آلودگی هوا و تاثیر آن بر بدن انسان

به گزارش خبرگزاری دانا روزمرگی و سکونت در کلان شهری با ویژگی­های تهران امروزی، نه فقط عوارض و خطرات آلاینده های محیطی، که شاید بسیاری دیگر از ناهنجاری­ها را برای بسیاری از شهروندان در پی داشته باشد، غافل از این که هر یک از ما در قبال خود، کودکان، سالمندان و تک تک اعضای خانواده خویش عهده دار مسئولیت­هایی هستیم که حفظ تندرستی، مهم ترین آنهاست. مسئله آلودگی هوا اگر یکی از حادترین مسائل ناشی از تمدن ماشینی نباشد بدون شک از بغرنجترین آنها است چرا که هوا در همه جا گسترده است. در اعماق چند صد متری زمین و یا در ارتفاعات چند کیلومتری زمین ، هوا وجود دارد . ملکول گازی که امروزه از کارخانه یا منبع آلوده­کننده دیگر در گوشه ای از جهان وارد هوا می شود اگر تجزیه نشود و یا تغییر نکند بعد از چندی می توان آنرا در ریه های انسانهایی که در قلب جنگلهای آمازون و یا آفریقا و یا در دشتهای وسیع کشور های آسیایی زندگی میکنند ردیابی کرد.

همه‌ی متخصصان حوزه‌ی بهداشت و سلامت بر این عقیده‌اند که آلودگی هوا اثرات منفیِ قابل توجهی روی سلامت افراد می‌گذارد. با تأسف زیاد باید بگوییم که هوای آلوده و ناسالم باعث مرگ و میرهای زودهنگام، بستری شدن در بیمارستان، ابتلا به بیماری‌های تنفسی، قلبی عروقی و سرطان‌ها می‌شود.

آلاینده­ها و تاثیر آن بر بافت­ها و سیستم­های مختلف بدن

موادی که از طریق هوای آلوده وارد محیط می‌شوند و برای سلامت بدن به‌شدت مضر و زیان‌آورند دارای ترکیباتی هستند که باعث نابودی بافت‌های مختلف‌بدن می‌شوند. این رادیکال‌های‌آزاد، از طریق ریه، پوست، مخاط بدن، مثل مخاط چشم، گوش، بینی و دستگاه گوارش، وارد بدن می‌شوند و باعث تخریب تک‌تک سلول‌ها می‌شوند.

بنابراین ذرات آلوده در هوا، از راه‌های مختلف وارد بدن و پس از آن وارد سیستم گردش خون می‌شوند و از آنجایی که خون با همه بدن در تماس است، این خون آلوده به سلول‌های بدن آسیب می‌رساند و باعث افزایش بیماری‌های مزمن می‌شود. خون آلوده وقتی وارد سیستم مغز می‌شود باعث بروز سردرد، وقتی وارد سیستم اعصاب و روان می‌شود، باعث کاهش آستانه تحمل افراد، خستگی زودرس و پرخاشگری می‌شود و علاوه براین، تیرگی، چروک پوست، ریزش مو، دل‌درد، نفخ و سایر بیماری‌های مزمن از دیگر علائم ناشی از آلودگی هواست. ریزگردها،مونوکسیدکربن، دی‌اکسیدنیتروژن، ازن، آلاینده‌های آلی، ذرات غیرعادی دیگر مثل آزبست، بسیار ریزتر از شن و به قطر چند میکرون هستند که به راحتی در ریه رفته و حتی از آن عبور می کنند و با قدرت چسبندگی زیادی به گلبولهای خون می چسبند و در طولانی مدت در عروق ریز رسوب کرده و باعث التهاب عروق )شبیه بهآترواسکلروز (، ورم مغزی، کم‌شدن کیفیت خون‌رسانی به چشم ها و سوزش چشم )در طولانی مدت باعث ایجادآب مروارید(، سرفه های مکرر ، تنگی نفس، کاهش عملکرد قلب و ریه، و غیره می‌شوند.

محافظت از خود در برابر اثرات سوء آلودگی هوا

در آلودگی‌ هوا ریه تمام افراد ساکن در آن شهر با مشکل مواجه می‌شود، چرا که هر فرد طی 24 ساعت 7 هزار لیتر آلاینده وارد ریه خود می‌کند. بنابراین در حال حاضر و در شرایط فعلی آلودگی هوای تهران تمام ریه‌های ساکنان این استان تحت تاثیر است. احتمالاً می‌توان راه‌هایی یافت که از محیط‌های آلوده به دور بود. اما نمی‌توان به طور کامل از خطرات آن در امان بود و هوای ناپاک تأثیر خود را کم یا زیاد روی افراد خواهد گذاشت. تنها کاری که می‌توانید بکنید این است که سیستم دفاعی بدنتان را تقویت و آنتی‌اکسیدان‌های بیشتری مصرف کنید. داشتنسیستم ایمنی قویمی‌تواند آسیب پذیری بدن و خطرات مربوط به آلودگی هوا را کاهش دهد. در حالت کلی در پیش گرفتن یک زندگی سالم (با ورزش، کنترل استرس، کیفیت روابط انسانی، خواب کافی و غیره) و داشتن تغذیه‌ی متعادل و سالم به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک زیادی می‌کند.

برای جلوگیری از تأثیر مواد مضر به بدن، هر یک از اندام‌های بدن مکانیسم خاص خود را دارد. به عبارت دیگر، برای جلوگیری از تأثیر مواد مضر راه‌های دفعی وجود دارد، به‌عنوان نمونه، تعریق از راه پوست، سرفه از راه ریه، ادرار از راه کلیه و مدفوع از طریق روده‌ها، بنابراین در مورد نوع غذا در هنگام آلودگی هوا، بهترین توصیه افزایش مصرف مایعات مختلف در طول روز است.

این مایعات می‌تواند، آب، انواع نوشیدنی‌ها، میوه، انواع سبزی، سوپ و آش باشد. در هنگام آلودگی هوا، مصرف شیر بیش از همیشه، توصیه می‌شود. همچنین برای از بین بردن اثرات مخرب فلزات سنگین مثل سرب که در هوای آلوده وجود دارد، باید دریافت منابع آهن مثل گوشت را افزایش داد.

چی بخوریم، چگونه بخوریم؟

وقتی می توانیم با کمی دقت و توجه در انتخاب غذای مصرفی و موادی که در طی روزتغذیهمی­کنیم، تهاجم آلاینده ها را تحت کنترل درآوریم و جان سالم به دربریم، چرا این کار را نکنیم؟

دکتر نیستانی، خوردن آنتی اکسیدان ها را راهی برای مقابله با عوارضآلودگی هوامی داند و می گوید : " اگر غذای ما از نظر آنتی اکسیدان­ها غنی باشد، احتمال وقوع استرس های اکسیداتیو هم کاهش می یابد. ویتامین هایC , E ، کاروتنوئیدها، پلی فنول ها از آنتی اکسیدان های مهم هستند. سبزی­هاو میوهای تازه، منابع غنی ویتامین C هستند. حساسیت این مواد به حرارت ، نور و PH محیط بالاست ؛ مثلاً با افزودنجوش شیرینبه غذا، ویتامین موجود در این مواد غیر فعال می شود. از این رو بهتر است میوه ها وسبزیجات را تازه مصرف کنید.
روغن سویا، آفتابگردان،جوانه گندمو سایر روغن های گیاهی، غنی­ترین منابع ویتامین E هستند. ویتامین های E نسبت به شرایط طبخ مقاومت بیشتری دارند. "

چند توصیه کلی

1- تا جایی که می‌توانید از محیط‌های آلوده دور باشید.

2- کودکان و سالمندان، بیماران تنفسی و قلبی تا حد امکان از تردد در هوای ناسالم خودداری کنند.

3- از ورزش کردن در محیط‌های آزاد خودداری کنید.

4- در صورت امکان روزهایی که میزان آلودگی بسیار زیاد است از فعالیت های ورزشی خودداری کرده و ورزش را به روز دیگری موکول کنید.

5- حواستان به سردرد، تنگی نفس و کلاً علائمی که در بالا اشاره کردیم باشد و در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنید.