از همان روزهای ابتدایی شیوع ویروس مرگبار کرونا در ایران و جهان؛ مساله استفاده از ماسک به عنوان یکی از راهکارهای پیشگیری از شیوع همواره مورد توجه بوده است؛ حالا تقریبا همه کشورها و در صدر همه سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کنند همه مردم دنیا اعم از آلوده به ویروس و سالم این پارچه ساده چندسانتی را تهیه کرده و هنگام خروج از منزل و حضور در اماکن عمومی روی دهان و بینی خود بکشند.
نازنین دادور، خبرگزاری دانا، سرویس سلامت؛ بیماری کووید-19 یک بیماری است که غالبا دستگاه تنفسی (ریه‌ها) را درگیر کرده و از طریق سرفه و عطسه و صحبت کردن و پخش قطرک‌های تنفسی در هوا و محیط اطراف فرد بیمار شیوع پیدا می‌کند؛ بنابراین زدن ماسک یک راه ایمن و تقریبا آسان و در دسترس برای پیشگیری و یا دستکم کاهش احتمال ابتلا به این بیماری است.
در روزهای نخست آغاز "پاندمی" کرونا سازمان بهداشت جهانی زدن ماسک را به همه شهروندان توصیه نمی‌کرد و تنها به افراد مبتلا به کووید-19 توصیه زدن ماسک می‌شد اما رفته‌رفته و با کشف مساله ناقلان "بدون علامت" و تعداد تقریبا پرشمار آنها (تقریبا و طبق تخمین‌ها و مطالعات حدود نزدیک به نیمی از مبتلایان به ویروس کرونا بدون علامت هستند در حالی که ناقل بیماری‌اند) سازمان بهداشت جهانی و نظام بهداشتی کشورهای درگیر مبارزه با ویروس، زدن ماسک را برای همه شهروندان اعم از بیمار و غیربیمار و با علامت و بدون علامت توصیه کردند و حتی در برخی کشورها زدن ماسک الزامی شده و جریمه‌های سنگینی برای نزدن آن تعیین شده است.
طبق برآوردها اگر همه افراد یک جامعه ماسک بزنند درصد ابتلای جدید بیماری بیش از 80 درصد افت می‌کند و این رقم بسیار بزرگی محسوب می‌شود.
به گفته ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت استفاده از ماسک می‌تواند تا ۸۵ درصد احتمال ابتلا به ویروس کرونا را کاهش بدهد.
وی درباره استفاده از ماسک گفت: هیچ دارو یا مواد غذایی خاصی برای مقابله با کرونا وجود ندارد و باید فقط استفاده از ماسک در دستور کار قرار گیرد.
به گفته کارشناسان، استفاده نکردن از ماسک می‌تواند خطر انتقال ویروس کرونا را تا چهار برابر افزایش بدهد. بسیاری از افراد ناقل ویروس کرونا هستند، اما اطلاعی از آن ندارند. وقتی فرد ناقل بدون ماسک، عطسه یا سرفه می‌کند، احتمال ابتلای فرد سالم بدون ماسک تا ۹۰ درصد خواهد بود. همچنین احتمال انتقال ویروس کرونا از فرد ناقل با ماسک به فرد سالم بدون ماسک تا پنج درصد است. در حالیکه احتمال انتقال ویروس کرونا از فرد ناقل با ماسک به فرد سالم با ماسک به ۱.۵ درصد می‌رسد.
هرچند شرایط متخلف در این زمینه موثر هستند، اما اگر همه افراد جامعه از ماسک استفاده کنند، احتمال انتقال ویروس تا حد بسیار زیادی کاهش خواهد یافت. هرچند مسائل دیگری مانند رعایت فاصله گذاری و پرهیز از حضور در مکان‌های شلوغ در این زمینه موثر است.
فرضیه اینکه فیلتر کردن قطرات ویروس کرونا در هوا موجب کاهش دوز استنشاقی عامل بیماری سارس- کووید- دو، می‌شود و احتمال ایجاد علائم عفونت را بسیار کمتر خواهد کرد، همچنان به‌صورت تئوری باقی مانده‌است. شاید در این روش، در هنگام تماس با مقدار اندکی از ویروس، پاسخ ایمنی ایجاد شود، اما در بیماری شدید چنین واکنشی ایجاد نخواهد شد.
دکتر مونیکا گاندی و دکتر جورج از دانشگاه کالیفرنیا، سانفرانسیسکو اظهار کردند: اگر این نظریه اثبات شود، استفاده از هر نوع پوشش برای ماسک ممکن است بتواند نسبت عفونت‌های سارس- کووید-دو در افراد بدون علامت را افزایش دهد.
بررسی‌های اخیر بر روی همسترها با شبیه‌سازی نشان داد که استفاده از پوشش ماسک توانست احتمال آلودگی آنها به بیماری کووید- ۱۹ را کاهش دهد و اگر آلوده شدند، بدون علامت یا علائم خفیف‌تری نسبت به همسترهای بدون پوشش ماسک داشتند.
البته این آزمایش بر روی انسان، انجام‌نشده است، اما به نظر می‌رسد موضوع "ماسک به عنوان واکسن" موردحمایت واقع شود.
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات‌متحده گزارش کردند: تا اواسط ماه جولای حدود ۴۰ درصد از عفونت‌های ویروس کرونا بدون علامت بود و در مناطقی که افراد بیشتر از ماسک استفاده کردند، این آمار به ۸۰ درصد رسیده است.
گاندی و رادرفورد اظهار کردند: شیوع این عفونت به‌صورت بی‌علامت، در کشتی‌های تفریحی، قبل از استفاده گسترده از ماسک صورت برای افراد حدود ۲۰ درصد بود، اما بعد از استفاده گسترده از ماسک و اجباری شدن، این موارد بدون علامت به ۸۱ درصد افزایش یافت.
همچنین در دو شیوع اخیر بیماری در کارخانه‌های فرآوری مواد غذایی در ایالات‌متحده که کارگران از ماسک استفاده کردند، ۹۵ درصد موارد عفونت کروناویروس، بدون علامت بود و ۵درصد نیز علائم خفیف تا متوسط را گزارش کردند.
محققان گفتند: اگر پوشش صورت، عاملی برای کاهش میزان آلودگی فرد به ویروس باشد، می‌تواند این مسیر را به سمت عفونت‌هایی سوق دهد که علائم بسیار کم یا بدون علامت باشند و درعین‌حال، باعث ایجاد درجه‌ای مصونیت شود، اما متخصصان هشدار می‌دهند، به‌هیچ‌وجه نباید از ماسک، به عنوان جایگزینی برای یک واکسن موثر و بی‌خطر استفاده کرد.
جیوتی رنگراجان، متخصص واکسن دانشگاه اموری ایالات‌متحده در گفت وگو با نیویورک‌تایمز، اظهار کرد: قرار گرفتن در معرض استنشاق مقادیر اندک از ویروس زنده، پیشنهادی بسیار خطرناک‌تر از اثرات کنترل‌شده یک واکسن است و علت آن هم تفاوت در پاسخ ایمنی، ژنتیک و حتی ساختار مجاری بینی است، بنابراین، حتی هنگام استفاده از ماسک، ممکن است استنشاق ویروس، برخی از افراد را مبتلابه بیماری شدید کند.
بااین‌حال، پوشیدن ماسک به عنوان کاهش خطر محسوب می‌شود. درحالی‌که دنیا در انتظار واکسن است، هر اقدامی که بتواند در کاهش علائم بیماری کووید- ۱۹، کاهش مرگ‌ومیر و افزایش ایمنی در تمام جمعیت بدون عفونت‌های شدید و کاهش مرگ‌ومیر موثر باشد، مفید خواهد بود.
