بَردَسکَن از شهرهای استان خراسان رضوی است. این شهر مرکز شهرستان بردسکن بوده و در سال ۱۳۸۵، تعداد ۲۳٬۱۴۲ نفر جمعیت داشته‌است.
بردسکن در قدیم بر سر یکی از راههای اصلی تجاری خراسان به دیگر نقاط ایران از طریق
کویر قرار داشت. گرمترین دمای آن گاهی به ۴۵ درجه و سردترین آن به ۵ درجه
سانتیگراد زیر صفر می‌رسد.
پیشینه تاریخی و وجه
تسمیه
شهرستان بردسکن دارای سوابق تاریخی چندین ساله می‌باشد. نتایج بررسی‌های
باستان شناسی بر روی تپه‌ها و محوطه‌های باستانی و همچنین شواهدی از آثار فرهنگی
حاکی از آن است که منطقه بردسکن در هزاره‌های دوم و اول پیش از میلاد مسکونی و
آباد بوده‌است. این ناحیه در قرون و سده‌های گذشته جزیی از سرزمینی به شمار می‌رفت
که در متون جغرافیایی و تاریخی از آن با نام (ترشیز) یا (طرثیث) یاد شده‌است.
درباره وجه تسمیه نام بردسکن و نام‌هایی که تاکنون به آن اطلاق شده‌است باید
گفت این نام‌ها یا به شهری ویژه یا به کل منطقه اطلاق می‌شده‌است. ترتیب زمانی نام بردسکن را پوشت، پشت، بشت، ولایت پشت، طرشیت، ترشیز، بردمسکن، دست
برکن، بردسکن و برداسکن گفته‌اند که در مورد هر یک از این
نام‌ها نظرات گوناگونی وجود دارد.
نام بردسکن را می‌توان برگرفته از بَردْ به معنی سرما و مسکن به معنی
سامن یا اسکان تلقی کرد. با نگاهی به آب بردسکن که بسیار سرد است و به آب نوبهار معروف است
شاید بتوان به این وجه تسمیه نزدیکتر شد. بنابراین بردسکن سرزمینی با زمستان‌های سرد و خشک بوده که مردم
در آن اسکان یافته‌اند و اگر به وجه تسمیه دیگری بخواهیم اشاره کنیم، این است که
بَردْ را به معنای همان سرزمین سرد و خشک بگیریم و اسکن را به معنای آرامش. پس بردسکن به معنی سرزمین سرد و خشک است که مردمش با آرامش در آن ساکن
هستند.
موقعیت جغرافیایی
شهرستان بردسکن در حاشیه شمالی کویر نمک، بین ۵۶ درجه و ۱۴ دقیقه تا ۵۸
درجه و ۱۵ دقیقه طول و ۳۴ درجه و ۴۲دقیقه عرض جغرافیائی گستردگی دارد. این شهرستان
از سمت شمال با شهرستان سبزوار، از شرق با شهرستان خلیل آباد، از شمال شرق با
کاشمر و از جنوب با طبس در استان یزد و از غرب با شاهرود در استان سمنان محدود
بوده و مرکز آن شهر بردسکن در ۵۷ درجه و ۵۷ دقیقه طول و ۳۵درجه و ۱۵ دقیقه
عرض جغرافیائی و در فاصله ۲۶۵ کیلومتری جنوب غربی مشهد مقدس قرار دارد. ارتفاع این
شهر از سطح دریا ۹۸۵ متر است و بر اساس آخرین تصمیمات کشوری دارای ۳ بخش، مرکزی،
انابد و شهرآباد و دارای ۳۹۳ روستای دارای سکنه و خالی از سکنه می باشد.
برج فیروزآباد از یادگارهای عصر سلجوقیان، برج
کشمر مربوط به عهد ایلخانیان و آثار متعدد دیگر شهرستان ازجمله تپه‌های چوپان
مربوط به دوهزار سال قبل از میلاد نشان از قدمت منطقه دارد.
این اثر تاریخی بر روی
ویرانه‌های بست دروازه ترشیز قدیم قرار گرفته است.
این مناره استوانه‌ای شکل از آجر به صورت
دولایه ساخته شده است. ارتفاع اولیه آن 24 متر بوده اما در نتیجه فرسایش در طول
زمان، در حال حاضر فقط 18 متر آن باقی مانده است. این مناره از چهار جهت با حدود 8
متر از هر جهت، دارای ستون‌های زیرزمینی است که از این بنا در مقابل باد و طوفان
محافظت می‌نماید.
مناره فیروزآباد دارای دو کتیبه در بالا و
پایین به خط کوفی با مضامن آیات قرآنی، تاریخ بنیان و بانی اثر می‌باشد که به دلیل
مخدوش بودن، قرائت این خطوط مقدور نیست.. در داخل مناره پلکانی به
صورت مارپیچ تعبیه شده که دسترسی به بام را امکان‌پذیر می‌سازد اما پله‌ها تا
حدودی تخریب شده‌اند. عناصر تزئینی به کار
رفته در بنا و نحوه آجرچینی نشان‌دهنده معماری به سبک و شیوه رازی است. شیوه رازی
نوعی سبک در معماری ایرانی است که مربوط به سده پنجم تا آغاز سده هفتم هجری قمری
می‌باشد و دوره‌هایی چون سامانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان را دربر می‌گیرد.
معماری این دوره مجموعه‌ای از تمام معماری‌های گذشته ایران بوده که با نغزکاری
پارسی، شکوه و عظمت پارتی (اشکانی) و ریزه‌کاری خراسانی همراه بوده است.
در خصوص کاربری این برج گفته شده است که مناره
فیروزآباد به منظور دیده‌بانی ساخته شده است.
بررسی‌های باستان‌شناسی انجام گرفته در پیرامون
این برج شواهدی به دست می‌دهد که مؤید آثار زیستگاهی از صدر اسلام تا سده هفتم
هجری قمری در اطراف این بنا بوده است. روستای فیروزآباد که نام خود را از نام
فیروز پادشاه ساسانی گرفته، به عنوان پایتخت این پادشاه ساسانی در آن زمان مطرح
بوده است. روستای فیروزآباد همچنین در زمان‌های گذشته مرکز جاده طبس- نیشابور بوده
که به گفته‌های پیشینیان، امام رضا(ع) برای رسیدن به مرو، از این مسیر گذشته است.
