به گزارش خبرگزاری دانا، مصرف دارو اصلی‌ترین روش درمان بیماری‌های به شمار می‌رود. از سوی دیگر اکثر داروها علاوه بر اثر درمانی، دارای اثرات جانبی نیز هستند که مصرف بیش‌ازحد آن‌ها می‌تواند خطرآفرین باشد.
ازاین‌رو اندازه‌گیری میزان داروی مصرف‌شده در بدن یکی از راه‌های جلوگیری از بروز اثرات جانبی و افزایش خاصیت درمانی دارو محسوب می‌شود. امروزه روش‌های مختلفی جهت اندازه‌گیری میزان دارو در بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد که روش الکتروشیمیایی به دلیل ساده و ارزان بودن، بیش از سایر روش‌ها موردتوجه واقع شده است.
مسعود فولادگر، مجری طرح، با معرفی داروی نالبوفنین و موارد استفاده آن در خصوص اهداف دنبال شده در این طرح گفت: نالبوفین یک داروی نیمه سنتزی است که از دسته داروهای مسکن به شمار می‌رود؛ کاربرد عمده پزشکی این دارو در سکته قلبی، آماده‌سازی برای عمل جراحی و پس از عمل به‌عنوان یک ابزار کمکی در هنگام بی‌هوشی عمومی است.
وی ادامه داد: همچنین این دارو مانند مورفین از جمله مواد مخدر محسوب می‌شود و گاهی معتادان به آمفتامین، از نالبوفنین به‌عنوان یک جایگزین استفاده می‌کنند؛ هدف از انجام این پژوهش ارائه روشی ساده بر پایه حسگر به‌منظور تشخیص و اندازه‌گیری میزان داروی نالبوفین در نمونه‌های حقیقی نظیر نمونه‌ی ادرار بوده است.
فولادگر اظهار داشت: حسگر ساخته شده در این طرح مقادیر بسیار ناچیز داروی نالبوفین را در نمونه‌های زیستی اندازه‌گیری می‌کند. به‌علاوه استفاده از این حسگر نانوکامپوزیتی از بروز اثرات جانبی مخرب داروی مذکور جلوگیری می‌کند.
وی با بیان اینکه همچنین این حسگر روشی ساده و ارزان‌قیمت برای اندازه‌گیری داروی نالیوفین ارائه می‌دهد، عنوان کرد: استفاده از ساختار نانوکامپوزیتی در ساخت این حسگر موجب می‌شود سطح‌فعال الکترود افزایش یابد. از سوی دیگر افزایش مراکز فعال و بهبود سینتیک انتقال الکترون به سطح الکترود سبب می شود که جریان حاصل از اکسایش دارو روی سطح الکترود نیز افزایش یابد و این موضوع امکان اندازه‌گیری مقادیر کمتری از دارو را فراهم می‌کند.
به گفته فولادگر، بهبود رسانایی الکتریکی درون الکترود نیز از مزایای دیگر استفاده از ساختار نانوکامپوزیتی در ساخت این حسگر است.
وی افزود: در مرحله اول نانوکامپوزیت نیکل اکسید و نانولوله‌های کربنی عامل دار با روش رسوب‌دهی شیمیایی نیکل در حضور نانولوله‌های کربنی سنتز و سپس نانوکامپوزیت حاصل به‌وسیله میکروسکوپ الکترونی و پراش پرتو ایکس مشخصه یابی شد. در نهایت نانوکامپوزیت سنتز شده در ساخت الکترود خمیر کربنی به همراه یک مایع یونی به کار گرفته شده و رفتار الکتروشیمیایی نالبوفین بر روی سطح این الکترود مورد مطالعه قرار گرفت.
فولادگر گفت: نتایج حاصل از آزمون‌ها بیانگر این حقیقت است که حسگر ساخته‌شده در محدوده وسیعی از غلظت نالبوفین (۰/۲ تا ۵۰۰ میکرومولار) دارای پاسخ خطی است. همچنین این حسگر از انتخاب گری بالایی نسبت به داروی مذکور برخوردار است.
وی عنوان کرد: این محصول آزمایشگاهی در کارخانه‌های تولید دارو جهت کنترل کیفیت داروهای تولیدشده نیز کاربرد دارد.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر مسعود فولادگر- عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فلاورجان- و دکتر حسن کریمی مله- عضو هیأت علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان- است. نتایج این کار در مجله Sensors and Actuators B: Chemical (جلد ۸، شماره‌ی ۳۲۰، سال ۲۰۱۶، صفحات ۴۵۶ تا ۴۶۲) به چاپ رسیده است.
