آذربایجان شرقی به عنوان یکی از مناطق مهم گردشگری
درشمالغربی ایران سرشار از جاذبه های مهم تاریخی، طبیعی و فرهنگی است که میتواند
پاسخگوی سلیقه ونیازهر نوع گردشگر داخلی وخارجی باشد.
در این میان می توان به یکی از جاذبه های تاریخی و فرهنگی
شهر تبریز اشاره کرد که به عنوان اولین و بزرگترین سفره خانه سنتی تبریز جز آثار
ملی کشور ثبت شده است، این مکان در واقع یکی از زیبایی های تاریخی شهر تبریز است.
سفره خانه سنتی شهریار تبریز،در واقع همان حمام نوبر است كه مربوط به دوره
قاجار مي باشد. گفتنی است پیشتر و در دوره ایلخانی حمامها بیشتر در کنار
کاروانسراها و در اطراف دروازهی شهر قرار داشتند. پس از وقوع زلزله ویرانگر در
سال ۱۱۹۴ هجری قمری و تخریب اغلب بناهای اصلی، باروی جدیدی در اطراف تبریز
ساخته شده که بنا به اسناد تاریخی بین ۸ تا ۱۲ دروازه داشته است و به احتمال بسیار
زیاد حمامها نیز به روش قبلی در نزدیکی دروازههای تبریز ساخته شدهاند. از اینرو،
قدمت حمامهای قدیمی در تبریز به دوران قاجار و پس از آن میرسد که حمام نوبر نیز
یکی از این نمونههای تاریخی بر جای مانده است. این حمام، با زیربنا و مساحتی حدود 700 مترمربع
در محل تقاطع دو خیابان اصلی و معروف شهر تبریز (خیابان امام و تربیت) قرار گرفته
است. این حمام که توسط معمارتبریزی به نام بالا كاظم ساخته شده است، با توسعه شهر
تبریز و تخریب دروازه قدیمی، در مركز شهر قرار گرفت.
طبق اطلاعات به دست آمده از نقشهها و اسناد قدیمی این حمام قدمتی ۱۴۰ ساله دارد .در نقشه شهر تبریز كه پیش از سال 1243 هجری قمری تهیه شده، این حمام در نزدیكی دروازه نوبر مشخص شده و در نقشه دارالسلطنه تبریز، متعلق به سال 1297 قمری، این بنا با نام «حمام وزیر» دیده میشود، حمام باستانی نوبر بعد از چند صد سال استفاده به عنوان حمام اکنون بعد از باز سازی تبدیل به سفره خانه سنتی بسیار زیبایی شده است، که هر ساله گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جذب می کند.از خصوصیات بارز این بنا،طاق و گنبد بزرگ گرمخانه،سرستونهای سنگی مقرنس کاری شده سربینه،اجرای کاربندی،ترکیب آجر و کاشی و پوشش معلقی مناسب است.
حمام تاریخی نوبر دو بخشِ اصلي، سربينه و گرمخانه دارد،
سربينه حمام فضايي وسيع با قاعده هشت ضلعي است كه در بخش مياني آن، طاق بندي شده و
بر هشت ستون سنگي قرار گرفته است،همچنين حوضي هشت گوش در ميانه اين بخش قرار دارد
و سكوهايي بر گرداگرد آن قرار دارند.
طاق و گنبد بزرگ گرمخانه، طاق و گنبد با ستون و سرستون هاي سنگي مقرنس كاري
شده سربينه و اجراي كاربندي و تركيب آجر و كاشي و پوشش معقلي مناسب حمام و كتيبه
هاي مصور زيباي ورودي را می توان از جاذبه هاي زیبایی اين حمام تاريخي برشمرد.
در ساخت حمام تاریخی نوبر تبریز از جمله مصالح به كار رفته آجر در جرزها و
سقف ها ملات و گچ و همچنين سنگ تراش خورده در ستون ها كف ها است، در راستاي بهره
برداري بهينه از تمام فضاهاي حمام، فضاهاي سربينه و گرمخانه به سفره خانه، فضاي
پشت بام نیز به چايخانه و اجراي مراسم پرده خواني و نقالي اختصاص دارد.
ستون های سنگی به کار رفته در این شاهکار معماری، باعث جذب علاقمندان و
دانشجویان معماری و هنر از سراسر جهان شده است، فضای پیرامون حوض که دارای متکا
های مرسوم دربار قاجار است، زیبایی حیرت انگیزی به سالن هشت ضلعی داده است به طوری
که اکثر قریب به اتفاق گردشگران خارجی تمایل به نشستن و عکسبرداری از این بخش از
چایخانه را دارند.
رستوران سنتی استاد شهریار(حمام نوبر تبریز) را ترکیبی از اشکال هندسی است،
این اشکال هندسی بوسیله تخت های چند ضلعی و صندلی های لهستانی، که برخی آنها آنتیک
هستند، دکوراته شده اند.
حمام زيبا و قديمي نوبر تبریز چه در روزگاري كه با كاربري حمام مورد
استفاده قرار مي گرفت و چه در سال هاي اخير به دليل موقعيت مكاني و رطوبت موجود در
محل آسيب هاي فراواني را متحمل شده بود كه ميراث فرهنگي به منظور حفظ اين اثر
تاريخي برجسته، چندین بار این مکان را مرمت و بازسازي کرده است.
با توجه به قدمت و ارزش تاریخی این بنا در سال ۷۸ از سوی سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده وبه بخش خصوصی واگذار شد، تا در قالب طرح پردیسان با تغییر کاربری با همان الگوی قدیمی و بدون دخل و تصرف در فضاهای معماری به سفره خانه و چایخانه سنتی تبدیل شود.
تمامی آثارو امکان تاریخی که به دلایل مختلف از جمله نگهداری و بهره برداری
به بخش های خصوص و دولتی واگذار می شود، جهت حفظ و مرمت تحت نظارت سازمان میراث
فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می باشد که حمام نوبر تبریز نیز جز این آثار و امکان
می باشد.
در رستوران سنتی استاد شهریار به منظور ارائه سرویس به مشتریان، از فضا ی
اعجاب انگیز سالن گرد،هشت ضلعی، پشت بام و حیاط خلوت استفاده می شود،طاق و گنبد
بزرگ گرمخانه ، طاق و گنبد با ستون و سرستون های سنگی مقرنس کاری شده سربینه و
اجرای کاربندی و ترکیب آجر و کاشی و پوشش معقلی مناسب حمام و کتیبه های مصور زیبای
ورودی را می توان ازجاذبه های زیبای رستوران سنتی استار شهریار تبریز برشمرد.
اولین و بزرگترین سفره خانه سنتی تبریز، حمام نوبر این شهر است که برای
اولین بار در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گفتنی است؛حمام نوبر
تبریز (رستوران سنتی استاد شهریار) مربوط به دوره قاجار است و در تقاطع خیابان
امام و تربیت شهر تبریز واقع شده است. همچنین این اثر در سال ۱۳۷۸ ٔ بهعنوان یکی
از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.