قلعه ضحاک را باید در 28 کیلومتری شرق عجبشیر و در ساحل شرقی دریاچه ارومیه و در
95 کیلومتری جنوب تبریز ببینید. جایی که هزاران سال قبل، ایرانیان باستان تصمیم
گرفتند دژی محکم در برابر دشمنان بسازند و از ارتفاعات قلمرو خود را زیر نظر
بگیرند.
نام عجیب و مخوف قلعه ضحاک از آنجا می آید که قدیمی های هشترود عقیده
داشتند ضحاک در این قلعه زندگی می کرده و کاوه آهنگر قیام خود را با ضحاک از همین
منطقه آغاز کرده است! این قلعه اولین بار در سال 1971 میلادی توسط یک هیات
باستانشناسی آلمانی مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت و آثار برجای مانده از برجهای
نیم استوانهای به نام دروازه قلعه و پوشش دیوارها که از سنگهای مکعب مستطیلی
بود، قدمت آن را تا دوره ساسانی نشان می داد. با این حال، سفالهای به دست آمده از
این قلعه که مربوط به سدههای ششم و هفتم هجری بودند، از استفاده طولانی مدت این
قلعه در دوره های بعدی حکایت می کردند. هر چند که این قلعه هم از کندوکاوهای
غیرمجاز در امان نبوده و فضای اطراف آن پر از حفرههایی است که توسط
غارتگران برای بدست آوردن عتیقه، زیرورو شده است.
قلعه ضحاک از سه طرف مشرف به پرتگاه است و دیوارهای کنده
کاری شده آن، پیشرفتگی و اهمیت بنا را نشان می دهد. در این قلعه مخازن سنگ، آب
انبار، آسیاب، سالن شورا، حمام و دهها قسمت دیگر وجود دارد که تماشای آن ها خالی
از لطف نیست. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید نیمی از اتاقهای قلعه بی سقف
است و در زمین کنده شده و نیم دیگر در کوه و به صورت حفرهای درآورده شده
اند. بیشتر این حفرهها آب انبار دارند و این در حالی است که بر دیوارهای این
حفرههای سنگی، طاقچههای کوچکی هم کنده کاری شده است. تک حفرههایی را هم
خواهید دید که تمام آن را در صخرههای عمودی کوه کندهاند.
اگر گذرتان به قلعه ضحاکبیفتد، خواهید دید که آب چشمهای که در
دامنه کوه مقابل قرار دارد با فشار لولههایی که در زمین کار گذاشته شده
از روی پشته مابین گذشته و به ارتفاع قلعه میرسد! و البته مهم تر از آن،
چیزی که در نگاه اول به این بنا برایتان جالب به نظر می رسد، چهار طاق زیبای این
قلعه است که از عهد ساسانی به یادگار مانده و عده ای از باستانشناسان معتقدند که
بر خلاف طاق های دیگر دوره ساسانی از این چهار طاق برای آتش افروختن استفاده نمی
شد و تنها کارکرد دیده بانی داشته است.
راه رسیدن
برای دیدن قلعه ضحاک باید به استان آذربایجان شرقی، 16
کیلومتری شهر سراسکند، مرکز شهرستان هشترود کنونی سفر کنید. یعنی جایی در 3
کیلومتری ایستگاه خراسانک و بر فراز کوهساری که تونل مستقیم و طویل دو کیلومتری
راه آهن مراغه به میانه از آن می گذرد. دقیق ترش را بخواهید این طور می شود:
راه اول: از شهر سراسکند در جهت جنوب شرقی که حرکت کنید،
بعد از طی 10 کیلومتر راه پر پیچ و خم به ایستگاه راه آهن خراسانک می رسید و درست
همین جا است که جاده آسفالت تمام می شود و بقیه راه را باید در جاده های شوسه
روستایی طی کنید! از راه آهن به سمت روستای مکتو برویدتا بعد از طی 2 کیلومتر به
یک سه راهی برسید. سمت چپ جاده یک راه فرعی وجود دارد که بعد از 4 کیلومتر
راندن در این مسیر به قلعه دختر می رسید و این تازه اول راه است. بقیه راه را باید
پیاده بروید تاقلعه ضحاک کم کم مقابلتان ظاهر شود!
مسیر سوم: این مسیر دقیقا حکایت نیش و نوش است و اگر از
راهپیمایی در مسیری روستایی لذت می برید، ما به شما توصیه می کنیم این راه را
انتخاب کنید. کافیست از راه آهن خراسانک به سمت روستای عربلو حرکت کنید و بعد از
عبور از داخل روستا، وقتی به یک صخره عظیم رسیدید، از گذرگاه های این صخره خود را
به دره و ساحل رود قرانقو برسانید. حالا می توانید از ضلع شمالی وارد قلعه شوید!