مهمترین عامل مشکلات گونا گون ما غفلت از فرهنگ اسلامی است

به گزارش «خبرگزاری دانا»: مهدی گلشنی تحصیلات مقدماتی را در اصفهان گذراند و بعد از عزیمت به تهران، در سال ۱۳۳۹ موفق به اخذ دانشنامه لیسانس از دانشگاه تهران در رشته فیزیک شد. سپس به منظور ادامه تحصیل رهسپار ایالات متحده آمریکا شد و در سال ۱۳۴۸ هـ. ش از دانشگاه برکلیآمریکا در رشته فیزیک با گرایش ذرات بنیادی به درجه دکتری نائل آمد.

همزمان با اتمام تحصیل در آمریکا، به ایران بازگشت و در دانشگاه صنعتی شریف با رتبه استادیاری به تدریس پرداخت و در سال ۱۳۶۴ در همان دانشگاه، به رتبه استادی ارتقاء یافت. وی به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی تسلط دارد و به هر سه زبان دارای تألیفات متعدد است. گذشته از دانش فیزیک که رشته تخصصی اوست، گلشنی در عرصه الهیات و پژوهش‌های دینی و نیز در زمینه مطالعات تطبیقی میان دو حوزه «علم و دین» صاحب‌نظر است و به عنوان بنیان‌گذار گروه فلسفه علم دانشگاه شریف شناخته می‌شود. وی اکنون عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی است.

وی در رابطه با این وسوال که حفظ هویت فرهنگی جامعه دینی در جهان مدرن با چه تهدیدهایی در شرایط فعلی و آینده پیش رو، مواجه است بیان کرد:

چون روی فرهنگ دینی نه در دبستان و دبیرستان کار می شود و نه در دانشگاه ، اینست که یک فرهنگ مغشوش بر ذهن دانش آموزان و دانشجویان ما حاکم است ، مگر در مواردی که خانواده ها اگاهانه مواظب تربیت فرزندانشان بوده اند. اما اینها یک اقلیت را تشکیل می دهند. در واقع اکثر خانواده ها تربیت فرزندانشان را به دبستان و دبیرستان و دانشگاه واگذار کرده اند و آنها هم توجه ارزشمند به تزریق فرهنگ مناسب به محیطشان ندارند. لذا احساس هویت دینی- ملی در فارغ التحصیلان مدارس و دانشگاهها کم است و این برای آینده کشور و استقلال آن یک خطر مهم می باشد.

در این شرایط ضعف هویت و فرهنگ در اذهان، حضور انواع رسانه ها و محتواهای بیگانه با فرهنگ اسلامی ما و تلاش برخی از افراد برای انتشار آنها در سطح جامعه از طریق ترجمه، تالیف، سیاست گذاری، تشویق و غیره ، و عدم کارامدی ارگانهای فرهنگی موجب تشدید وضعیت نابسامان فعلی شده است.

در جهان مدرن، ما داریم به سمت جهانی شدن ، خصوصا جهانی شدن در مؤلفه های فرهنگی، پیش می رویم. در دنیای کنونی و در آینده، شبکه های اجتماعی و رسانه ها و به طور کلی فضای مجازی عامل تعیین کننده ای در رابطه با هویت فرهنگ دینی می باشند. بسته به برنامه ریزی، همت و تلاش ما، این فضا میتواند موجب اعتلا یا نابودی هویت فرهنگ دینی ما شود

از نظر فرهنگی جامعۀ دینی را چه خطراتی بیشتر در معرض آسیب قرارمیدهد؟

در این راستا افزود: فرهنگ مغشوش حاکم بر مدارس و دانشگاههای ما منجر به این شده که توجه فارغ التحصیلان ما عمدتاً به غرب است. لذا کمتر در مقام رفع نیازهای کشور هستند و بیشتر ذهنشان متوجه گرفتن مدرک و شغل است، و کسب علم توسط آنها یک جنبۀ ابزاری دارد ، نه در جهت روشنگری در مورد عالم خلقت و رفع نیازهای مشروع انسانی. این نیازها منحصر به نیازهای اقتصادی و صنعتی نیست، بلکه شامل کلیه نیازهای جوامع اسلامی است ، نظیر نیازهای فکری و فرهنگی. وقتی این نیازها بررسی و رصد نشد و هدف نخبگان جامعه تحلیل انها و پیداکردن راه حل برای انها نشد، جامعه از لحاظ فکری و فرهنگی بی دفاع خواهد شد و احتمال هرگونه اسیبی به آن وجود دارد.

غفلت از چه اقدامات فرهنگی باعث آسیب ضعف جامعه ما از جهت دینی خواهد شد؟

با بیان اینکه: تزریق یک فرهنگ اسلامی جامع الاطراف در سطوح دبستان ، دبیرستان و دانشگاه یک برنامه ریزی عالمانه می طلبد، ولی تاکنون این کار با یک بینش جامع نگر صورت نگرفته است ، و رصدی در کار نبوده است که تهیه کنندگان کتب درسی را از چالشهای محیط آگاه کند.اگر این وضعیت ادامه یابد ، نباید انتظار داشته باشیم که فارغ التحصیلان مدارس و دانشگاههای ما در فکر رفع نیازهای مشروع کشور باشند و علمشان در جهت رفع نیازهای کشور و بالا بردن سطح علم کشور در جهت نوآوری علمی باشد.

در مورد دبیرستانها لازم است ،علاوه بر محتوای کتب درسی، فکر ویژه ای هم برای معلمان بشود. مثلاً از طریق دانشگاه فرهنگیان، برای تربیت معلمان آگاه و دلسوز و دارای بینشی سالم ، مبادرت شود.

فعالیتهای فرهنگی که برای آیندۀ جامعه دینی اولویت دارد

گلشنی اظهار داشت: همانطور که بارها مقام معظم رهبری فرموده اند علم ما باید در جهات خود کفائی و خود اتکائی کشور باشد و ما در مقام رسیدن به مرتبۀ عالی در سطح عالی علم و نوآوری باشیم.این فقط و فقط در پرتو تزریق عالمانۀ فرهنگ اسلامی در سطوح مختلف میسر است . در قرآن آمده است که" ولا تهنوا و لاتحزنوا و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین" (آل عمران، 139) ، یعنی سستی نکنید و اندوهگین نباشید که شما برترانید ، اگر ایمان داشته باشید.

آیا ملاک هایی برای تشخیص این اولویتها وجود دارد؟

استاد دانشگاه بیان کرد: بلی، باید مجامعی مرکب از افراد فرهیختۀ ذیصلاح و آگاه به فرهنگ اسلامی و آگاه به نیازهای محیط ما و مقتضیات زمان برنامه ریزی آموزشهای دبیرستانی و دانشگاهی را به عهده داشته باشند و از طرف مجامع بالاتر صلاحیت دار وضعیت علمی و فرهنگی مدارس و دانشگاهها و محصولات آنها رصد شود.

متاسفانه در گذشتۀ اخیر کمتر این امور بسیار مهم به مجامع ذیصلاح واگذار شده و کمتر از خبرگان در این برنامه ریزی ها استفاده شده است.

به نظر شما کدام اقدامات ما فایده چندانی ندارد یا به عبارت دیگر در اولویت نیست؟

وی تاکید کرد: مهمترین عامل مشکلات گونا گون ما غفلت از فرهنگ اسلامی و حاکمیت یک فرهنگ مغشوش در محیطهای آموزشی و پژوهشی ما و غفلت از شایسته سالاری در انتصابها است . گاهی هرکاری را به دوستان و آشنایانشان میدهند ، بدون اینکه واجد شرایط بودن آنها را در نظر بگیرند. این از سطوح وزارتهای ذیربط تا محیطهای آموزشی و پژوهشی ما را در بر می گیرد . در زمان حاضر کمترین توجه به موضوعات فرهنگی می شود. مثلاً در مورد کتابهای چاپ شده نفوذ عوامل غربی به وضوح دیده می شود، اما به آن توجهی نمی شود. در بعضی وزارتخانه ها جای پای نفوذیهای غرب در سطوح بالا دیده می شود، اما اقدام جدَی در مورد آن صورت نمی گیرد.

اگر شما تصمیم گیرنده اختصاص منابع مالی به فعالیت های فرهنگی بودید، برای تحکیم فرهنگ دینی به چه نوع فعالیت های بودجه اختصاص می دادید؟

وی افزود:در جاهائی نظیر وزارت ارشاد اسلامی و شورایعالی انقلاب فرهنگی ترتیبی می دادم که رصدی جامع از وضعیت فرهنگی دانشگاهها و مدارس و تفکر حاکم بر دانش آموزان ، دانشجویان و اساتید صورت گیرد ، و درکمیته های تخصصی ، مرکب از افراد ذیصلاح، برای مقابله با چالشهای موجود برنامه ریزی مناسب صورت گیرد. متاسفانه در زمان حال بودجۀ هیچیک از دو نهاد ذکر شده صرف رصد جامع وضعیت فرهنگی کشور نمی شود.

نحوۀ سنجش میزان اثر گذاری یک کار فرهنگی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

عضو شورای عالی انقلاب گفت: باید رصد محیطهای ذیربط توسط افراد آگاه و انعکاس آن به محیطهای تصمیم گیر ذیربط ، متشکل از افراد ذیصلاح، بشود . اما در حال حاضر هیچکدام از این مراحل به صورت رضایت بخش صورت نمی گیرد. بدون شک این سنجش و رصد با پرسش نامه و بررسی مستقیم بدست نمیاید، زیرا فرهنگ موضوعی بسیار پیچیده است و در امور فردی و اجتماعی اثرات مستقیم و غیر مستقیم دارد.لذا رصد ان سهل ممتنع است. اگر آن با معیارهای درستی که توسط نخیگان و افراد آگاه بررسی شده است همراه باشد ، نتیجه بخش و قابل اعتماد است و الا خیر. وقتی انجام یک کار فرهنگی با فکر و برای رسیدن به هدفی خاص تنظیم شده باشد ،میتوان با سنجشِ میران تحقق آن هدف به میزان موفق بودن ان کار فرهنگی پی برد.

به نظر شما نحوۀ سنجش میزان کارایی یک کار فرهنگی چیست؟

وی تاکید کرد: سپردن کارها در بخشهای مختلف این سنجش به افراد کاردان ، خبیر و دغدغه دار است.

چقدر به آینده فرهنگ دینی امیدوار هستید؟

گلشنی اظهار داشت: اگر فرهنگ دینی به صورت فعلی به بخشهای مختلف جامعه تزریق شود ، من به آیندۀ فرهنگی کشور امیدی ندارم. اما اگر بنا را بر رعایت شایسته سالاری در سطوح مختلف کشور بگذارند ، و مسئولان سطوح بالای کشور واقعاً به اثر بخشی فرهنگ دینی دراعتلای کشور اعتقاد داشته باشند، وضعیت ما قطعاً تغییر خواهد کرد ، همانطور که این تغییر فرهنگ در نیمۀ اول قرن بیستم درچین اتفاق افتاد و وضعیت آن کشور را بکلی عوض کرد.