صنعت گردشگری اهمیت بالایی در اقتصاد هر کشوری دارد؛ گردشگری تنها صنعتی است که رونق نوع داخلی آن باعث توزیع عادلانه تر ثروت در جامعه و رونق ورود توریست خارجی علاوه بر این مزیت، ارزآوری برای کشور را به همراه دارد.
نرگس
دادور؛ خبرگزاری دانا، گروه ایران شناسی؛ امروز توريسم و گردشگری نقشي غیرقابل
انکاری در توسعه همه جانبه كشورها دارد و بسياري ازدولت‌ها با برنامه‌ريزي گسترده
در این حوزه بر بسياري از مشكلات اقتصادي و بيكاري خود غلبه کرده اند. بر اساس
آمارهای جهانی ايران كشوري برخوردار از جاذبه‌هاي فراوان توريستي و گردشگري است. ايران
رتبه دهم جاذبه‌هاي باستاني و تاريخي جهان و رتبه پنجم جاذبه‌هاي طبيعي دنيا را
داراست ولی با وجود اين مزيت‌ها در ميان 150 كشور عضو سازمان جهاني توريسم ، رتبه
هفتاد و پنجم را دارد.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، صنعت گردشگری بهترین و موثرترین جایگزین برای نفت در اقتصاد تک‌محصولی ایران است. اما این صنعت درآمدزا در امر پذیرایی و ارائه خدمات به گردشگران خارجی با چالش‌هایی اساسی روبه‌رو است.
تبیین حقوق گردشگری در ایران
یکی از موارد مهم در شکل گیری ذهنیت منفی در گردشگران عدم تبیین حقوق گردشگری است. جهانگردان معمولاً علاقه‌مندند به مقصدهایی سفر کنند که از نظر امنیت و امکانات و خدمات زیربنایی، چارچوب قوانین و مقررات حقوقی مشخصی در ارتباط با گردشگران خارجی داشته باشد. این امر نقش قابل‌توجهی در ایجاد تصویر ذهنی مثبت و در نهایت جذب گردشگر خواهد داشت.
هر گردشگر حق دارد به اطلاعات حقوقی، امنیتی و قضایی مربوط به خود در کشور محل سفر دسترسی داشته باشد. مواردی مانند حقوق گردشگری که مرتکب جرم شده و نمی‌دانسته در مقصد عمل مذکور جرم است. جرائم علیه گردشگران، حقوق گردشگر در مقابل جرائم میزبان، حقوق گردشگر در مقابل ارائه‌کنندگان خدمات و حقوق گردشگر در ارتباط با دیگر گردشگران. وجود این اطلاعات و اطلاعات حقوقی متعدد دیگر، در ایجاد تصویر مثبت ذهنی و احساس امنیت نقش بسزایی خواهد داشت لذا تدوین نظام حقوقی گردشگری که در آن به مواردی از این قبیل پرداخته باشد، یک ضرورت است.
ظرفیت محدود فرودگاههای بین المللی ایران
فرودگاه هر کشوری پیشانی گردشگری آن کشور است و وضعیت نامطلوب برخی از فرودگاههای بین‌المللی ایران به‌هنگام ورود و خروج مسافر که با شلوغی و ازدحام همراه است، موجب اعتراض گردشگران خارجی شده و با تبعاتی از جمله تبلیغات منفی برای گردشگری کشور همراه است.
بسیاری از فعالان و کارشناسان صنعت گردشگری، فرودگاه‌ها به عنوان ویترین توریسم کشور چهره زیبایی ندارد. به‌دلیل کمبود ظرفیت، اغلب اوقات ازدحام و صف‌هایی طولانی در فرودگاه‌ها شکل می‌گیرد. این مشکل در دو فرودگاه اصلی بین‌المللی کشور، یعنی فرودگاه امام خمینی و فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد وجود دارد و باید برای گسترش ظرفیت آن متناسب با میزان مسافر و همچنین تجدیدنظر در نوع برخورد کارکنان گمرک و کنترل گذرنامه با مسافران اقدامات فوری صورت گیرد.
ناگفته پیداست که ما در این بخش دچار مشکلات بسیاری هستیم. شبکه حمل نقل هوایی توان لازم در جابجایی مسافر و تبدیل شدن به یک هاب منطقه ای را ندارد و بخش اعظم ظرفیتهای شبکه های پرواز داخلی مورد استفاده قرار نگرفته است. با این حال قرار گرفتن هاب های بزرگ منطقه ای مانند دبی، استانبول و دوحه ایران را به ارزانترین و پر تردد ترین هاب های هوایی جهان متصل نموده است و لیکن عدم برنامه ریزی صحیح در بخش پروازهای داخلی و سیاستهای نادرست در این حوزه مانع به کارگیری آن در خدمت گردشگری کشور شده است.
کمبود مراکز رفاهی و ارائه خدمات نامناسب
گردشگران خارجی با چالش‌هایی از جمله نبود برخی مراکز رفاهی بین‌راهی در جاده‌ها یا ارائه خدمات بی‌کیفیت در مراکز توریستی روبه‌رو هستند. گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند در رده‌های مختلفی جای می‌گیرند؛ برخی برای سیاحت و گردش سفر می‌کنند و برخی برای فعالیت‌های تجاری. بدیهی است که هرکدام از این دسته‌ها، جنس متفاوتی از خدمات را طلب می‌کنند. بنابراین تمامی بنگاه‌های گردشگری اعم از هتل‌ها، آژانس‌های مسافرتی و شرکت‌های حمل‌ونقل باید به‌فراخور نوع گردشگر، از آمادگی کافی برخوردار باشند.
ضرورت تربیت نیروی متخصص حوزه گردشگری
یکی از موانع صنعت گردشگری ایران، موانع آموزشی و تحقیقاتی است که بخشی از آن‌ها عبارتند از: فقدان آموزش مستمر و متناوب برای تربیت کادر فنی، اجرایی و آموزشی و فقدان نظام تحقیقاتی مؤثر و کارآمد به‌منظور شناخت نیازهای راهبردی بخش صنعت گردشگری.
عدم توسعه منابع انساني از دیگر موانع موجود است. بيشتر نيروهاي به‌كار گرفته‌شده در صنعت گردشگری عموماً از لحاظ علمي غيرمرتبط با صنعت گردشگري هستند و در اين صنعت بدون توجه به ویژگی‌های آن و فقط با دید تجاري و درآمدزايي وارد ميدان عمل شده‌اند كه اين خود باعث افزايش هزینه‌ها و آثار منفي و عدم توسعه گردشگري در كشورمان شده است.
با تأسيس مدارس فني‌وحرفه‌ای و دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي مرتبط با صنعت گردشگري بايد به تربيت نيروهاي متخصص و كارآمد بپردازيم و نيروهاي موجود را با برگزاري دوره‌های کوتاه‌مدت علمي و آموزشي با فناوری و علم روز در صنعت گردشگري آشنا سازیم و با برگزاري هم‌اندیشی‌های تخصصي براي مديران از تجربيات ساير كشورها بهره ببريم.
فقدان يك برنامه جامع و راهبردی و همچنين مشخص نبودن هدف‌ها و سیاستهای ایرانگردی و جهانگردي در قالب يك برنامه اجرايي، ناهماهنگي در همكاري بين سازمان‌ها و ارگان‌های دولتي كه در بهبود وضع جهانگردي مؤثرند، تصمیم‌گیری‌های جداگانه سازمان‌ها، كمبود نيروي متخصص، عدم استفاده از كارشناسان مجرب و آشنا به صنعت گردشگری اهم موانع مربوط به توسعه منابع انسانی در این حوزه است.
در نهایت می توان گفت مشکل عمده ايران در حوزه گردشگري، مربوط به مسائل اجرايي و مديريتي است كه اگر ديدگاه و جهان‌بینی خود را گسترش دهيم، مبحث اقتصادي اين صنعت نيز حل خواهد شد و ایران نیز همانند بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا، از این صنعت مهم برای تعالی و رشد خود استفاده خواهد کرد.
