حضور ۱۲ میلیون نفر در تهران در کنار خدماتی که در حوزه‌های شهری و اقتصادی می‌طلبد، نیازمند نگاه ویژه در بخش آسیب‌های اجتماعی است.
به گزارش خبرگزاری دانا، در آمارها و گزارش های متعددی که از سوی نهادها و سازمان های مختلف از جمله وزارت کشور، وزارت کار و رفاه اجتماعی، سازمان بهزیستی و مرکز آمار ارائه می شود، معضلات اجتماعی به سطح هشدار آمیزی در کشور رسیده و عدم توجه به سامان بخشی و سیاستگذاری های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت، کشور را در بحران اجتماعی غیرقابل اجتنابی در آینده ای نه چندان دور فرو خواهد برد.
یکی از دلایل عمده ای که برای افزایش آسیب پذیری های اجتماتی عنوان می شود به مشکلات اقتصادی و معیشتی ادامه دار بازمی گردد که هر ساله به تعداد آسیب پذیران افزوده می شود. بیشتر این آسیب دیدگان اجتماعی نیز از قشر ضعیف اقتصادی جامعه هستند که پس از ورود به مرحله خطرناک معضلات اجتماعی مانند اعتیاد، طلاق و بی خانمانی، توان بازگشت به شرایط عادی را ندارند و نیازمند کمک های اجتماعی از سوی حکومت اند.
تمرکز موقتی سیاسیون بر مساله گورخوابی
بی دلیل نیست که پس از رسانه ای شدن بخشی از معضلات اجتماعی نظیر کارتن خوابی یا گورخوابی برخی از معتادان در گورستان نصیرآباد، بحث آسیب های اجتماعی به بحث روز سیاستمدارن و نهادهای سیاسی تبدیل می شود؛ چرا که افزایش این آسیب ها و سریز شدن آنها در حواشی شهرهای بزرگ، نگاه ها را به سرعت به خود جلب می کند اما این تمرکز موقتی بر این آسیب ها هرگز نمی تواند به حل ریشه ای ان کمک کند.
براساس گزارشی که وزیر کشور دولت یازدهم در خردادماه سال جاری در زمینه آمار معضلات اجتماعی به مجلس شورای اسلامی ارائه داد، امروز حدود ۱۱ میلیون نفر حاشیه‌نشین در کشور وجود دارد که معادل با ۳ میلیون نفر حاشیه‌نشین در شهرهای تهران، مشهد و اهواز متمرکز هستند. حدود ۲۷۰۰ محل حاشیه‌نشینی داریم که با توجه به ویژگی های آن نیاز است که خدمات بیشتری به آنها ارائه شود. امروز ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر بیکار در کشور داریم که توزیع آن در کشور نرمال نیست، به گونه‌ای که امروزه مناطقی وجود دارند که بیش از ۶۰ درصد بیکاری در آن متمرکز است. در حال حاضر یک و نیم میلیون نفر معتاد در کشور زندگی می کنند که اعتیاد آنها از مواد سنتی به سمت مواد صنعتی و پرخطر رفته است. عامل ۵۰ درصد از طلاق ها هم اعتیاد است. حدود ۲.۵ میلیون نفر زن سرپرست خانوار در کشور زندگی می کنند. همچنین ۳۶ درصد از ازدواج ها منجر به طلاق می شود. سالی ۶۰۰ هزار نفر عازم زندان ها می شوند که از این تعداد ۲۰۰ هزار نفر در زندان ها باقی می مانند.
فعالیت 19 گرمخانه در تهران
علاوه براین آمارها باید از ۲ میلیون کودک کار و افزایش تعداد زنان خیابانی و فروش کلیه نیز سخن گفت که ارتباط مستقیم با مشکلات اقتصادی دارند. این آسیب ها و معضلات در تهران با جمعیت بیش از ۱۲ میلیون نفری بیشتر از شهرهای دیگر است و برهمین اساس می بایست نگاه ویژه ای به این شهر داشت. کمبود امکانات برای پوشش کامل مددجویان از سوی سازمان ها و نهادهایی مانند بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی(ره)؛ باعث شد تا شهرداری تهران به صورت جدی تری به بحث ساماندهی معضلات اجتماعی ورود کند. ورودی که در سال های اخیر با ابتکارات بسیار خوبی همراه گشته و توانسته الگوی مناسبی را برای فراگیری خدمات ارائه دهد. بخشی از این اقدامات به صورت موقتی و عمده ای از فعالیت ها نیز با رویکرد بلندمدت سیاستگذاری شده اند.
گرمخانه یا مددسرا که از سال ۱۳۸۵ در سطح شهر تهران به صورت جدی و با تاسیس مددسرای خاوران و تجهیز آن وارد فاز عملیاتی شد؛ توانسته صدها کارتن خواب و مددجو را از سطح شهر و به ویژه در روزهای سرد تهران، ساماندهی کند. در حال حاضر تهران ۱۹ گرمخانه در مناطق مختلف دارد که یکی از آنها مخصوص بانوان است. در کنار این اقدام، شاهد راه اندازی مددسراها با جامعه آماری مربوط به افراد معلول و ناتوان( اعم از جسمی و ذهنی) بی سرپرست، مجهوال الهویه، در راه مانده، گمشده، متواری، افراد نیازمند غیر حرفه ای، متکدیان و ولگردان حرفه ای هستیم که نگهداری موقت آنها را در دستور کار دارد. کودکان کار نیز در بحث خدمات رسانی شهرداری بی نصیب نیستند و در مراکز پرتو، ساماندهی کودکان در معرض آسیب و آسیب دیده اجتماعی شهر تهران با جامعه هدف کودکان کار و خیابان تحت پوشش موسسات غیر دولتی مدنظر قرار گرفته است.
راه‌اندازی مراکز بهاران و کوثر برای مهارت‌آموزی
۲۸ مرکز بهاران نیز برای توانمندسازی، آموزش، حرفه آموزی، مهارت آموزی و در نهایت بازگشت معتادین و آسیب دیدگان اجتماعی به چرخه زندگی سالم، اجتماعی و ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و رفاهی از طریق اصلاح رفتار از سال ۱۳۸۵ به مرور راه اندازی شده اند که معتادان متجاهر پس از رهایی اولیه از بند اعتیاد برای بازپروری به این مراکز اعزام می شوند تا زمینه بازگشت مجدد آنها به جامعه به صورت زیرساختی ایجاد شود. همچنین برای زنان سرپرست خانوار ۲۰۰ مراکز مهارت آموزی کوثر راه اندزای شده اند که مشاوره و مددکاری برنامه ریزی درراستای خدمات آموزشی، خدمات اشتغال، خدمات حمایتی درراستای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار را برای آنها در دستور کار قرار دارد.
با نگاهی به فعالیت های گسترده ای که شهرداری تهران برای کمک به مددجویان آسیب های اجتماعی در حوزه کارآفرینی، کودکان کار، بازپروری معتادان، ایجاد سرپناه برای بی خانمان ها و زنان سرپرست خانوار و ... تدارک دیده است، می توان اذعان کرد که این اقدامات تا حدودی توانسته بخشی از معضلات مربوط به آسیب پذیری های اجتماعی را کاهش دهد تا شهروندان در بخش عریان شهر، کمتر شاهد نابسامانی های مربوط به این افراد باشند. هرچند تا رسیدن به اهداف ایده آل و آرمانی فاصله بسیاری باقی مانده تا کشور از مرز ورود به بحران های اجتماعی دور شود اما با وجود ادامه رکود اقتصادی و ادامه دار بودن مشکلات اقتصادی و معیشتی، نمی توان نسبت به آسیب دیدگان اجتماعی بی تفاوت بود و آنها را به حال خود واگذار گذاشت.
یکی از دلایل عمده ای که برای افزایش آسیب پذیری های اجتماتی عنوان می شود به مشکلات اقتصادی و معیشتی ادامه دار بازمی گردد که هر ساله به تعداد آسیب پذیران افزوده می شود. بیشتر این آسیب دیدگان اجتماعی نیز از قشر ضعیف اقتصادی جامعه هستند که پس از ورود به مرحله خطرناک معضلات اجتماعی مانند اعتیاد، طلاق و بی خانمانی، توان بازگشت به شرایط عادی را ندارند و نیازمند کمک های اجتماعی از سوی حکومت اند.
تمرکز موقتی سیاسیون بر مساله گورخوابی
بی دلیل نیست که پس از رسانه ای شدن بخشی از معضلات اجتماعی نظیر کارتن خوابی یا گورخوابی برخی از معتادان در گورستان نصیرآباد، بحث آسیب های اجتماعی به بحث روز سیاستمدارن و نهادهای سیاسی تبدیل می شود؛ چرا که افزایش این آسیب ها و سریز شدن آنها در حواشی شهرهای بزرگ، نگاه ها را به سرعت به خود جلب می کند اما این تمرکز موقتی بر این آسیب ها هرگز نمی تواند به حل ریشه ای ان کمک کند.
براساس گزارشی که وزیر کشور دولت یازدهم در خردادماه سال جاری در زمینه آمار معضلات اجتماعی به مجلس شورای اسلامی ارائه داد، امروز حدود ۱۱ میلیون نفر حاشیه‌نشین در کشور وجود دارد که معادل با ۳ میلیون نفر حاشیه‌نشین در شهرهای تهران، مشهد و اهواز متمرکز هستند. حدود ۲۷۰۰ محل حاشیه‌نشینی داریم که با توجه به ویژگی های آن نیاز است که خدمات بیشتری به آنها ارائه شود. امروز ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر بیکار در کشور داریم که توزیع آن در کشور نرمال نیست، به گونه‌ای که امروزه مناطقی وجود دارند که بیش از ۶۰ درصد بیکاری در آن متمرکز است. در حال حاضر یک و نیم میلیون نفر معتاد در کشور زندگی می کنند که اعتیاد آنها از مواد سنتی به سمت مواد صنعتی و پرخطر رفته است. عامل ۵۰ درصد از طلاق ها هم اعتیاد است. حدود ۲.۵ میلیون نفر زن سرپرست خانوار در کشور زندگی می کنند. همچنین ۳۶ درصد از ازدواج ها منجر به طلاق می شود. سالی ۶۰۰ هزار نفر عازم زندان ها می شوند که از این تعداد ۲۰۰ هزار نفر در زندان ها باقی می مانند.
فعالیت 19 گرمخانه در تهران
علاوه براین آمارها باید از ۲ میلیون کودک کار و افزایش تعداد زنان خیابانی و فروش کلیه نیز سخن گفت که ارتباط مستقیم با مشکلات اقتصادی دارند. این آسیب ها و معضلات در تهران با جمعیت بیش از ۱۲ میلیون نفری بیشتر از شهرهای دیگر است و برهمین اساس می بایست نگاه ویژه ای به این شهر داشت. کمبود امکانات برای پوشش کامل مددجویان از سوی سازمان ها و نهادهایی مانند بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی(ره)؛ باعث شد تا شهرداری تهران به صورت جدی تری به بحث ساماندهی معضلات اجتماعی ورود کند. ورودی که در سال های اخیر با ابتکارات بسیار خوبی همراه گشته و توانسته الگوی مناسبی را برای فراگیری خدمات ارائه دهد. بخشی از این اقدامات به صورت موقتی و عمده ای از فعالیت ها نیز با رویکرد بلندمدت سیاستگذاری شده اند.
گرمخانه یا مددسرا که از سال ۱۳۸۵ در سطح شهر تهران به صورت جدی و با تاسیس مددسرای خاوران و تجهیز آن وارد فاز عملیاتی شد؛ توانسته صدها کارتن خواب و مددجو را از سطح شهر و به ویژه در روزهای سرد تهران، ساماندهی کند. در حال حاضر تهران ۱۹ گرمخانه در مناطق مختلف دارد که یکی از آنها مخصوص بانوان است. در کنار این اقدام، شاهد راه اندازی مددسراها با جامعه آماری مربوط به افراد معلول و ناتوان( اعم از جسمی و ذهنی) بی سرپرست، مجهوال الهویه، در راه مانده، گمشده، متواری، افراد نیازمند غیر حرفه ای، متکدیان و ولگردان حرفه ای هستیم که نگهداری موقت آنها را در دستور کار دارد. کودکان کار نیز در بحث خدمات رسانی شهرداری بی نصیب نیستند و در مراکز پرتو، ساماندهی کودکان در معرض آسیب و آسیب دیده اجتماعی شهر تهران با جامعه هدف کودکان کار و خیابان تحت پوشش موسسات غیر دولتی مدنظر قرار گرفته است.
راه‌اندازی مراکز بهاران و کوثر برای مهارت‌آموزی
۲۸ مرکز بهاران نیز برای توانمندسازی، آموزش، حرفه آموزی، مهارت آموزی و در نهایت بازگشت معتادین و آسیب دیدگان اجتماعی به چرخه زندگی سالم، اجتماعی و ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و رفاهی از طریق اصلاح رفتار از سال ۱۳۸۵ به مرور راه اندازی شده اند که معتادان متجاهر پس از رهایی اولیه از بند اعتیاد برای بازپروری به این مراکز اعزام می شوند تا زمینه بازگشت مجدد آنها به جامعه به صورت زیرساختی ایجاد شود. همچنین برای زنان سرپرست خانوار ۲۰۰ مراکز مهارت آموزی کوثر راه اندزای شده اند که مشاوره و مددکاری برنامه ریزی درراستای خدمات آموزشی، خدمات اشتغال، خدمات حمایتی درراستای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار را برای آنها در دستور کار قرار دارد.
با نگاهی به فعالیت های گسترده ای که شهرداری تهران برای کمک به مددجویان آسیب های اجتماعی در حوزه کارآفرینی، کودکان کار، بازپروری معتادان، ایجاد سرپناه برای بی خانمان ها و زنان سرپرست خانوار و ... تدارک دیده است، می توان اذعان کرد که این اقدامات تا حدودی توانسته بخشی از معضلات مربوط به آسیب پذیری های اجتماعی را کاهش دهد تا شهروندان در بخش عریان شهر، کمتر شاهد نابسامانی های مربوط به این افراد باشند. هرچند تا رسیدن به اهداف ایده آل و آرمانی فاصله بسیاری باقی مانده تا کشور از مرز ورود به بحران های اجتماعی دور شود اما با وجود ادامه رکود اقتصادی و ادامه دار بودن مشکلات اقتصادی و معیشتی، نمی توان نسبت به آسیب دیدگان اجتماعی بی تفاوت بود و آنها را به حال خود واگذار گذاشت.
