یک بام و دوهوای مدارس دولتی و غیردولتی / هدایت تحصیلی ضروری یا تشریفاتی؟

نرگس درودیان، خبرگزاری دانا، سرویس آموزش؛ یکی از اهداف و وظایف مهم آموزش و پرورش ایجاد زمینه برای رشد همه جانبه ی فرد و تربیت انسان های سالم، کارآمد و مسئول برای ایفای نقش در زندگی فردی و اجتماعی است. در این راستا، مولفه ها و عناصر مختلفی تاثیر گذار هستند و برنامه ریزی ها و فعالیت های مختلفی نیز در این عرصه ضروری است.

هدف های آموزش و پرورش زمانی متحقق خواهد شد که برنامه ها و محتوای دروس بر اساس نیازها ، توان ها ، رغبت ها و محدودیت های دانش آموزان تهیه و تدوین شوند . به بیان دیگر ، برنامه ریز و مشاور باید بداند که چه "موضوعی" را با چه "شیوه ای" و برای چه "سنی" تهیه و تنظیم کند. این مساله نیاز به راهنمایی و هدایت تحصیلی دارد.

این روزها جریان هدایت تحصیلی مساله اصلی دانش آموزان پایه نهم است. بچه‌ها قرار است ترغیب و تشویق شوند و به سمت رشته‌های نظری یا مهارتی بروند. در رشته‌های نظری رقابت آنقدر زیاد است که بیشتر تلاش این است که بچه به سمت بیش از ده‌ها رشته مهارتی سوق پیدا کنند؛ از الکترونیک تا ورزش، از رشته‌های هنری تا خدماتی و کشاورزی و قرار بوده در طول سال‌های قبل از رسیدن دانش آموزان به پایه دهم، استعدادهایشان نیز در شاخه‌های مهارتی شناسایی شود اما در عمل مشاهده می‌کنیم که همچنان انتخاب رشته‌های هنرستانی برای بسیاری از دانش آموزان و خانواده‌هایشان یک اجبار است و نه یک انتخاب!

انجام فرآیند هدایت تحصیلی از آبان ماه هرسال تا مهرماه سال بعد

معاون پرورشی و فرهنگی، در گردهمایی مشترک اعضای شورای معاونان و مدیران کل آموزش و پرورش استان‌ها، گفت فرآیند هدایت تحصیلی هرساله از آبان ماه آغاز و تا اول مهرماه سال بعد ادامه می‌یابد.

علیرضا کاظمی افزود: هدایت تحصیلی بر مبنای دو مؤلفه استوار است؛ یکی ظرفیت پذیرش رشته های تحصیلی و دیگری عملکرد تحصیلی دانش آموزان. البته در این مسیر چالش هایی نیز وجود دارد؛ تعارض بین فرم های هدایت تحصیلی و عملکرد مشاوران، حذف یا اضافه کردن یک رشته شغلی بدون آمایش شغلی و ... از جمله چالش های فرآیند هدایت تحصیلی است.

کاظمی تصریح کرد: عدم اعلام ظرفیت در برخی رشته ها از سوی تعدادی از مناطق و شهرستان ها، دانش آموزان را عملاً به سوی رشته های متراکم مانند رشته تجربی و یا رشته ادبیات و علوم انسانی، سوق می دهد.

وی تغییر رشته دانش آموزان از رشته های کاردانش به رشته های نظری را از چالش توسعه و تقویت رشته های مهارتی فنی و حرفه ای و کاردانش دانست و ادامه داد: در راستای ایجاد توازن بین دو شاخه فنی و حرفه ای و کاردانش پیشنهاد شد، پایه دهم در بین دو شاخه مهارتی کاردانش و فنی و حرفه ای، مشترک باشد و دانش آموزان از پایه یازدهم تفکیک شوند، پیگیر تصویب این پیشنهاد در شورای عالی آموزش و پرورش هستیم.

معاون پرورشی و فرهنگی، اذعان کرد: پیگیری هدایت تحصیلی در قالب طرح شهاب یکی از مسائلی است که در دستور کار است.

هدایت تحصیلی به صورت «تعارفی» در حال رخ دادن است

مجتبی همتی فر کارشناس مسائل آموزش و پرورش و دارای دکتر فلسفه‌ی تعلیم و تربیت نیز در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: متاسفانه در این بخش هیچ تحولی را شاهد نیستیم. نظام جامعه مشاوره اجرا نشده و همین موضوع از کلیدی‌ترین بخش‌هایی است که می‌توانست رخ دهد. ‏یکی از بحث‌هایی که به کیفیت مرتبط است این است که ما باید خیلی قبل از اینکه بچه‌ها به پایه دهم برسند استعدادها را شناسایی می‌کردیم و این اتفاق هم رخ نداده است. برای همین سعی می‌کنیم با تغییرات جزئی الگویی را مصوب کنیم که حتی زیرساخت‌هایش مهیا نیست. مثل همین طرح هدایت تحصیلی که یکی از زیرساخت‌های مهمش داشتن مشاوران کافی در مدارس است و ما در این حوزه با کمبود جدی رو به رو هستیم.

وی ادامه داد: در برنامه درس ملی رشته‌های نظری و مهارتی انتقادها جدی است و باید یک بازطراحی صورت بگیرد. الان الگوی رشته‌های نظری و فنی و حرفه‌ای ما ترکیبی و التقاطی از آموزش در آمریکا و فرانسه و آلمان است. این باید تغییر کند. یکی از مفادی که در سند تحول بنیادین به آن تاکید شده است این است که جایگاه علوم انسانی باید ارتقا پیدا کند و همینطور رشته‌های مهارتی ولی در اسناد پایین می‌بینیم فقط یک ادبیاتی بازسازی شده و در کف میدان عملاً چیزی اتفاق نمی‌افتد. در واقع هدایت تحصیلی به شکل تعارفی دارد رخ می‌دهد. مثلاً بین مدارس دولتی و غیردولتی ما تفاوت وجود دارد در حالی که قرار بود این بحث هدایت استعداد یکسان باشد و عدالتی هم باشد چون در نهایت همه در کنکور باید به شکل عادلانه شرکت کنند. الان مدارس دولتی در اجرای آن اجبار دارند ولی این اجبار در مدارس غیردولتی نیست.