هرچند از سال‌های گذشته اقداماتی برای جلوگیری از گسترش گلسنگ انجام شده اما هنوز اقدامات اساسی و قطعی برای مقابله با این پدیده صورت نگرفته و کارشناسان اعتقاد دارند که ادامه این روند خطری جدی برای این بنای تاریخی محسوب می شود.
بر اساس تحقیقات دانشمندان تاکنون بیش از ۱۰۰ نوع گلسنگ در تخت جمشید شناسایی شده در حالیکه در سال ۸۲ تعداد ۶۵ نمونه گلسنگ در این مجموعه شناسایی شده بود.
بحران «گلسنگ» به رویش غیرقابل کنترل بر روی آثار صخره ای گفته می شود که در تخت جمشید این گلسنگها در نقش و نگارها، کتیبه ها و خطوط میخی رشد کرده و بسیار نگران کننده است.
اهمیت تخت جمشید به نقش و نگارها، خطوط میخی و گل‌های لوتوس و سربازان هخامنشی است و اگر این کتیبه ها از بین بروند دیگر تخت جمشید ابهت ندارد. حتی برخی بر این باورند که تخت جمشید با این نقش و نگار ها مفهوم پیدا می کند.
سرپرست پایگاه میراث جهانی تخت جمشید( پارسه) در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: مسئله گلسنگ همواره به عنوان یکی از موضوعات اساسی در بناهای سنگی مطرح بوده که تخت جمشید نیز از این امر مستثنی نیست.
حمید فدایی افزود: گلسنگها یکی از عوامل فرسایش به شمار می روند و بر اساس نظریه کارشناسان گلسنگها در فرسایش بناهای سنگی تاثیر اساسی دارند از این رو همواره به عنوان یک دلیل تهدید کننده برای این بناها به شمار می رود.
وی با اشاره به اینکه گلسنگها یکی از اصلی ترین دلایل فرسایش به شمار می روند، ادامه داد: علاوه بر گلسنگها عوامل محیطی دیگری نیز در تخریب و فرسایش بناهای سنگی دخالت دارند و این گلسنگها را نمی توان تنها دلیل دانست اما با توجه به اهمیت، اقداماتی برای مقابله و مهار این پدیده انجام شده است.
سرپرست پایگاه میراث جهانی تخت جمشید( پارسه) با بیان اینکه یکی از دغدغه های اساسی در مجموعه تخت جمشید مسئله فرسایش این بنا است، اظهار کرد: در این مدت گلسنگ‌های مجموعه جهانی تخت جمشید مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفته و نتایجی نیز به دست آمده است.
در سال جاری طرحی در دستور کار است که بتوان اطلس گلسنگ ها را تهیه کرد تا از این طریق گامی برای مهار این پدیده برداشت فدایی با بیان اینکه در سال جاری نیز به جد موضوع گلسنگها مورد توجه قرار می گیرد، گفت: در سال جاری طرحی در دستور کار است که بتوان اطلس گلسنگ ها تهیه و کامل شود تا از این طریق گامی برای مهار این پدیده برداشت.
وی با اشاره به اینکه موضوع گلسنگها در قالب یک کتاب عرضه خواهد شد، تاکید کرد: بخش مهمی از موضوع گلسنگها به شناخت نسبت به این پدیده بر می گردد، از این رو در اقدامات بعدی ارائه طرحهای اصولی در دستور کار است.
سرپرست پایگاه میراث جهانی تخت جمشید( پارسه) ادامه داد: اگر شناخت کافی نسبت به پدیده گلسنگها به وجود آید به طور حتم می توان در اقدامات بعدی نسبت به کنترل و یا مهار آن اقدام کرد.
وی تاکید کرد: هر اقدامی در حوزه حفاظت از مجموعه جهانی تخت جمشید باید بر پایه شناخت باشد و اگر بر پایه مطالعه و شناخت نباشد نه تنها موفق نخواهیم بود بلکه به توسعه و رشد آن نیز کمک کرده ایم.
یک استاد دانشگاه در حوزه مرمت با اشاره به وجود گلسنگ در مجموعه جهانی تخت جمشید به خبرنگار مهر گفت: گلسنگ یکی از مشکلات بناهای سنگی است که در تمامی نقاط جهان وجود دارد.
امین محمودزاده با بیان اینکه گلسنگ از هم زیستی جلبک و قارچ به وجود می آید، افزود: گلسنگها با توجه به شرایط اقلیمی از جمله آب و هوا دارای گونه های مختلفی هستند به گونه ای که مثلا گلسنگی که در بناهای تاریخی رم وجود دارد با گلسنگی که در تخت جمشید است هر کدام یک نوع تخریب را به همراه دارند.
برای مهار بسیاری از تهدیدها از جمله همین گلسنگها نیاز به پژوهش و آزمایشگاه است که استان فارس از آن محروم است وی با اشاره به اینکه گلسنگها درون سنگ به وجود می آید و پس از رشد در برخی موارد باعث ترک خوردن کتیبه و نقوش برجسته می شوند، ادامه داد:گرد و خاک، آلاینده ها و همچنین دودی که از خودروها بلند می شود بر ایجاد گلسنگها تاثیرگذار است.
این استاد دانشگاه اظهار کرد : باران‌های اسیدی و شرایط اقلیمی منطقه در به وجود آمدن آنها تاثیر بسزایی داشته زیرا رطوبت فضا را برای ایجاد گلسنگ فراهم می کند.
محمودزاده با اشاره به اینکه ۷۰ سال بر روی موضوع گلسنگ کار شده، افزود: گلسنگها زمانی به وجود می آیند که جلبک و یا قارچ کنار هم قرار گرفته و رشد می کنند و به طور حتم عوامل درون زا و برون زا برای رشد این پدیده موثر است.
وی با تاکید بر اینکه برای مهار این پدیده نیاز به کار علمی است، گفت: استان فارس با وجود داشتن تعداد قابل توجهی مجموعه تاریخی ، در حرف آزمایشگاه مرمت دارد، اما رسما فاقد آزمایشگاه است.
وی ادامه داد: برای مهار بسیاری از تهدیدها از جمله همین گلسنگها نیاز به پژوهش و آزمایشگاه است که استان فارس از آن محروم است و به طور حتم نمی توان بدون مطالعه برای مهار این پدیده اقدام کرد.
محمودزاده افزود: گلسنگ ها به دلیل اینکه در ساختار درونی کتیبه نفوذ می کنند و ریشه آنها در خود کتیبه است می توانند باعث ترک خوردگی و در نهایت از بین رفتن اثر شوند.
این استاد حوزه مرمت تاکید کرد: مهار پدیده گلسنگ دشوار نیست فقط به مطالعات دقیق و پژوهش نیازمند است که در این راستا ضروری است دستگاه های ذی ربط از جمله استانداری، فرمانداری، میراث فرهنگی برای حمایت از پژوهشگران و انجام کارهای تحقیقاتی اقدام کنند.
به هر حال برای کنترل رشد گلسنگ ها در بناهایی نظیر تخت جمشید باید اقدامات جدی و موثری انجام داد تا این بناها از خطر محو شدن در امان بمانند.
