رئیس انجمن خون و سرطان کودکان ایران گفت: با تزریق داروی «روگام» به مادران باردار گروه خونی منفی در هفته 28 بارداری می توان از اختلاف آنتی ژنتیک بین مادر و نوزاد، بروز زردی و عوارض ناشی از آن در نوزادان پیشگیری کرد.
به گزارش خبرگزاری دانا،دکتر حسن ابوالقاسمی در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار کرد: اختلاف آنتی ژنیک بین مادر و نوزاد در 2 حالت رخ می دهد؛ یکی از موارد اختلاف آنتی ژنیک زمانی بروز می یابد که مادر از گروه RH (فاکتور موجود در گلبول قرمز خون) منفی و نوزاد به تبع پدر خود از گروه RH مثبت باشد و دیگری اختلاف آنتی ژنیک در گروه پلاکت است.
وی در خصوص نوع اول توضیح داد: این مورد در گذشته باعث می شد که وقتی مقداری از خون جنین وارد خون مادر می شد، مادر علیه آن آنتی بادی می ساخت و این آنتی بادی از جفت رد شده و سبب لیزشدن گلبول های قرمز می شد؛ لیزشدن گلبول های قرمز نیز باعث می شد که جنین در دوران جنینی کم خون شده و قلبش بزرگ شود؛ از این رو گاهی این جنین ها یا مرده و یا با حال عمومی بد به دنیا می آمدند.
ابوالقاسمی افزود: امروزه با تزریق روگام به مادران در هفته 28 بارداری و بلافاصله بعد از تولد یا 72 ساعت بعد از تولد، تا حدود زیادی از اختلاف آنتی ژنتیک بین مادر و نوزاد در موضوع RH و بروز عوارض ناشی از آن جلوگیری می شود.
وی با بیان اینکه با پیشرفت های حاصل شده در علم پزشکی امروزه بروز این نوع از اختلافات آنتی ژنیک بین مادر و نوزاد بسیار کاهش یافته است، ادامه داد: این اختلاف آنتی ژنیک مربوط به آنتی ژن D است که می توان از بروز آن پیشگیری کرد.
ابوالقاسمی در خصوص پیشرفت پزشکی ایران در این خصوص توضیح داد: اکنون متخصصان زنان بسیار زبده ای در کشور داریم که حتی تزریق خون داخل رحمی انجام می دهند؛ مثلا اگر مادری فراموش کرده باشد که روگام را تزریق کند، این متخصصان به جنین داخل رحم خون تزریق می کنند تا جنین آبکی نشده و سقط نشود.
استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج) گفت: روگام به همه مادرانی که گروه خونی منفی دارند و همسر آنان از گروه خونی مثبت هستند، در هنگام بارداری تزریق می شود و در موارد زیادی نیز توسط متخصصان زنان ورزیده به جنین هایی که لازم است در زمان جنینی خون تزریق می شود.
** اختلاف آنتی ژنیک غیرقابل پیشگیری
فوق تخصص خون و سرطان اظهار کرد: اختلافات آنتی ژنیک دیگری نیز وجود دارد که درمان و پیشگیری ندارد.
ابوالقاسمی افزود: این نوع از اختلاف آنتی ژنیک به زیرگروه های RH مربوط می شود و ممکن است برای آنتی ژن های E ، e ، c رخ دهد.
وی با بیان اینکه این نوع از اختلاف ژنیک ها نادر هستند، خاطرنشان کرد: نوزادان این مادران ممکن است مبتلا به زردی شدید شوند که نیاز به تعویض یا تزریق خون داشته باشند.
** اختلاف آنتی ژنیک در گروه های خونی ABO
ابوالقاسمی گفت: گاهی ناسازگاری خونی بین مادر و نوزاد از گروه خونی ABO است که در این موارد معمولا مادر از گروه خونی O و نوزاد A یا B است.
وی افزود: این نوزادان در زمان جنینی مشکل زیادی پیدا نمی کنند اما وقتی به دنیا می آیند، از همان روز اول دچار زردی می شوند و باید از لحظه تولد درمان آنان آغاز شود.
ابوالقاسمی ادامه داد: این نوزادان با فتوتراپی درمان می شوند اما موارد نادری نیز نیازمند تعویض خون هستند.
وی توضیح داد: مواردی که نیازمند تعویض خون می شوند، دارای اختلاف آنتی ژنیک گروه های RBC یا گروه های گلوبول های قرمز هستند.
** اختلاف آنتی ژنیک در گروه پلاکت
رئیس انجمن خون وسرطان کودکان ایران گفت: اختلاف آنتی ژنیک در گروه پلاکت نوع دیگری از ناسازگاری های خونی بین مادر و جنین است که در آن مادر و نوزاد از نظر پلاکت با هم اختلاف دارند.
ابوالقاسمی افزود: در این اختلاف آنتی ژنیک پلاکت جنین که با پلاکت مادر ناسازگار است، وارد خون مادر می شود و بدن مادر آن را غریبه تلقی کرده و در مقابل آن آنتی بادی تولید کند؛ این آنتی بادی از جفت عبور می کند، وارد جریان خون نوزاد شده و سبب ازبین رفتن پلاکت های جنین می شود.
وی ادامه داد: در این موارد ممکن است نوزاد با خونریزی مغزی به دنیا آید یا در یکی دو روز اول دچار خونریزی مغزی شود.
وی با بیان اینکه به این اختلاف آنتی ژنیک، «کمبود پلاکت» گفته می شود، افزود: سالانه در کشور حدود 40 نوزاد مبتلا به این اختلال به دنیا می آیند و ممکن است دچار خونریزی مغزی شوند؛ با اینکه تعداد مبتلایان به این اختلاف نسبت به جمعیت کشور اندک است اما برای جامعه پزشکی مهم است که از همین مقدار نیز پیشگیری کند.
ابوالقاسمی ادامه داد: در نوزادان اول ممکن است متوجه وجود این مشکل نشویم زیرا به صورت روتین این آزمایش برای مادران انجام نمی شود اما اگر در نوزاد اول رخ داد، می توانیم در نوزادان بعدی از خونریزی مغزی جلوگیری کنیم.
وی توضیح داد: به طور کلی این نوزادان یا دچار عقب ماندگی ذهنی شده یا در اثر خونریزی مغزی جان خود را از دست می دهند و فقط یک همکاری مشترک بین متخصصان زنان، کودکان و خون می تواند از این موارد پیشگیری کند.
وی در خصوص نوع اول توضیح داد: این مورد در گذشته باعث می شد که وقتی مقداری از خون جنین وارد خون مادر می شد، مادر علیه آن آنتی بادی می ساخت و این آنتی بادی از جفت رد شده و سبب لیزشدن گلبول های قرمز می شد؛ لیزشدن گلبول های قرمز نیز باعث می شد که جنین در دوران جنینی کم خون شده و قلبش بزرگ شود؛ از این رو گاهی این جنین ها یا مرده و یا با حال عمومی بد به دنیا می آمدند.
ابوالقاسمی افزود: امروزه با تزریق روگام به مادران در هفته 28 بارداری و بلافاصله بعد از تولد یا 72 ساعت بعد از تولد، تا حدود زیادی از اختلاف آنتی ژنتیک بین مادر و نوزاد در موضوع RH و بروز عوارض ناشی از آن جلوگیری می شود.
وی با بیان اینکه با پیشرفت های حاصل شده در علم پزشکی امروزه بروز این نوع از اختلافات آنتی ژنیک بین مادر و نوزاد بسیار کاهش یافته است، ادامه داد: این اختلاف آنتی ژنیک مربوط به آنتی ژن D است که می توان از بروز آن پیشگیری کرد.
ابوالقاسمی در خصوص پیشرفت پزشکی ایران در این خصوص توضیح داد: اکنون متخصصان زنان بسیار زبده ای در کشور داریم که حتی تزریق خون داخل رحمی انجام می دهند؛ مثلا اگر مادری فراموش کرده باشد که روگام را تزریق کند، این متخصصان به جنین داخل رحم خون تزریق می کنند تا جنین آبکی نشده و سقط نشود.
استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج) گفت: روگام به همه مادرانی که گروه خونی منفی دارند و همسر آنان از گروه خونی مثبت هستند، در هنگام بارداری تزریق می شود و در موارد زیادی نیز توسط متخصصان زنان ورزیده به جنین هایی که لازم است در زمان جنینی خون تزریق می شود.
** اختلاف آنتی ژنیک غیرقابل پیشگیری
فوق تخصص خون و سرطان اظهار کرد: اختلافات آنتی ژنیک دیگری نیز وجود دارد که درمان و پیشگیری ندارد.
ابوالقاسمی افزود: این نوع از اختلاف آنتی ژنیک به زیرگروه های RH مربوط می شود و ممکن است برای آنتی ژن های E ، e ، c رخ دهد.
وی با بیان اینکه این نوع از اختلاف ژنیک ها نادر هستند، خاطرنشان کرد: نوزادان این مادران ممکن است مبتلا به زردی شدید شوند که نیاز به تعویض یا تزریق خون داشته باشند.
** اختلاف آنتی ژنیک در گروه های خونی ABO
ابوالقاسمی گفت: گاهی ناسازگاری خونی بین مادر و نوزاد از گروه خونی ABO است که در این موارد معمولا مادر از گروه خونی O و نوزاد A یا B است.
وی افزود: این نوزادان در زمان جنینی مشکل زیادی پیدا نمی کنند اما وقتی به دنیا می آیند، از همان روز اول دچار زردی می شوند و باید از لحظه تولد درمان آنان آغاز شود.
ابوالقاسمی ادامه داد: این نوزادان با فتوتراپی درمان می شوند اما موارد نادری نیز نیازمند تعویض خون هستند.
وی توضیح داد: مواردی که نیازمند تعویض خون می شوند، دارای اختلاف آنتی ژنیک گروه های RBC یا گروه های گلوبول های قرمز هستند.
** اختلاف آنتی ژنیک در گروه پلاکت
رئیس انجمن خون وسرطان کودکان ایران گفت: اختلاف آنتی ژنیک در گروه پلاکت نوع دیگری از ناسازگاری های خونی بین مادر و جنین است که در آن مادر و نوزاد از نظر پلاکت با هم اختلاف دارند.
ابوالقاسمی افزود: در این اختلاف آنتی ژنیک پلاکت جنین که با پلاکت مادر ناسازگار است، وارد خون مادر می شود و بدن مادر آن را غریبه تلقی کرده و در مقابل آن آنتی بادی تولید کند؛ این آنتی بادی از جفت عبور می کند، وارد جریان خون نوزاد شده و سبب ازبین رفتن پلاکت های جنین می شود.
وی ادامه داد: در این موارد ممکن است نوزاد با خونریزی مغزی به دنیا آید یا در یکی دو روز اول دچار خونریزی مغزی شود.
وی با بیان اینکه به این اختلاف آنتی ژنیک، «کمبود پلاکت» گفته می شود، افزود: سالانه در کشور حدود 40 نوزاد مبتلا به این اختلال به دنیا می آیند و ممکن است دچار خونریزی مغزی شوند؛ با اینکه تعداد مبتلایان به این اختلاف نسبت به جمعیت کشور اندک است اما برای جامعه پزشکی مهم است که از همین مقدار نیز پیشگیری کند.
ابوالقاسمی ادامه داد: در نوزادان اول ممکن است متوجه وجود این مشکل نشویم زیرا به صورت روتین این آزمایش برای مادران انجام نمی شود اما اگر در نوزاد اول رخ داد، می توانیم در نوزادان بعدی از خونریزی مغزی جلوگیری کنیم.
وی توضیح داد: به طور کلی این نوزادان یا دچار عقب ماندگی ذهنی شده یا در اثر خونریزی مغزی جان خود را از دست می دهند و فقط یک همکاری مشترک بین متخصصان زنان، کودکان و خون می تواند از این موارد پیشگیری کند.
