
این باغ در حدود ۲ کیلومتری شهر ماهان و در
۴۲ کیلومتری جنوب شرقی کرمان و در دامنه کوههای تیگران واقع شده و از یادگارهای
عبدالحمید میرزا فرمانفرما - حاکم کرمان در اواخر دوره قاجاریه است. عمارت باغ،
اقامتگاه تابستانی پادشاهان قاجار بوده است .قسمت شاه نشین باغ که در انتهای
فوقانی باغ قرار دارد که در حاضر
بازسازی شده و توسط بخش
خصوصی اداره میشودو هم اکنون به رستوران مجللی تبدیل گردیده است. در 500 متری
شمال باغ،مزار تاریخی دوران صفوی قرار دارد كه به نام باغ مزار چهارسید معروف
است.
این باغ با مختصات جغرافیایی۳۰ درجه و ۱
دقیقه عرض شمالی و ۵۷ درجه و ۱۷ دقیقه طول شرقی میباشد. ارتفاع این منطقه از سطح
دریای آزاد ۲۰۲۰ متر است. طول باغ شاهزاده کرمان ۴۰۷ متر و عرض آن ۱۲۲ متر است و
بزرگترین و زیباترین باغ تاریخی ایرانی محسوب میشود. این باغ مساحتی قریب به ۵/۵ هکتار داردو با شكلی مستطیلی با
شیبی حدود ٦/٤% شكل گرفته و حصاری بلند آن را از جو نامساعد اطراف جدا میسازد. مناظر بیرونی باغ كه از
داخل و یا از بیرون باغ قابل رؤیت هستند، در نمایش تضاد دو كیفیت زیست محیطی
باغ و خارج باغ از نمونههای كم نظیر و منحصر به فرد باغ شازده میباشد. واقع شدن منطقه در مسیر
عبوری کرمان به بم و در مسیر جاده کهن ابریشم از عواملی است که این محل را برای
احداث یک باغ اشرافی مناسب می ساخته است.
عمارت سردر باغ شاهزاده که از معماری خیلی
زیبایی برخوردار است و آن را از سایر باغ های ایرانی متمایز و ممتاز میسازد، بنایی
است دو اشکوبه (طبقه) که تقریبا به صورت منفرد ساخته شده و طبقه همکف آن از طبقه اول
حجیم و پرتر است و طبقه فوقانی آن دارای اطاق هایی است که برای زندگی و پذیرایی پیش
بینی شدهاند. به علت آنکه ساختمان نیمه تمام باقی مانده، جز بخش های مختصری از نمای
طبقه همکف، سایر بخش ها ی این عمارت فاقد نماسازی و تزئینات است. در بدو ورود، به
ویژه در طبقه فوقانی سردر خانه به غیر از دیدها و مناظر بیرونی باغ، منظره چهارباغ
و در جهت عکس آن منظره کوه را امکان پذیر میسازد. این مناظر عمده یعنی رؤیت حرکت
آب، حوض ها و آبشارها هرکدام به نوبه خود تأکیدی بر محورهای عمود بر محور اصلی
دارند و توأم با نظام گیاهی مناظر بدیع داخلی را ارائه میدهند. باغ دو مجموعه
شرقی و غربی دارد.
در باغ شاهزاده ماهان به طور عمده دو ردیف باغچه ی گل در دو طرف
نهر و آبشارهای پیاده راههای محور مرکزی در تمام سکوها قرار دارد.
از قسمت های ارزشمند باغ شاهزاده ماهان
شبکه آبرسانی و حوض های آب و فواره های آن است که در محور مرکزی باغ، به صورت
پلکانی ساخته شده است. درجلوی عمارت اصلی، حوض بزرگی با 5 فواره مشاهده
می شود و فوارههای آن چشم هر بینندهای را نوازش میدهد. این فوارهها که در طول
باغ قرار دارند زیباترین فواره باغهای ایرانی هستند. زیرا سایر باغهای ایرانی
کمتر فواره داشتهاند و یا اگر داشتهاند به این زیبایی نبودهاند. فوارههای
زیبای باغ شاهزاده بر اساس اختلاف ارتفاع و نه هیچ نیروی دیگری فعال هستند که این
خود دلیلی بر هوش و ذکاوت مردمان کرمان زمین است.
آب حوض نیزکه سرچشمه آن قنات معروف
تیگران است به پاشویه سنگی اطراف آن ریخته و از آنجا به طرف ده شرشره آبشارگونه
جاری می شود . نهری که در باغ جریان
دارد، از برف های قله جوپار سرازیر شده و به بالاترین نقطه باغ می رسد. از آن جا
با توجه به شیب زمین، به سمت پایین حرکت کرده و از آن سوی باغ خارج می شود. سپس به
نهر های چهارباغ وارد شده و به سوی قریه مقسم تیگران، دهکده ای مجاور ماهان، جاری
می شود و به باغ ها و کشت زارها حیات می بخشد.
درون باغ بسیار سرسبز و
پر از درختان میوه و جوی های پر آب است .اما بیرون باغ کویر می باشد. نظم درختكاری، انتخاب
مناسب گیاهان در ایجاد سایه و یا رنگ آمیزی متناسب در فصل های مختلف باغ ارزش های
استثنایی ای را برای آن تعریف میكند. انتخاب و آرایش گیاهان
در باغ شاهزاده ماهان نقش تعیین كنندهای در هویت باغ دارا میباشد.درختان و نباتاتی كه در بستر منطقه باغ شاهزاده ماهان دیده میشوند
به ترتیب زیر میباشند:
ـ درختان همیشه سبز و باد شكن: درختان سوزنی برگ مانند كاج ها،
سروها
ـ درختان سایه دار: درختان برگ پهن مانند نارون وحشی و چتری،
زبان گنجشك یا وَن، چنار و سپیدار. این درختان علاوه بر این كه از نظر
ایجاد سایه اهمیت دارند در آب و هوای منطقه مقاومت میكنند.
گیاهان زینتی: از گیاهان زینتی از قبیل سروهای زینتی پیراكانتا
و گونههای ارس زینتی و شیر خشت كه در زمستان گل های ریز میدهد.
درختان میوه در كرت ها كاشته میشوند و خصوصاً از دیدروهای سمت
بالاخانه به پایین در فصولی كه میوه دارند منظر جالب و رنگارنگی را به وجود میآورند.
درختان دیگر در باغ، بید، ون، بم، شنگ و كاج هستند.