قطعا شیراز در زمره شهرهایی است که جاذبه های دیدنی اش مسافران و گردشگران زیادی را به سوی خود دعوت می کند. معرفی امروز بخش ایرانشناسی و استان ها را اختصاص داده ایم به مسجد نصیرالملک شیراز، مسجدی که به دلیل رنگ صورتی کاشی ها و شیشه هایی که جشنی از نور برپا می کنند به مسجد صورتی نیز معروف است.
به گزارش خبرگزاری دانا،گروه ایرانشناسی و استان ها: مسجد نصیرالملک از مساجد
قدیمی شیراز و یادگار دوران قاجار است.
یکی از ویژگی های منحصر به فرد این مسجد، نورآرایی شبستان های این مسجد
است. آن چنان که بازی رنگ و نور، هر بیننده ای را مجذوب می کند.
موقعیت جغرافیایی مسجد نصیرالملک
مسجد نصیرالملک، مسجدی به مساحت 2890 مترمربع است که در محله گودعربان و خیابان لطفعلی خان زند، در همسایگی آرامگاه شاه چراغ واقع شده است. این مسجد باشکوه به دستور یکی از بزرگان قاجار، میرزا حسن علی، ملقببه نصیرالملک ساخته شده است و معماری آن را محمدحسن معمار انجام داده است. مدت ساخت آن حدود 12 سال طی سال های 1293 تا1305 خورشیدی زمان برده است.
سقف طاق نمای درب ورودی با کاشی های هفت رنگ و با تزئینات زیادی از گل سرخ و زنبق مزین شده است که زیبایی این بنا را دوچندان می کند.
هشتی مسجد را که پشت سر بگذارید، وارد حیاط دلباز و تماشایی مسجد می شوید، حوض وسط مسجد اگرچه شاید بی شباهت به سایر مساجد نباشد، اما این تازه شروغ به تماشا نشستن زیبایی های مسجد است.
طاق مروارید، ضلع شمالی مسجد نصیرالملک
مسجد دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است که ایوان شمالی زیباتر است. در ضلع شمالی مسجد، زیباترین طاق آن یعنی طاق مروارید قرار دارد. تمام بنه و سطح بیرونی و درونی آن با کاشی های هفت رنگ تزئین شده است. دو طاق کوچکتر هم در دو طرف طاق مروارید قرار دارد. آیات قرآنی و احادیث دیوارهای طاق مروارید را زینت بخشیده اند و سقف این طاق مقرنس کاری شده است که حتی برای ایمن بودن اززلزله از قطعه های چوبی بین آجرهای این بنا استفاده شده است.
نکته جالب این است که سالها قبل این طاق به " ایوان پن کاسه" معروف بوده است و دلیل این نام گذاری هم تورفتگی های طاق صحن ایوان شمالی است. این تورفتگی ها را به صدف تشبیه کرده اند که مرواریدی درون آن قرار می گیرد به همین دلیل به پن کاسه معروف است.
شبستان غربی یا شبستان تابستانی
آنچه همه گردشگران را به سمت خود مجذوب می کند، همین جاست. از سقف تا پنجره و ستون های غربی این شبستان دیدنی است. کاشی کاری های زیبای این شبستان به حدی چشم نوازی می کنند که احتمالا ساعت ها مجذوب این زیبایی خواهید شد. مجذوب کاشی هایی که لبریز از نقش گل و بوته و نقوش اسلیمی اند و کاشی ها به چند آیه از آیات قرآن که با خط ثلث نوشته شده اند، متبرک شده اند. ستون های شبستان غربی در دو ردیف ششتایی و به تعداد دوازده عدد به نیت دوازده امام قرار گرفته است و مارپیچ های روی ستون ها توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند. بین این ستون های زیبا، هفت طاق چشمه ای قرار گرفته است که در امتداد آن محرابی که با سنگ مرمر فرش شده است قرار دارد.
شاید معماری این شبستان شما را به یاد مسجد وکیل و مسجد مشیر شیراز بیاندازد، چرا که معماری آن الهام گرفته از این دو مسجد زیبای شیراز هستند.
جلوه ی تمام این زیبایی ها با عبور ردی از نور از شیشه های رنگی صد چندان می شود. بهتر است صبح زود را برای رفتن به مسجد نصیرالملک و تماشای جشنی از نور انتخاب کنید، چرا که تابش نور به پنجره ها منظره ای بس دیدنی و بی نظیر را ایجاد می کند و مطمئنا تصاویر یادگاری تان از این صحنه ها تا مدتها خیالتان را نوازش خواهد کرد.
روایت های جالبی درباره معماری و تزئین شبستان نقل می شود، از جمله اینکه سنگ های ستون های سنگی از کوه های اطراف شیراز جمع آوری و حجاری شده است. یا هفت پنجره شبستان که تمثیلی از در آسمان یا دربهشت است.
شبستان شرقی یا زمستانه
شبستان شرقی که شبستان زمستانه نیز معروف است، دارای سقفی کاشی کاری شده است و دارای هفت ستون است که ستون‌های آن ساده (بدون شیار) است و در وسط قرار گرفته‌اند، سقف آن نیز با کاشی‌کاری معقلی تزیین شده است. در جلوی این شبستان ایوانی به عرض ۶ متر قرار دارد که به وسیله ۸ طاق نما از حیاط جدا می‌شود و دارای ۷ جرز آجری است. بر روی این جرزها و در پیشانی طاق‌نماها آیات قرآنی و نقش‌های گل و بوته کاشی‌کاری شده است.
در این شبستان دری وجود دارد که به یک چاه آب گشوده می‌شود که به این راهرو چاه گاو یا گاورو گفته می‌شود. همچنین در این مکان یک حوضچه و یک دالان نیز موجود است. هر دو شبستان بر خلاف معمول به خاطر جهت‌گیری ساختمان قبله در امتداد محور قبله واقع شده‌اند. این شبستان هم اکنون به موزه اوقاف تبدیل شده است. در دالان شمالی سنگنوشتههای وجود دارد که شعر زیر با خط نستعلیق زیبایی نوشته بر روی آن حک شده است. در پایان نام محمد حسن معمار و استاد محمد رضا کاشی‌پز که از معماران و سازندگان بنا بوده‌اند و نیز تاریخ شروع آن در ۱۲۹۳ ه.ق و پایان آن در ۱۳۰۵ ه.ق ذکر شده است. در پایین تابلو این شعر معروف سعدی و نام معمار آمده است:
غرض نقشی است کز ما باز ماندکه هستی را نمی‌بینم بقایی
مگر صاحبدلی روزی به رحمت کند در حق استادان دعایی
