زنان بدسرپرست و سرپرست خانوار که به عنوان مادران رنج کشیده شناخته می شوند، به همت سازمان فنی و حرفه ای با حضور در دوره های آموزشی به کارآفرینانی زبده تبدیل می شوند که جای کمک گرفتن از دیگران می توانند چرخ سنگین زندگی شان را بچرخانند.
به گزارش خبرگزاری دانا، وقتی عنوان قهرمان در کلام جاری می شود، ابتدا افراد یاد قهرمانان ورزشی و پهلوانان و نام آوران می افتند؛ یا کسانی که وزنه های سنگین را تک ضرب یا دو ضرب بر روی سر می برند.
در حالی که کم نیستند بانوانی که با وجود چند کودک خردسال و شیرخوار، با جثه نحیف و ضعیف خود وزن های قوی تر از آنها را بر دوش می کشند.
این قشر علاوه بر رسالت اجتماعی مادری و زن بودن، مسئولیت های مردانه خانواده به ویژه بار مالی را نیز بر عهده دارند، در حالی که مشکلات زنان برای کسب روزی چندین برابر مردان است.
زنان سرپرست خانوار یا بد سرپرست به جای اسیر شدن در دامن آسیب های اجتماعی، زندگی عزتمندانه را برمی گزیدند و با یادگیری حرفه و هنر، به جای اینکه باری بر دوش جامعه باشند به فردی کارآفرین تبدیل می شوند.
طرح توانمند سازی بانوان سرپرست خانوار از سال گذشته در پنج استان از جمله همدان آغاز شده است و اداره کل فنی و حرفه ای استان مسئولیت اجرای این طرح را بر عهده دارد.
برای آشنایی با فعالیت های صورت گرفته توسط این سازمان برای توانمند سازی بانوان سرپرست خانوار با مسئولان فنی و حرفه ای در یکی از مراکز این مجموعه حضور یافتیم.
** احیای هنر در قلب سفال
بسیاری از زنان بدسرپرست و بی سرپرست به جای قرار گرفتن زیر چتر حمایتی نهادهای حمایتی با همت و اراده پولادین به خودکفایی می‌رسند.
نمونه بارز آن یک بانوی جوان تویسرکانی زیر پوشش کمیته امدادامام خمینی (ره) بود که با آشنایی با حرفه خیاطی و دایر کردن یک کارگاه، نه فقط از زیر پوشش این نهاد خارج شد بلکه هم اینک سرپرستی چند یتیم را بر عهده دارد.
بانوانی که گرد چهار پایه ای سخت و بی جان گرد هم آمدند و زمزمه های دوستانه هنرشان را در دل سفال جای می دهند، مصداق بارزی از 'ما می توانیم' هستند.
هنرجویان رشته هنری - تزئینی 'کار بر روی سفال' 2 ماه می شود که مشغول فراگیری این هنر با مربیگری اعظم فلاح و همسرش هستند.
آنها آنقدر مشغول فعالیت و کار هستند که حضور یا رفت و آمد به این بخش را متوجه نمی شوند؛ در گوشه ای از این سالن آموزشی، مربی تک به تک موضوعات را گوشزد می کند و بر اجرایی کردن هر یک از آنها نظارت دارد.
فلاح سال هاست که در این حرفه به عنوان مربی به همراه همسرش فعال است به گونه ای که این هنر را جزئی از زندگی اش می داند.
او در آغاز گفت و گو با ایرنا می گوید: برای نخستین بار در کشور استاندارد بین المللی رشته هنری - تزئینی 'کار بر روی سفال' به نام من و همسرم ثبت شد.
وی با اشتیاق به توصیف این هنر زیبا می پردازد و عنوان می کند: هنر کار بر روی سفال، تلفیقی از سفال، جاجیم و گلیم است که با هدف احیاگری فرش و گلیم و جلوگیری از فراموش شدن این نوع دست آفرینه ها تولید می شود.
وی توضیح می دهد: جاجیم، گلیم و برخی از فرش ها به علت نبود هنرآموز برای دوخت و بافت آنها، در حال فراموشی است؛ بنابراین برای پیشگیری از فراموش شدن این هنرها، با خرید جاجیم و گلیم های قدیمی و کهنه، آنها را مرمت، و سفال را با استفاده از آن تزئین می کنیم.
این آموزگار ادامه می دهد: بسیاری از گره ها و نقش های حک شده بر روی گلیم متعلق به 120 تا 150 سال پیش است، بنابراین برای از یاد نرفتن این هنر کهن، به کارآموزان نحوه تزئین سفال با این گلیم های کهنه آموزش داده می شود.
فلاح که دوشادوش همسرش در این هنر فعالیت دارد، اضافه می کند: در این روش جاجیم، گلیم و فرش های قدیم بافت و کهنه را از دیگر استان ها به ویژه کردستان خریداری کرده و آنها را بر روی سفال می بافیم.
این هنرمند ادامه می دهد: هر چند در این مرکز بانوان سرپرست خانوار رایگان آموزش می بینند اما یک میلیون و 800 هزار ریال در آموزشگاه آزاد برای آموزش هر هنرجو هزینه دریافت می شود که این مبلغ را فرد در صورت یادگیری تزئین سفال با جاجیم و گلیم، در یک روز می تواند کسب کند.
وی حمایت مالی و پرداخت تسهیلات بانکی برای خرید مواد اولیه را خواستار می شود و از همکاری نکردن برخی مسئولان میراث فرهنگی با فعالان در این هنر گلایه می کند.
حضور کودکان قد و نیم قد و بازی ها و شیطنت های کودکانه آنها در داخل سالن و محوطه پیرامونی آموزشگاه فنی و حرفه ای، جملات فلاح را برای لحظاتی نیمه تمام می گذارد و وی پس از کمی درنگ، می گوید: زنان سرپرست خانوار نمی توانند فرزندان خود را در منزل تنها بگذارند بنابراین آنها را نیز به همراه خود به این آموزشگاه می آورند.
حضور در این جمع صمیمی نشان داد که وجود فرزند کوچک و شیرخواره، طلاق از همسر و به دست گرفتن سرپرستی خانواده نه تنها موجب تضعیف این بانوان نشده است بلکه آنها کمر همت بسته اند تا با یادگیری هنرهای مختلف آرزوهای فرزندانشان را محقق کنند.
یکی از بانوان بدسرپرست که به علت اعتیاد همسرش پا در عرصه هنر برای یادگیری و کسب روزی گذاشته است، با قدردانی از افرادی که این بستر را فراهم کردند، عنوان می کند: همسرم بیمار است و با وجود پذیرش در کمپ ترک اعتیاد، پس از بازگشت، وضعیت بدتری پیدا کرده است.
وی که نخواست نامش فاش شود، ادامه می دهد: نبود پذیرش و حمایت های اجتماعی بعد از خروج از کمپ های ترک اعتیاد، موجب سرخوردگی و هدایت مجدد بهبود یافتگان به سمت اعتیاد می شود.
این بانوی بدسرپرست در گام نخست نبود حامی مالی از او و فرزندانش را عامل حضور در آموزشگاه فنی و حرفه ای و علاقه را عامل انتخاب هنر تزئنین بر روی سفال عنوان می کند.
وی می گوید: امیدوارم پس از اتمام این دوره بتوانم یک منبع درآمد برای خانواده ایجاد کنم تا نیازمند نگاه های ترحم آمیز و حاکی از حقارت دیگران نباشم.
وی یکی از مطالبات جدی هنر آموزان این رشته را پرداخت تسهیلات و سرمایه اولیه برای تامین مواد اولیه با هدف انجام این کار در منزل عنوان می کند و حمایت مسئولان برای تحقق این مهم را خواستار می شود.
** بازی با رنگ ها
صدا گوش نواز دف از سالن مجاور به گوش می رسد، پس از خداحافظی از هنر آموزان رشته تزئینی 'کار بر روی سفال'، آهسته و با اشتیاق قدم به این سالن می گذارم.
بانوانی که در جمع رنگین کمانی از رنگ ها غرق شدند و با لبانی حاکی از لبخند، تار و پود فرش را به هم گره می زنند.
زنانی با ذوق و خوش سلیقه که جوهره هنر از لابه لای افکارشان به دستانشان رسیده و در بدنه فرش گره می خورد.
سیده معصومه ابراهیم نیا بانوی جوان و خنده رو، رج ها را با توجه به نقشه و شماره های حک شده بر روی برگه آویزان شده بر روی دار قالی به کار آموزان تازه وارد گوشزد می کند و همچون معلمی دلسوز نظاره گر هنر آنها است.
این مربی فعال در حوزه فرش و گلیم به ایرنا می گوید: کارآموزان حوزه فرش با نحوه بافت تابلو فرش و فرش های سنتی آشنا شده و به آنها شناخت خامه، چله کشی و بستن دار قالی آموزش داده می شوند.
وی می افزاید: هنر جویان برای اینکه پس از طی این دوره برای فروش دست آفرینه های خود با مشکل مواجه نشوند به صورت تئوری و عملی ذائقه بازار، فرش ها و تابلو فرش هایی که مورد اقبال در بازارهای جهانی است را آموزش می بینند.
این بانوی هنرمند ادامه می دهد: بانوان سرپرست خانوار با حضور در این کارگاه آموزشی، نحوه بافت و خواندن نقشه، گره زدن فرش و بافت گلیم را نیز فرا می گیرند.
ابراهیم نیا می گوید: پس از اتمام این دوره آموزشی به بانوان متقاضی مواد اولیه داده می شود تا بتوانند در منزل این حرفه را ادامه داده و از این محل کسب روزی کنند.
وی مهمترین مشکل قالی بافان را نداشتن بیمه عنوان و اضافه می کند: این مشکل موجب بی رغبتی بانوان برای فعالیت در این هنر شده است.
** از کلاس قرآن تا فرشبافی
قدم زندن در سالن فرش بافی به مثابه قدم زدن در باغ پُرگل و گیاه است؛ چراکه گل های زرد و سبز و آبی نقش بسته بر دل قالی نوید از تابستانی خاطره انگیز می دهد.
هنر آموزان که در بین آنها افراد مسن هم دیده می شود، تار و پود قالی را با هنرمندی به هم گره می زنند و تصویری زیبا از آفریده های خدا را بر روی قالی به تصویر می کشند.
هنرآموزانی با بازی انگشت جهانی جدید خلق می کنند تا به این روش بتوانند بار زندگی خود را بدون تکیه به دیگران به دوش بکشند.
یکی از بانوان بی سرپرست که از فعالان ممتاز بخش فرش به شمار می رود، به ایرنا می گوید: دخترم در کلاس قران متوجه برگزاری چنین دوره های آموزشی برای زنان بی سرپرست شده و در نهایت عامل حضورم در این آموزشگاه می شود.
وی که در کودکی نیز در کلاس درس مادرش با هنر فرشبافی آشنا شده بود از سختی و مشقت های این حرفه برای گذران زنگی سخن به میان می آورد و در نهایت عنوان می کند مهمترین مشکل کارآموزان این رشته نداشتن سرمایه اولیه برای ادامه این حرفه در منزل است.
این زن سرپرست خانوار تلاش برای برگزاری این دوره آموزشی را کاری مبارک برای خودکفایی بانوان می داند و خواستار حمایت مسئولان برای هنر آموزان این حرفه می شود.
** سوزن خیاطی، محور گردش چرخ زندگی
سر و صدای زیاد کارگاه مجاور فرش ذهنم را معطوف اتاق کوچک کنار گل های زیبا و معطر محمدی داخل حیاط آموزشگاه می کند و برای یافتن علت با گام های شمرده مسیر سر و صدا را دنبال می کنم.
با عبور از دلانی تنگ و باریک و کنار زدن دری فلزی متوجه بانوانی مشغول به فعالیت در حرفه خیاطی می شوم که در جمع سفید پوش آنها، بانوی با مانتو سرمه ای رنگ با دقت پارچه های دوخته شده را با الگو تطبیق می کند.
اغلب شاگردان که سنشان بیشتر از استاد است، هر جا به مشکل برمی خوردند سریع به بانوی سرمه ای پوش مراجعه می کنند و علت وجود موج در پارچه یا ایرادهایی از این قبیل را جویا می شوند.
فاطمه پور کریمی سال ها در حرفه خیاطی مشغول به کار بوده و هم اینک به عنوان مربی در آموزشگاه دولتی و خصوصی فعالیت دارد.
پس از احوالپرسی، در گوشه ای از این کارگاه خیاطی پای صحبت های این مربی خیاطی که از دور نظاره گر فعالیت 17 هنرآموزش بود، نشستیم.
او می گوید: یک دوره 180 ساعته مانتو دوزی برای افراد حاضر در این حرفه برگزار می شود و کارآموزان طرح هایی متناسب با استانداردهای آموزشی را فرا می گیرند.
این مربی رشته خیاطی ادامه می دهد: با توجه به مهم بودن موضوع اشتغال به ویژه برای بانوان سرپرست خانوار حاضر در این دوره، برخی مواقع از استانداردهای آموزشی نیز گذر می کنیم تا آنها آماده تولید برای بازار با توجه به ذائقه مشتری شوند.
پورکریمی اضافه می کند: برای یافتن بازار فروش مانتوهای تولید شده، با متولیان یکی از برندهای معروف هماهنگی لازم صورت گرفته است تا نیروهای خروجی در این کارگاه را پذیرش و طبق قانون کار به آنها حقوق پرداخت کنند.
وی ادامه می دهد: این افراد در صورتی که متقاضی فعالیت در بیرون از خانه نباشند می توانند در منزل این حرفه را دنبال کرده و درآمد کسب کنند.
این مربی اضافه می کند: این دوره آموزشی برای بانوان سرپرست خانوار به صورت رایگان برگزار می شود و حتی هزینه مواد اولیه مصرفی نیز از آنها دریافت نمی شود.
پورکریمی می گوید: دوخت مانتوهایی در این کارگاه، آموزش داده می شود که مورد نیاز بازار است بنابراین ابتدا نیاز بازار توسط کارگروهی بررسی می شود.
وی اضافه می کند: پس از نیاز سنجی، تیم دیگری اقدام به طراحی الگوهایی متناسب با ذائقه و سلیقه بازار کرده و کارآموزان متناسب با این الگوها مانتو تولید می کنند.
این مربی رشته خیاطی ادامه می دهد: تمامی طرح های آموزشی مبنای کارشناسی دارد و طرح های دوخته شده توسط هنر آموزان این مجموعه، قابل ارائه در نمایشگاه های بزرگ است.
** پرداخت تسهیلات لازمه تکمیل دوره های آموزشی
یکی از کارآموزان رشته خیاطی به ایرنا می گوید: دوره های آموزشی رشته خیاطی 2 ماهه است در حالیکه یادگیری این هنر نیازمند زمان بیش از یکسال است.
جعفری می افزاید: رشته خیاطی بر خلاف دیگر رشته ها فرّار است و در صورتی که فرد بعد از اتمام دوره آموزشی در جایی مشغول به کار نشود این هنر را فراموش می کند.
وی ادامه می دهد: شماری از افراد حاضر در این دوره های آموزشی افراد بدسرپرست هستند و همسر آنها اجازه فعالیت در بیرون از منزل را به آنها نمی دهد.
این کارآموز اضافه می کند: همچنین تعدادی از بانوان دارای فرزندان خردسال هستند و نمی توانند به همراه فرزند خود در کارگاه تولیدی حضور یابند؛ بنابراین مجبور به فعالیت در داخل منزل هستند.
جعفری تاکید می کند: برای به ثمر نشستن چند ماه آموزش و صرف هزینه های هنگفت برای شاغل کردن زنان سرپرست خانوار توسط فنی و حرفه ای، باید تسهیلات خرید چرخ خیاطی و مواد اولیه در اختیار این افراد قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه بیشتر زنان سرپرست خانوار فاقد حامی مالی هستند، ادامه می دهد: حتی در صورت تائید پرداخت مبلغی به عنوان تسهیلات به این قشر، آنها مشکل ضمانت دارند و در نهایت موفق به دریافت وام نمی شوند.
** جدال آهن و آتش
در دیگر سالن این آموزشگاه سعیده سادات موسوی، فردی که سال ها پیش پس از گذاران و یادگیری قلم زنی در اصفهان آن را به خطه همدان و دیار ملایر منتقل کرد، مشغول آموزش دادن بانوان با این هنر صنعت زیبا و درآمد زا است.
این بانوی هنرمند با چکش و قلم بر دل فولاد طرح هایی با سبک های مختلف شامل چهره، شبکه، برجسته، سه بعدی، حجم، مینیاتور، جواهر و رکاب انگشتر به نمایش در می آورد.
آثار به جا مانده از گذشتگان که بخشی از آن در موزه آرمیتاژ به نمایش گذاشته شده است، گویای قدمت سه هزار ساله هنر قلم زنی در ایران است.
وی معتقد است که آهن جاذبه دارد و هر کس که وارد این هنر می شود نمی تواند آن را کنار بگذارد؛ چرا که او سالها پیش شاگرد اول دانشگاه در زیست شناسی بوده اما ادامه تحصیل در این رشته را به علت علاقه مندی به هنر قلم زنی کنار می گذارد.
موسوی بیان می کند: هنر قلم زنی به علت تنوع در سبک از اهمیت بالایی برخوردار است و هنر آموزان می توانند با تکیه بر ذوق و استعدادشان سبک های جدید را بر روی آهن به نمایش درآوردند.
وی اضافه می کند: قلم زنی بر روی فلزاتی نظیر طلا و نقره، مس، ورشو و برنج انجام می شود و ابزار کار هنرمند فعال در این رشته تنها یک قلم فولادی و چکش است.
این بانوی هنرمند می گوید: کارآموزانی که در رشته نقاشی مهارت دارند در این رشته موفق تر هستند چراکه براحتی آنچه که در ذهنشان نقش می بندد را می توانند در دل آهن حک کنند.
موسوی می افزاید: در این حرفه هنرمند براحتی می تواند دنیایی که در ذهنش نقش بسته را بر روی فلزات ترسیم کند و این یکی از ویژگی های مهم قلم زنی است.
وی تاکید می کند: وقتی هنرمند در دل فلز بی جان با چکش و قلم دنیای جدید را جای می دهد، احساس رخوت، سستی و روزمرگی نمی کند.
این معلم قلم زنی ادامه می دهد: دیگر ویژگی این هنر این است که دست آفرینه های قلم زنان تا زمانی که فلز در دل آتش به مذاب تبدیل نشود، ماندگار است.
موسوی می افزاید: کسی که بر روی رکاب انگشتر قلم زنی می کند به مثابه کسی است که طبیعت زنده را بر روی یک جسم بی جان احیا می کند؛ بنابراین هنرمند پس از اتمام کار و با نگاه به کاری که تولید کرده جان می گیرد.
وی اضافه می کند: آمریکا، سوئد، کشورهای عربی و انگلیس مشتری پر و پا قرص این هنر هستند و سفارش های زیادی از این کشورها داریم.
این هنرمند بیان می کند: هم اینک قلم زنی بر روی میل زورخانه ای مصری برای مسجدی در دانمارک به عنوان نمادی ایرانی اسلامی در حال انجام است تا در دل دیوار این مسجد جای گیرد.
وی نیز همانند فعالان در دیگر بخش های هنری از قطع شدن بیمه گلایه مند بود و می گفت: فعالان در این هنر از قیر داغ و نفت استفاده می کنند بنابراین حادثه جزو جدایی ناپذیر این هنر است.
موسوی یادآوری می کند: بیمه فعالان در قلم زنی از سه سال پیش قطع شده است و هنرجویان در صورت بروز حادثه ای توان تامین هزینه های درمان را نخواهند داشت.
وی برای رونق این هنر صنعت پیشنهاد می دهد که نهادهای دولتی برای دادن هدایا از این قبیل دست افرینه ها که متعلق به هنرمندان استان است، استفاده کنند.
این مربی اضافه می کند: همچنین به جای واردات کالاهای چینی و فروش آن در مغازه ها، این تولیدات در مغازه ها به فروش برسند.
** آموزش ها تا پایان سال ادامه دارد
مدیرکل فنی و حرفه ای همدان نیز در این بازدید به ایرنا می گوید: زنان سرپرست خانوار استان با حضور در آموزشگاه های دولتی و خصوصی به صورت رایگان آموزش های فنی و حرفه ای می بینند.
وهب مختاران اضافه می کند: به دنبال امضای تفام نامه مشترک بین وزارت کشور و سازمان آموزش و فنی و حرفه ای، طرح توانمند سازی بانوان سرپرست خانوار از سال گذشته در پنج استان از جمله همدان آغاز شده است و تاپایان سال 97 ادامه دارد.
وی می افزاید: 10 میلیارد ریال برای اجرای این طرح در همدان پیش بینی شده بود که این میزان اعتبار به طور کامل جذب شده است.
مدیرکل فنی و حرفه ای همدان اضافه می کند: این طرح در 2 حوزه مراکز ثابت دولتی و آموزشگاه های آزاد و خصوصی در حال اجراست.
مختاران می گوید: طبق تفاهم نامه امضا شده با مراکز خصوصی، 500 تن از بانوان سرپرست خانوار در رشته های صنایع دستی، فناوری اطلاعات، مراقبت و زیبایی، طراحی دوخت و صنایع غذایی به صورت رایگان آموزش می بینند.
وی می افزاید: همچنین مراکز دولتی برای نام نویسی و آموزش رشته های فنی و حرفه ای پیش بینی شده است که تاکنون 321 تن از بانوان سرپرست خانوار نام نویسی کرده اند و احتمال می رود این رقم یکهزار متقاضی افزایش یابد.
مدیرکل فنی و حرفه ای همدان اضافه می کند: هیچگونه محدودیت و سقفی به منظور نام نویسی زنان سرپرست خانوار برای فراگیری آموزش در مراکز دولتی پیش بینی نشده است.
مختاران تاکید می کند: برای حمایت از بخش خصوصی طرح توانمند سازی بانوان سرپرست خانوار با مشارکت آموزشگاه های خصوصی انجام می شود و رشته های پیش بینی شده برای این مرکز با آموزشگاه های دولتی یکسان نیست تا هم پوشانی نداشته باشند.
وی بیان می کند: این دوره های آموزشی در مناطق آسیب پذیر حاشیه شهر نظیر حصار، دیزج و خضر در همدان، پایین محله در تویسرکان، سرجو در ملایر، کولی آباد کبودرآهنگ، شمس آباد اسدآباد و محله قلعه دو بهار در حال برگزاری است.
مختاران می گوید: به منظور آسان سازی در آمد و شد بانوان سرپرست خانوار، هماهنگی های لازم با متولیان فرهنگسراها صورت گرفته است تا در مراکز نزدیک به محلات حاشیه شهر این دوره ها برگزار شود.
در حالی که کم نیستند بانوانی که با وجود چند کودک خردسال و شیرخوار، با جثه نحیف و ضعیف خود وزن های قوی تر از آنها را بر دوش می کشند.
این قشر علاوه بر رسالت اجتماعی مادری و زن بودن، مسئولیت های مردانه خانواده به ویژه بار مالی را نیز بر عهده دارند، در حالی که مشکلات زنان برای کسب روزی چندین برابر مردان است.
زنان سرپرست خانوار یا بد سرپرست به جای اسیر شدن در دامن آسیب های اجتماعی، زندگی عزتمندانه را برمی گزیدند و با یادگیری حرفه و هنر، به جای اینکه باری بر دوش جامعه باشند به فردی کارآفرین تبدیل می شوند.
طرح توانمند سازی بانوان سرپرست خانوار از سال گذشته در پنج استان از جمله همدان آغاز شده است و اداره کل فنی و حرفه ای استان مسئولیت اجرای این طرح را بر عهده دارد.
برای آشنایی با فعالیت های صورت گرفته توسط این سازمان برای توانمند سازی بانوان سرپرست خانوار با مسئولان فنی و حرفه ای در یکی از مراکز این مجموعه حضور یافتیم.
** احیای هنر در قلب سفال
بسیاری از زنان بدسرپرست و بی سرپرست به جای قرار گرفتن زیر چتر حمایتی نهادهای حمایتی با همت و اراده پولادین به خودکفایی می‌رسند.
نمونه بارز آن یک بانوی جوان تویسرکانی زیر پوشش کمیته امدادامام خمینی (ره) بود که با آشنایی با حرفه خیاطی و دایر کردن یک کارگاه، نه فقط از زیر پوشش این نهاد خارج شد بلکه هم اینک سرپرستی چند یتیم را بر عهده دارد.
بانوانی که گرد چهار پایه ای سخت و بی جان گرد هم آمدند و زمزمه های دوستانه هنرشان را در دل سفال جای می دهند، مصداق بارزی از 'ما می توانیم' هستند.
هنرجویان رشته هنری - تزئینی 'کار بر روی سفال' 2 ماه می شود که مشغول فراگیری این هنر با مربیگری اعظم فلاح و همسرش هستند.
آنها آنقدر مشغول فعالیت و کار هستند که حضور یا رفت و آمد به این بخش را متوجه نمی شوند؛ در گوشه ای از این سالن آموزشی، مربی تک به تک موضوعات را گوشزد می کند و بر اجرایی کردن هر یک از آنها نظارت دارد.
فلاح سال هاست که در این حرفه به عنوان مربی به همراه همسرش فعال است به گونه ای که این هنر را جزئی از زندگی اش می داند.
او در آغاز گفت و گو با ایرنا می گوید: برای نخستین بار در کشور استاندارد بین المللی رشته هنری - تزئینی 'کار بر روی سفال' به نام من و همسرم ثبت شد.
وی با اشتیاق به توصیف این هنر زیبا می پردازد و عنوان می کند: هنر کار بر روی سفال، تلفیقی از سفال، جاجیم و گلیم است که با هدف احیاگری فرش و گلیم و جلوگیری از فراموش شدن این نوع دست آفرینه ها تولید می شود.
وی توضیح می دهد: جاجیم، گلیم و برخی از فرش ها به علت نبود هنرآموز برای دوخت و بافت آنها، در حال فراموشی است؛ بنابراین برای پیشگیری از فراموش شدن این هنرها، با خرید جاجیم و گلیم های قدیمی و کهنه، آنها را مرمت، و سفال را با استفاده از آن تزئین می کنیم.
این آموزگار ادامه می دهد: بسیاری از گره ها و نقش های حک شده بر روی گلیم متعلق به 120 تا 150 سال پیش است، بنابراین برای از یاد نرفتن این هنر کهن، به کارآموزان نحوه تزئین سفال با این گلیم های کهنه آموزش داده می شود.
فلاح که دوشادوش همسرش در این هنر فعالیت دارد، اضافه می کند: در این روش جاجیم، گلیم و فرش های قدیم بافت و کهنه را از دیگر استان ها به ویژه کردستان خریداری کرده و آنها را بر روی سفال می بافیم.
این هنرمند ادامه می دهد: هر چند در این مرکز بانوان سرپرست خانوار رایگان آموزش می بینند اما یک میلیون و 800 هزار ریال در آموزشگاه آزاد برای آموزش هر هنرجو هزینه دریافت می شود که این مبلغ را فرد در صورت یادگیری تزئین سفال با جاجیم و گلیم، در یک روز می تواند کسب کند.
وی حمایت مالی و پرداخت تسهیلات بانکی برای خرید مواد اولیه را خواستار می شود و از همکاری نکردن برخی مسئولان میراث فرهنگی با فعالان در این هنر گلایه می کند.
حضور کودکان قد و نیم قد و بازی ها و شیطنت های کودکانه آنها در داخل سالن و محوطه پیرامونی آموزشگاه فنی و حرفه ای، جملات فلاح را برای لحظاتی نیمه تمام می گذارد و وی پس از کمی درنگ، می گوید: زنان سرپرست خانوار نمی توانند فرزندان خود را در منزل تنها بگذارند بنابراین آنها را نیز به همراه خود به این آموزشگاه می آورند.
حضور در این جمع صمیمی نشان داد که وجود فرزند کوچک و شیرخواره، طلاق از همسر و به دست گرفتن سرپرستی خانواده نه تنها موجب تضعیف این بانوان نشده است بلکه آنها کمر همت بسته اند تا با یادگیری هنرهای مختلف آرزوهای فرزندانشان را محقق کنند.
یکی از بانوان بدسرپرست که به علت اعتیاد همسرش پا در عرصه هنر برای یادگیری و کسب روزی گذاشته است، با قدردانی از افرادی که این بستر را فراهم کردند، عنوان می کند: همسرم بیمار است و با وجود پذیرش در کمپ ترک اعتیاد، پس از بازگشت، وضعیت بدتری پیدا کرده است.
وی که نخواست نامش فاش شود، ادامه می دهد: نبود پذیرش و حمایت های اجتماعی بعد از خروج از کمپ های ترک اعتیاد، موجب سرخوردگی و هدایت مجدد بهبود یافتگان به سمت اعتیاد می شود.
این بانوی بدسرپرست در گام نخست نبود حامی مالی از او و فرزندانش را عامل حضور در آموزشگاه فنی و حرفه ای و علاقه را عامل انتخاب هنر تزئنین بر روی سفال عنوان می کند.
وی می گوید: امیدوارم پس از اتمام این دوره بتوانم یک منبع درآمد برای خانواده ایجاد کنم تا نیازمند نگاه های ترحم آمیز و حاکی از حقارت دیگران نباشم.
وی یکی از مطالبات جدی هنر آموزان این رشته را پرداخت تسهیلات و سرمایه اولیه برای تامین مواد اولیه با هدف انجام این کار در منزل عنوان می کند و حمایت مسئولان برای تحقق این مهم را خواستار می شود.
** بازی با رنگ ها
صدا گوش نواز دف از سالن مجاور به گوش می رسد، پس از خداحافظی از هنر آموزان رشته تزئینی 'کار بر روی سفال'، آهسته و با اشتیاق قدم به این سالن می گذارم.
بانوانی که در جمع رنگین کمانی از رنگ ها غرق شدند و با لبانی حاکی از لبخند، تار و پود فرش را به هم گره می زنند.
زنانی با ذوق و خوش سلیقه که جوهره هنر از لابه لای افکارشان به دستانشان رسیده و در بدنه فرش گره می خورد.
سیده معصومه ابراهیم نیا بانوی جوان و خنده رو، رج ها را با توجه به نقشه و شماره های حک شده بر روی برگه آویزان شده بر روی دار قالی به کار آموزان تازه وارد گوشزد می کند و همچون معلمی دلسوز نظاره گر هنر آنها است.
این مربی فعال در حوزه فرش و گلیم به ایرنا می گوید: کارآموزان حوزه فرش با نحوه بافت تابلو فرش و فرش های سنتی آشنا شده و به آنها شناخت خامه، چله کشی و بستن دار قالی آموزش داده می شوند.
وی می افزاید: هنر جویان برای اینکه پس از طی این دوره برای فروش دست آفرینه های خود با مشکل مواجه نشوند به صورت تئوری و عملی ذائقه بازار، فرش ها و تابلو فرش هایی که مورد اقبال در بازارهای جهانی است را آموزش می بینند.
این بانوی هنرمند ادامه می دهد: بانوان سرپرست خانوار با حضور در این کارگاه آموزشی، نحوه بافت و خواندن نقشه، گره زدن فرش و بافت گلیم را نیز فرا می گیرند.
ابراهیم نیا می گوید: پس از اتمام این دوره آموزشی به بانوان متقاضی مواد اولیه داده می شود تا بتوانند در منزل این حرفه را ادامه داده و از این محل کسب روزی کنند.
وی مهمترین مشکل قالی بافان را نداشتن بیمه عنوان و اضافه می کند: این مشکل موجب بی رغبتی بانوان برای فعالیت در این هنر شده است.
** از کلاس قرآن تا فرشبافی
قدم زندن در سالن فرش بافی به مثابه قدم زدن در باغ پُرگل و گیاه است؛ چراکه گل های زرد و سبز و آبی نقش بسته بر دل قالی نوید از تابستانی خاطره انگیز می دهد.
هنر آموزان که در بین آنها افراد مسن هم دیده می شود، تار و پود قالی را با هنرمندی به هم گره می زنند و تصویری زیبا از آفریده های خدا را بر روی قالی به تصویر می کشند.
هنرآموزانی با بازی انگشت جهانی جدید خلق می کنند تا به این روش بتوانند بار زندگی خود را بدون تکیه به دیگران به دوش بکشند.
یکی از بانوان بی سرپرست که از فعالان ممتاز بخش فرش به شمار می رود، به ایرنا می گوید: دخترم در کلاس قران متوجه برگزاری چنین دوره های آموزشی برای زنان بی سرپرست شده و در نهایت عامل حضورم در این آموزشگاه می شود.
وی که در کودکی نیز در کلاس درس مادرش با هنر فرشبافی آشنا شده بود از سختی و مشقت های این حرفه برای گذران زنگی سخن به میان می آورد و در نهایت عنوان می کند مهمترین مشکل کارآموزان این رشته نداشتن سرمایه اولیه برای ادامه این حرفه در منزل است.
این زن سرپرست خانوار تلاش برای برگزاری این دوره آموزشی را کاری مبارک برای خودکفایی بانوان می داند و خواستار حمایت مسئولان برای هنر آموزان این حرفه می شود.
** سوزن خیاطی، محور گردش چرخ زندگی
سر و صدای زیاد کارگاه مجاور فرش ذهنم را معطوف اتاق کوچک کنار گل های زیبا و معطر محمدی داخل حیاط آموزشگاه می کند و برای یافتن علت با گام های شمرده مسیر سر و صدا را دنبال می کنم.
با عبور از دلانی تنگ و باریک و کنار زدن دری فلزی متوجه بانوانی مشغول به فعالیت در حرفه خیاطی می شوم که در جمع سفید پوش آنها، بانوی با مانتو سرمه ای رنگ با دقت پارچه های دوخته شده را با الگو تطبیق می کند.
اغلب شاگردان که سنشان بیشتر از استاد است، هر جا به مشکل برمی خوردند سریع به بانوی سرمه ای پوش مراجعه می کنند و علت وجود موج در پارچه یا ایرادهایی از این قبیل را جویا می شوند.
فاطمه پور کریمی سال ها در حرفه خیاطی مشغول به کار بوده و هم اینک به عنوان مربی در آموزشگاه دولتی و خصوصی فعالیت دارد.
پس از احوالپرسی، در گوشه ای از این کارگاه خیاطی پای صحبت های این مربی خیاطی که از دور نظاره گر فعالیت 17 هنرآموزش بود، نشستیم.
او می گوید: یک دوره 180 ساعته مانتو دوزی برای افراد حاضر در این حرفه برگزار می شود و کارآموزان طرح هایی متناسب با استانداردهای آموزشی را فرا می گیرند.
این مربی رشته خیاطی ادامه می دهد: با توجه به مهم بودن موضوع اشتغال به ویژه برای بانوان سرپرست خانوار حاضر در این دوره، برخی مواقع از استانداردهای آموزشی نیز گذر می کنیم تا آنها آماده تولید برای بازار با توجه به ذائقه مشتری شوند.
پورکریمی اضافه می کند: برای یافتن بازار فروش مانتوهای تولید شده، با متولیان یکی از برندهای معروف هماهنگی لازم صورت گرفته است تا نیروهای خروجی در این کارگاه را پذیرش و طبق قانون کار به آنها حقوق پرداخت کنند.
وی ادامه می دهد: این افراد در صورتی که متقاضی فعالیت در بیرون از خانه نباشند می توانند در منزل این حرفه را دنبال کرده و درآمد کسب کنند.
این مربی اضافه می کند: این دوره آموزشی برای بانوان سرپرست خانوار به صورت رایگان برگزار می شود و حتی هزینه مواد اولیه مصرفی نیز از آنها دریافت نمی شود.
پورکریمی می گوید: دوخت مانتوهایی در این کارگاه، آموزش داده می شود که مورد نیاز بازار است بنابراین ابتدا نیاز بازار توسط کارگروهی بررسی می شود.
وی اضافه می کند: پس از نیاز سنجی، تیم دیگری اقدام به طراحی الگوهایی متناسب با ذائقه و سلیقه بازار کرده و کارآموزان متناسب با این الگوها مانتو تولید می کنند.
این مربی رشته خیاطی ادامه می دهد: تمامی طرح های آموزشی مبنای کارشناسی دارد و طرح های دوخته شده توسط هنر آموزان این مجموعه، قابل ارائه در نمایشگاه های بزرگ است.
** پرداخت تسهیلات لازمه تکمیل دوره های آموزشی
یکی از کارآموزان رشته خیاطی به ایرنا می گوید: دوره های آموزشی رشته خیاطی 2 ماهه است در حالیکه یادگیری این هنر نیازمند زمان بیش از یکسال است.
جعفری می افزاید: رشته خیاطی بر خلاف دیگر رشته ها فرّار است و در صورتی که فرد بعد از اتمام دوره آموزشی در جایی مشغول به کار نشود این هنر را فراموش می کند.
وی ادامه می دهد: شماری از افراد حاضر در این دوره های آموزشی افراد بدسرپرست هستند و همسر آنها اجازه فعالیت در بیرون از منزل را به آنها نمی دهد.
این کارآموز اضافه می کند: همچنین تعدادی از بانوان دارای فرزندان خردسال هستند و نمی توانند به همراه فرزند خود در کارگاه تولیدی حضور یابند؛ بنابراین مجبور به فعالیت در داخل منزل هستند.
جعفری تاکید می کند: برای به ثمر نشستن چند ماه آموزش و صرف هزینه های هنگفت برای شاغل کردن زنان سرپرست خانوار توسط فنی و حرفه ای، باید تسهیلات خرید چرخ خیاطی و مواد اولیه در اختیار این افراد قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه بیشتر زنان سرپرست خانوار فاقد حامی مالی هستند، ادامه می دهد: حتی در صورت تائید پرداخت مبلغی به عنوان تسهیلات به این قشر، آنها مشکل ضمانت دارند و در نهایت موفق به دریافت وام نمی شوند.
** جدال آهن و آتش
در دیگر سالن این آموزشگاه سعیده سادات موسوی، فردی که سال ها پیش پس از گذاران و یادگیری قلم زنی در اصفهان آن را به خطه همدان و دیار ملایر منتقل کرد، مشغول آموزش دادن بانوان با این هنر صنعت زیبا و درآمد زا است.
این بانوی هنرمند با چکش و قلم بر دل فولاد طرح هایی با سبک های مختلف شامل چهره، شبکه، برجسته، سه بعدی، حجم، مینیاتور، جواهر و رکاب انگشتر به نمایش در می آورد.
آثار به جا مانده از گذشتگان که بخشی از آن در موزه آرمیتاژ به نمایش گذاشته شده است، گویای قدمت سه هزار ساله هنر قلم زنی در ایران است.
وی معتقد است که آهن جاذبه دارد و هر کس که وارد این هنر می شود نمی تواند آن را کنار بگذارد؛ چرا که او سالها پیش شاگرد اول دانشگاه در زیست شناسی بوده اما ادامه تحصیل در این رشته را به علت علاقه مندی به هنر قلم زنی کنار می گذارد.
موسوی بیان می کند: هنر قلم زنی به علت تنوع در سبک از اهمیت بالایی برخوردار است و هنر آموزان می توانند با تکیه بر ذوق و استعدادشان سبک های جدید را بر روی آهن به نمایش درآوردند.
وی اضافه می کند: قلم زنی بر روی فلزاتی نظیر طلا و نقره، مس، ورشو و برنج انجام می شود و ابزار کار هنرمند فعال در این رشته تنها یک قلم فولادی و چکش است.
این بانوی هنرمند می گوید: کارآموزانی که در رشته نقاشی مهارت دارند در این رشته موفق تر هستند چراکه براحتی آنچه که در ذهنشان نقش می بندد را می توانند در دل آهن حک کنند.
موسوی می افزاید: در این حرفه هنرمند براحتی می تواند دنیایی که در ذهنش نقش بسته را بر روی فلزات ترسیم کند و این یکی از ویژگی های مهم قلم زنی است.
وی تاکید می کند: وقتی هنرمند در دل فلز بی جان با چکش و قلم دنیای جدید را جای می دهد، احساس رخوت، سستی و روزمرگی نمی کند.
این معلم قلم زنی ادامه می دهد: دیگر ویژگی این هنر این است که دست آفرینه های قلم زنان تا زمانی که فلز در دل آتش به مذاب تبدیل نشود، ماندگار است.
موسوی می افزاید: کسی که بر روی رکاب انگشتر قلم زنی می کند به مثابه کسی است که طبیعت زنده را بر روی یک جسم بی جان احیا می کند؛ بنابراین هنرمند پس از اتمام کار و با نگاه به کاری که تولید کرده جان می گیرد.
وی اضافه می کند: آمریکا، سوئد، کشورهای عربی و انگلیس مشتری پر و پا قرص این هنر هستند و سفارش های زیادی از این کشورها داریم.
این هنرمند بیان می کند: هم اینک قلم زنی بر روی میل زورخانه ای مصری برای مسجدی در دانمارک به عنوان نمادی ایرانی اسلامی در حال انجام است تا در دل دیوار این مسجد جای گیرد.
وی نیز همانند فعالان در دیگر بخش های هنری از قطع شدن بیمه گلایه مند بود و می گفت: فعالان در این هنر از قیر داغ و نفت استفاده می کنند بنابراین حادثه جزو جدایی ناپذیر این هنر است.
موسوی یادآوری می کند: بیمه فعالان در قلم زنی از سه سال پیش قطع شده است و هنرجویان در صورت بروز حادثه ای توان تامین هزینه های درمان را نخواهند داشت.
وی برای رونق این هنر صنعت پیشنهاد می دهد که نهادهای دولتی برای دادن هدایا از این قبیل دست افرینه ها که متعلق به هنرمندان استان است، استفاده کنند.
این مربی اضافه می کند: همچنین به جای واردات کالاهای چینی و فروش آن در مغازه ها، این تولیدات در مغازه ها به فروش برسند.
** آموزش ها تا پایان سال ادامه دارد
مدیرکل فنی و حرفه ای همدان نیز در این بازدید به ایرنا می گوید: زنان سرپرست خانوار استان با حضور در آموزشگاه های دولتی و خصوصی به صورت رایگان آموزش های فنی و حرفه ای می بینند.
وهب مختاران اضافه می کند: به دنبال امضای تفام نامه مشترک بین وزارت کشور و سازمان آموزش و فنی و حرفه ای، طرح توانمند سازی بانوان سرپرست خانوار از سال گذشته در پنج استان از جمله همدان آغاز شده است و تاپایان سال 97 ادامه دارد.
وی می افزاید: 10 میلیارد ریال برای اجرای این طرح در همدان پیش بینی شده بود که این میزان اعتبار به طور کامل جذب شده است.
مدیرکل فنی و حرفه ای همدان اضافه می کند: این طرح در 2 حوزه مراکز ثابت دولتی و آموزشگاه های آزاد و خصوصی در حال اجراست.
مختاران می گوید: طبق تفاهم نامه امضا شده با مراکز خصوصی، 500 تن از بانوان سرپرست خانوار در رشته های صنایع دستی، فناوری اطلاعات، مراقبت و زیبایی، طراحی دوخت و صنایع غذایی به صورت رایگان آموزش می بینند.
وی می افزاید: همچنین مراکز دولتی برای نام نویسی و آموزش رشته های فنی و حرفه ای پیش بینی شده است که تاکنون 321 تن از بانوان سرپرست خانوار نام نویسی کرده اند و احتمال می رود این رقم یکهزار متقاضی افزایش یابد.
مدیرکل فنی و حرفه ای همدان اضافه می کند: هیچگونه محدودیت و سقفی به منظور نام نویسی زنان سرپرست خانوار برای فراگیری آموزش در مراکز دولتی پیش بینی نشده است.
مختاران تاکید می کند: برای حمایت از بخش خصوصی طرح توانمند سازی بانوان سرپرست خانوار با مشارکت آموزشگاه های خصوصی انجام می شود و رشته های پیش بینی شده برای این مرکز با آموزشگاه های دولتی یکسان نیست تا هم پوشانی نداشته باشند.
وی بیان می کند: این دوره های آموزشی در مناطق آسیب پذیر حاشیه شهر نظیر حصار، دیزج و خضر در همدان، پایین محله در تویسرکان، سرجو در ملایر، کولی آباد کبودرآهنگ، شمس آباد اسدآباد و محله قلعه دو بهار در حال برگزاری است.
مختاران می گوید: به منظور آسان سازی در آمد و شد بانوان سرپرست خانوار، هماهنگی های لازم با متولیان فرهنگسراها صورت گرفته است تا در مراکز نزدیک به محلات حاشیه شهر این دوره ها برگزار شود.
