ذكر با تسبيح بهتر است يا با دست؟

به گزارش گروه سبک زندگی خبرگزاری دانا همه موجودات در دایره هستی به نوعی خدای متعال را تسبیح می گویند: " يُسَبِّحُ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزيزِ الْحَكيمِ

آن چه در آسمان ها و آن چه در زمين است، همواره تسبيح خدا می‏گويند، خداوندى كه مالك و حاكم است و از هر عيب و نقصى مبرّا، و عزيز و حكيم است!

تسبیح در اصل تقدیس و تنزیه مبدأ هستی و آفرینش است. هر موجودی به نوعی ذات اقدس متعال را تسبیح می کند.

در عین حالی که همه موجودات هستی خدای متعال را تسبیح می کنند، انسان نیز به عنوان موجود برتر، عالی ترین تسبیح را انجام می دهد، به گونه ای که حتی تمام اعضا و جوارحش می توانند در دنیا مشغول و در قیامت مسئول تسبیح خدا شوند.جدای از این که انسان ها با قلب بیدارشان حتی اگر کلمه ای هم بر زبان نیاورند، تسبیح گوی خدای متعال هستند، اما زبان این عضو کوچک در بدن، ابزار اصلی وانمودن تسبیح خدای متعال است. مولای متقیان امیر مومنان امام علی سلام الله علیه در دعای شریف کمیل بیانی عالی و نغزی دارند:

" یا ربّ قوّ علی خدمتک جوارحی" یعنی ای خدای بزرگ! جوارح مرا بر خدمتت قوی گردان!

جوارح به تک تک اعضای بدن می گویند. دست، پا، گوش، چشم، زبان و غیره که می تواند در مسیر تعالی به کار گرفته شود. پس زبان نیز جزیی از جوارح می باشد که کار اصلی اش این است که علاوه بر سخن گفتن، خدا را تسبیح کند. زبان ابزار ذکر و بند انگشتان ابزار شمارش تسبیح است، شمارش به عدد معین مطابق با سفارش خدای متعال و اولیای دین که البته با دیگر ابزار نیز امکان پذیر است.

 از این رو است که امام صادق سلام الله علیه فرمودند:

"البتّه تسبيح كردن با انگشتان يا حساب تسبيح و ذكر گفتن را با انگشتان نگاه داشتن بهتر و با فضيلت‏تر است تا با ساير چيزهاى ديگر، زيرا از انگشتان در روز قيامت پرسش می‏كنند و شهادت مي
گيرند.

بیان امام صادق سلام الله علیه می تواند به نوعی تفسیر سخن مولای متقیان باشد که خدایا !جوارحم را در مسیر خدمت به خودت قوی گردان .

هر کدام از اعضای بدن انسان، روز قیامت با اذن و اراده الهی به حرف خواهند آمد و بر آن چه انجام داده ، شهادت خواهند داد. در عین حال در سیره معصومین دیده شده است که از غیر از بند انگشتان، از نوعی ابزار شمارش اذکار الهی استفاده می کردند که امروزه با صورت های مختلف متداول می باشد. مثلا نقل شده است: "تسبيح در ابتدا تابيده شده از رشته‏اى پشم بود كه حضرت فاطمه عليها السّلام گره‏هايى در آن زده بود، ولى هنگامى كه عموى پيامبر سلام الله علیه، حمزة بن عبد المطّلب به شهادت رسيد ، حضرت از تربت آن شهيد تسبيحى ساخت.

در این حدیث شریف، از دو نوع ابزار شمارش ذکر خدا که توسط حضرت فاطمه سلام الله علیه به کار گرفته می شد، نام برده شده است . این نشان می دهد که چنین سیره ای برای ما، حسن تبعیت داشته و ارزش ذاتی دارد .

اثبات چیزی مستلزم نفی چیز دیگری نیست، به این معنا که اگر در میان بعضی از روایات مشاهده می کنیم که برای تسبیح خدا سفارش به شمارش با بند انگشت و در بعضی دیگر سفارش به ذکر با دانه های تسبیح (البته با تربت امام حسین سلام الله علیه) شده، اثبات هر کدام لزوما به معنای نفی دیگر نیست و هر کدام ثواب خاص خود را دارد .

چون گریزی از استفاده از نوعی ابزار تسبیح که میان عرب به " سبحه" و میان فارس به " تسبیح" معروف است، و برای شمارش تعداد ذکر الهی به کار می رود، نبوده و نیست، اولیا بعد از شهادت سالار شهیدان امام حسین سفارش زیادی به ذکر تسیبح با تربت سید الشهدا کردند و این به خاطر فضیلت آن خاک مطهر است.

در كتاب تهذيب تأليف شيخ طوسى، از حضرت بقية اللَّه الاعظم روايت شده: تسبيحى كه دانه‏ هاى آن از تربت امام حسين عليه السّلام باشد، بهترين وسيله ‏اى است كه می‏توان اذكار را با آن شمارش كرد، زيرا كسى كه آن را در دست داشته باشد، حتى اگر ذكر تسبيح را فراموش كند و آن را در دستانش بچرخاند، ثواب تسبيح براى او نوشته مىیشود.

پی نوشت ها:

1. جمعه(62) آیه 1 .

2.شیخ صدوق، من لا يحضره الفقيه،ترجمه غفارى،تهران، انتشارات صدوق،چاپ اول، 1367 هجری شمسی، ج‏1، ص 408.

3. روحانی علی آبادی محمد، زندگانى حضرت زهرا عليها السلام،تهران،انتشارات مهام،چاپ اول، 1379 هجری شمسی، ص 995.

4.همان، ص 998.