به گزارش خبرگزاری دانا، برنامه پزشک خانواده که برخی آن را «پزشکی خانواده» می دانند، سال های سال است که تکیه کلام وزرای بهداشت است. یعنی، به محض اینکه دولت تغییر می کند و سکان وزارت بهداشت به یکی دیگر از پزشکان کشورمان سپرده می شود، اولین سئوال خبرنگاران در مواجهه با وزیر بهداشت، این است که چه برنامه ای برای پزشک خانواده دارید. وزرای مربوطه هم با وسواس و دقت، پاسخ می دهند که اهداف و برنامه هایی برای اجرایی شدن آن داریم و ماجرا در همین جا تمام می شود.
برنامه پزشک خانواده از دهه هشتاد با ورود به روستاهای کشور کلید خورد و به دنبال آن، اجرای این برنامه در شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر آغاز گردید. اما، آنچه که از این برنامه انتظار می رفت، و در سایر کشورهای پیشرفته دنیا اجرا می شد، محقق نشد تا اینکه اجرای آزمایشی آن در استان فارس (البته در شهر شیراز) و استان مازندران شروع شد و هنوز هم بعد از گذشت چند سال، این برنامه همچنان به صورت پایلوت در این دو نقطه کشور، در حال اجرا است که البته با مشکلات خاص خود همراه است.
کارشناسان حوزه سلامت و اقتصاددانان سلامت، بر این عقیده اند که تنها راه ارتقای برنامه های سلامت و کنترل هزینه ها، اجرای نظام ارجاع و برنامه پزشک خانواده است. موضوعی که سال های سال است وزارت بهداشت در ادوار مختلف، بی اعتنا از کنار آن عبور کرده و هر گاه مورد انتقاد قرار گرفته است، عنوان شده که زمینه ها و زیرساخت های لازم برای اجرای سراسری این برنامه و نظام ارجاع در کشور فراهم نیست.
انتظارات برآورده نشد
اصغر سلیمی سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس، با عنوان این مطلب که انتظارات از اجرای طرح پزشک خانواده برآورده نشده است، گفت: اجرای طرح پزشک خانواده در بسیاری از کشورهای پیشرفته موفقیت آمیز بوده چراکه زیرساخت‌های اجرای آن به درستی دیده شده است. ارزیابی‌هایی که از اجرای طرح پزشک خانواده در کشور شده نشان دهنده عدم موفقیت اجرای طرح در عمل است و همین امر موجب گلایه مندی مردم و برخی از پزشکان این طرح شده است.
وی افزود: به دلیل کمبود پزشک و امکانات در مناطق دور افتاده، ممکن است برخی از این مناطق چند روز را بدون پزشک بگذرانند و مجبور شوند برای مراجعه به پزشک متخصص از روستا خارج شوند که در این صورت با مشکلاتی مواجه می‌شوند به عنوان مثال بیماران زمانی می توانند به پزشکان مراجعه کنند که از قبل برای آنان وقت تعیین شده باشد و اگر بیماری خارج از وقت تعیین شده با مشکلی مواجه شود و به پزشک مراجعه کند نمی تواند از مزایای پزشک خانواده بهره‌مند شود.
سلیمی گفت: مراجعه به برخی از پزشکان متخصص نیز مشکلات مختلفی برای بیماران ایجاد کرده است، از جمله آزمایش و نسخه‌های متعدد که با حد مناسب و استاندارد فاصله زیادی دارد، در نتیجه با توجه به مشکلات مختلف و عدم وجود زیر ساخت مناسب، نبود اعتبار و امکانات بعید است طرح نظام پزشک خانواده به زودی به نتیجه مطلوب برسد.
وی افزود: بهتر است در دانشگاه‌ها واحدهای درسی در رابطه با سیستم ارجاع و پزشک خانواده وجود داشته باشد تا تا فارغ التحصیلان اطلاعات کافی از این طرح و اجرای آن داشته باشند. اگر طرح پزشک خانواده به نتیجه دلخواه و مطلوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش برسد قطعا در حوزه سلامت و بهداشت به موفقیت بزرگ و منزل‌گاه خوبی خواهیم رسید.
جلوگیری از مراجعات مکرر به پزشک
محمد نعیم امینی فرد نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با بیان اینکه جلوگیری از مراجعات تکراری با توسعه طرح پزشک خانواده امکان پذیر است، گفت: تضمین کیفیت خدمات پزشکی از طریق پزشک خانواده را می‌توان تا حد بالایی تامین کرد.
وی با بیان اینکه جلوگیری از مراجعات تکراری با توسعه طرح پزشک خانواده امکان پذیر است، یادآور شد: تجمیع بیمه‌ها در گرو توسعه زیر ساخت‌های لازم و رفع هم پوشانی است.
کنترل هزینه های سلامت بدون پزشک خانواده امکان پذیر نیست
احمد حمزه عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با اشاره به این مطلب که رویه فعلی در حوزه بهداشت و درمان هزینه های بسیاری بر خانواده ها و نظام سلامت کشور تحمیل می کند، گفت: متاسفانه مراجعات بسیاری از بیماران به مراکز درمانی تخصصی و فوق تخصصی بیهوده بوده و بیماران دارای بیماری های جزئی باید از ظرفیت پزشک خانواده برای درمان بیماری خود استفاده کنند، در شرایطی که دفترچه بیمه روستایی و بیمه خدمات درمان در دست مردم قرار دارد؛ افراد به هر مرکز درمانی و در هر زمانی برای اقدامات درمانی و بهداشتی مراجعه می کنند.
وی با اشاره به اینکه هزینه های حوزه سلامت با بی توجهی در استفاده از خدمات درمانی به شکل سرسام آوری افزایش پیدا کرده است، افزود: چطور ممکن است در شرایطی که یک بیمار از چندین پزشک به طور همزمان برای تکمیل مسیر درمانی خود استفاده می کند هزینه ها را کنترل کرده و به دنبال آن بار مراجعات مردمی به مراکز درمانی به ویژه بخش دولتی را کنترل کرد.
حمزه با تاکید بر اینکه نظام ارجاع و پزشک خانواده تنها راه جلوگیری از هدر رفت هزینه ها در نظام سلامت است، تصریح کرد: هرچند که این مسائل جزء قانون بوده و در برنامه پنجم و ششم توسعه تصویب شده است، اما به دلیل نبود زیرساخت های لازم در اکثر نقاط کشور نمی توان اجرای کامل آنها در دستور کار قرار داد؛ پزشک خانواده نیازمند پرونده الکترونیک بوده و این پرونده در زیرساخت مخابراتی قوی قابلیت استفاده دارد که در همه نقاط کشور در دسترس قرار ندارد.
حمزه با بیان اینکه وزارت بهداشت باید برای اجرای پزشک خانواده و سیستم ارجاع در مناطق آماده پیش قدم شود، گفت: هزینه های حوزه سلامت را بدون توجه به این مسائل به هیچ عنوان نمی توان کنترل کرد، ضمن اینکه در طرح تحول سلامت به طور شایسته به جایگاه پزشکان عمومی بها داده نشده و همین امر باعث دلسردی این افراد از ارایه خدمت شده است؛ بنابراین باید این نکته را مورد توجه قرار داد که سطح اول خدمات با پزشکان عمومی است و وزارت بهداشت در نخستین گام جهت ارتقای جایگاه پزشکان عمومی، باید طرح پزشک خانواده را در کل کشور اجرایی کند.
بهروز بنیادی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، گفت: تا زمانی که سیستم ارجاع و زیرساخت های لازم فراهم نشود، به طور طبیعی حضور پزشک خانواده در مناطق کارایی لازم را ندارد، زیرا مردم پس از مراجعه به پزشک خانواده نیازمند ارجاع به مراکز بالاتر و استفاده از پرونده الکترونیک سلامت هستند که باید تمامی این کمبودها را رفع کرد. البته وزارت بهداشت در طی یک سال گذشته با سرعت قابل قبولی زیرساخت های سیستم ارجاع در بحث فناوری اطلاعات را فراهم کرده است.
هر چند که نمایندگان مجلس و دیگر دست اندرکاران نظام سلامت، متفق القول بر اجرای نظام ارجاع و برنامه پزشک خانواده برای برون رفت از مشکلات مالی نظام سلامت تاکید دارند، اما مشخص نیست چرا تنها نقشه راه نظام سلامت کشور که می تواند منجر به ارتقای سلامت جامعه و در عین حال، کنترل هزینه ها در این حوزه شود، همچنان در بایگانی است. در واقع می توان گفت که ترمز هزینه های سلامت زیر پای پزشک خانواده است.
