانی است، چه چیزهایی معیار سبک زندگی اسلامی ایرانی است؟ سوال دوم اینکه اگر به عنوان یک مدیر تصمیم گیرنده حتی در خانواده تان هستید چگونه سبک زندگی اسلامی ایرانی را ترویج می کنید و مبناهای آن چیست؟

خجسته تصریح کرد: کشف نقطه های شیطانی و اصلاح آنها در سبک زندگی اسلامی بسیار مهم است. ممکن است در خانواده ای یک چیزی نقطه شیطانی باشد ولی در خانواده دیگری چیز دیگری نقطه شیطانی باشد. اگر در داخل خانواده نقطه شیطانی را کشف نکنید، نمی توانید سبک زندگی اسلامی را پیاده کنید. بیاییم ارتباطات و روابط خانوادگی و اجتماعی را به عنوان رفتار اصلی سبک زندگی در نظر بگیریم.

روابط بین افراد، مبنایی بسیار خوب برای سبک زندگی

حجت الاسلام رجالی قائم مقام نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه تهران، در ادامه گفت: امیدواریم هرروز شاهد موفقیت روز افزون شما جوانان باشیم. درباره سبک زندگی اسلامی ایرانی یا سبک زندگی مومنانه یا سبک زندگی قرآنی یا سبک زندگی دینی یا انواع و اقسام اسامی که به آن می دهند، کتب زیادی نوشته شده است. باید دید خروجی این بحث ها در زندگی ما چقدر اثر گذار است و زندگی ما را چقدر بر اساس آموزه های اسلامی تحت تأثیر خود قرار می دهد.

بحث سبک زندگی اسلامی یا لایف استایل یکی از بحث های جدی است که غرب به نوبه خود این کار را انجام داد. هر گروهی برای خودش تعریف خاص خودش را از سبک زندگی دارد و مسائل خاص خود را بیان می کند. منتها عنوانی که برای این نشست در نظر گرفته شده با موضوع سبک زندگی اسلامی ایرانی؛ جوانان و توسعه اجتماعی است. وقتی گفته می شود سبک زندگی، این عنوان برای ما قابل فهم است. ما بسیاری چیزها پیرامون خودمان داریم که متوجه آن هستیم  اما وقتی می خواهیم تعریفی از آن بدهیم دچار مشکل می شویم. در مورد سبک زندگی هم این اشکال وجود دارد.

وی افزود: سبک زندگی بر پایه نقشهای متعددی که در زندگی بر اساس باورهایمان بازی می کنیم، شکل می گیرد. نقشهای شخصی و اجتماعی ای که بر آنها چیره می شویم. خردسال هستیم، نوجوان می شویم، بعد جوان می شویم، بعد ازدواج می کنیم، بعد پدر یا مادر می شویم و بعد پدربزرگ یا مادر بزرگ می شویم. این نقشهایی است که انسان بر اساس یک سری باورهایش و بایدها و نبایدهایش بازی می کند. اینکه آقای دکتر خجسته گفتند سبک زندگی را از روابط و ارتباطات مان شروع کنیم موافقم. رابطه ما با خدا و با خودمان و همینطور با دیگران و محیط زیست مان.

وی ادامه داد: هرکس با هر باوری که دارد یک سری اصول و نقشهایی او را در برگرفته که تعریف می کند چگونه باید عمل و رفتار کند. آن شناختی که ما از آموزه های اسلامی پیدا می کنیم برای اینکه سبک زندگی ما بر اساس آن پایه ریزی شود تأثیر دارد. برای اینکه تا حدودی به نتیجه برسیم در این وضعیتی که هنوز نمی دانیم از کجا باید شروع کنیم، روابط بین افراد، مبنایی بسیار خوب برای آن است.

رجالی ادامه داد: وقتی می گوییم روابط ما، روابط ما با خدا و خودمان و با دیگران و محیط زیست مان مطرح است یا با هر چیزی که در این دنیا با آن در ارتباط هستیم. همه اینها ضوابط و اصولی دارد که به عنوان آیین زندگی چه در قرآن کریم و چه در سیره پیامبر(ص) و ائمه(ع) برای ما تعریف شده است. شبکه های اجتماعی و ماهواره ها و رسانه ها سبک زندگی را تحت تأثیر خودشان قرار داده اند و هر کسی برای برون رفت از این مشکلات مسائلی را مطرح می کند.

بهترین راهکار این است که شناخت بهتر و عمیقتر و دقیقتری بر طبق آموزه های اسلامی از سبک زندگی پیدا کنیم. اگر چه این شناخت به تنهایی کافی نیست اما لازم است. اجرایی و عملیاتی کردن آن مهم است. مثلاً بسیاری آموزه های اسلامی را می شناسند اما در زندگی شان آنها را عملیاتی نمی کنند. باید نسبت به آموزه های اسلامی و دینی شناخت خودمان را تعمیق دهیم و دقیق تر کنیم تا زندگی خودمان را بر مبنای آن پایه ریزی کنیم. دستوراتی که اسلام برای زندگی انسانها داده است همان سبک زندگی اسلامی است.

اسلام ناب، اسلام وهابی و اسلام سکولار

در پنل دوم دکتر کمیل خجسته، سردبیر سایت خامنه ای دات آی آر، دکتر شکرانی دبیر کمیسیون سبک زندگی اسلامی ایرانی در شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر آقا پور عضو این شورا و و دکتر کلانتری رئیس گروه جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران صحبت کردند. خجسته گفت: سه دوره ژئوپلتیکی داریم؛ دوره اول ژئو پلتیک استعمار است که با لشگرکشی و تسخیر نظامی، همراه بود. مبتنی بر قدرت نظامی بود و عده قلیلی از کشورها بر عده کثیری از کشورها فائق می آمدند. تا رسید به دوره جنگ سرد و ژئوپلتیک جدید که شاهد دوقطبی شدن جهان بودیم. بعد از آن نظم نوین جهانی بعد از فروپاشی شوروی شکل گرفت.

در ژئو پلتیک سوم، ابوجهل ها با سلاح علم بر دنیا حکومت می کنند. تغییر زمین کروی به زمین مسطح بدون توجه به زبان و رنگ ها و مرزها سبب دسترسی آسان گردید. نتیجه و نهایت این تغییر این شد که تصویر های انسان از خود و محیط پیرامونش تغییر کرد. امروزه در دنیا سه نوع اسلام ترویج می شود؛ اسلام ناب که ما داعیه دار آن هستیم، اسلام سلفی که مروج آن وهابیت است و اسلام سکولار، که سکولارها مروج آن هستند. در اسلام ناب در حوزه فردی و اجتماعی، احکام اسلامی در جامعه پیاده می شود. اسلام سلفی هم نه بر اساس آموزه های اسلامی بلکه بر اساس تفسیر وهابیت از اسلام است و اسلام سکولار هم می گوید می توانیم دیندار باشیم اما نیازی نیست که احکام اسلامی در جامعه پیاده شود. محور در اسلام ناب، مقاومت در مقابل سلطه و استکبار است.

در ادامه دکتر شکرانی گفت: هنوز به تعریف جامع و مانعی درباره سبک زندگی اسلامی ایرانی نرسیده ایم. مقام معظم رهبری، جوانان و کانونهای جوانان را از دیگر قشرها جدا کرده اند و در شورای انقلاب فرهنگی بسیار بر این دو قشر تأکید شده است. موتور محرکه نظام اسلامی به فرموده مقام معظم رهبری جوانان هستند.

ساختارها رفتارها را شکل می دهند و رفتارها معیارها را

در ادامه دکتر آقاپور با خواندن این روایت که پیامبر(ص) فرمود «شما را توصیه می کنم که به جوانان نیکی کنید که جوانان با من در ابتدا پیمان دوستی بستند اما شیوخ بامن مخالفت کردند»، گفت: من جوان دهه ۶۰ هستم؛ یعنی دهه وقوع انقلاب و جنگ تحمیلی. دولت آن موقع هم زیر ۳۰ سال بود و فرماندهان جنگ مانند شهید باقری جوانان ۲۲ ساله بودند. جوانان این قدر در آن موقع اهمیت داشتند اما امروز متأسفانه آن اهمیت کمرنگ شده است و این رویکرد به جوان تضعیف شده است.

سبک زندگی اسلامی در درجه اول در دانشگاه ها روی می دهد. زیرا جامعه به دست جوانانی که در دانشگاه ها هستند یا بعداً فارغ التحصیل می شوند اداره می شود. سه رویکرد رفتاری و ساختاری و معیاری در سبک زندگی اسلامی داریم که هرکدام حوزه خاص خود را دارند. حوزه دین، سبک زندگی خودش را دارد. دین به مفهومی که امام(ره) آن را زنده کرد و زنده کننده آن بود. در این سه رویکرد دین خود را نشان می دهد. اگر از سبک زندگی صحبت می شود بیشتر رویکرد رفتاری است که لایه زیرین اش ساختارها هستند و لایه زیرین ترش لایه معیارها هستند. ساختارها رفتارها را شکل می دهند و رفتارها معیارها را.

 نظامهای فکری نشأت گرفته از سبک زندگی هستند

دکتر کلانتری هم در ادامه گفت: صحبت ها و هزینه های زیادی راجع سبک زندگی اسلامی شده است و بسیاری با این حوزه نا آشنا نیستند. بسیاری مبانی طرح شده در این خصوص را می دانند. سبک زندگی مانند یک چاله فضایی است که همه چیز را در درونش می کشد و مانند خود می کند. هر مفهومی که در این باره تولید می کنیم می بریم در این چاله نظری و فکری و آن را از خاصیت می اندازیم. کارهایمان تکرار کارهای پیشین شده است. این چاله مفهومی همه مفاهیم را به رنگ خودش در می آورد. مفاهیم جدید به مفاهیم قدیم تقلیل می یابند. نظام ما اکنون تثبیت شده و حداقل توجیهات تئوریک و نظری برای آن داریم.

وی افزود: سبک زندگی معطوف به عرصه عمل است، لذا با کتاب تجویزی سبک زندگی و رساله عملی دادن؛ حل نمی شود. مشکل سر این نیست که پیام نمی رسد چنانچه روزی با کتاب بعد با رادیو بعد یا تلویزیون بعد با رسانه های دیگر آن را بیان می کنیم. مشکل در این است که در عرصه عمل نمی توانیم آن را اجرایی کنیم. لذا سبک زندگی، عرصه ترویجی است و با ایجاد پژوهشگاه ها و پژوهشکده ها و سفارشات پژوهشی مشکل حل نمی شود.

مشکل سبک زندگی اسلامی با ترویج عملی من و شما حل می شود. یک پایان نامه ای را راهنمایش بودم که موضوع آن تأثیر سبک زندگی بر قرائت دینی بود. همه فکر می کنند قرائت ما از دین، بر سبک زدگی ما تأثیر می گذارد اما من می گویم برعکس است سبک زندگی ما بر قرائت ما از دین تأثیر می گذارد. ممکن است یک اتفاق کوچک در خوابگاه دانشجویی افراد را عوض کند. لذا رفتار بسیار مهم است. لذا فکر نکنیم که اگر مبانی تئوریک. نظری خود را قوی کنیم و نظام فکری خود را درست کردیم همه چیز درست می شود. بسیاری از نظامهای فکری نشأت گرفته از سبک زندگی هستند. باید معطوف به سبک زندگی عمل کنیم. باید پایه های زندگی اسلامی در رفتارهایمان باز تولید شوند.