کرونا و ناعدالتی‌هایی که هر روز بیشتر می‌شود/ جنگ قدرت و ثروت در توزیع واکسن

نرگس درودیان، خبرگزاری دانا، سرویس سلامت؛ پاندمی کووید۱۹ از حدود ۱۸ ماه پیش به یکی از مهمترین مسائل مردم دنیا تبدیل شد. بیماری واگیر که عامل آن ویروس کرونا است؛ ویروسی که از طریق مجاری تنفسی مثل سرفه و عطسه بین انسان‌ها منتقل می‌شود و تاکنون حدود ۱۸۰ میلیون نفر را مبتلا کرده و جان بیش از سه میلیون و ۸۰۰ هزار نفر را در دنیا گرفته است.

بیماری کووید۱۹ پس از یک سال و نیم از همه گیری جهانی هنوز درمان و داروی اختصاصی ندارد. تنها راهی که بشر امروز برای مهار و مدیریت کرونا به دست آورده است، تولید واکسن برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری است.

نزدیک به ۶ ماه از تولید واکسن کرونا و آغاز واکسیناسیون علیه بیماری کووید۱۹ در دنیا می‌گذرد. تاکنون بیش از ۲.۵ میلیارد واکسن کرونا در دنیا تزریق شده، اما بیش از ۸۰ درصد این واکسن‌ها در ۱۲ کشور مصرف شده است.

اولین واکسن کرونا را در دنیا شرکت بیو ان تک آلمان با همکاری شرکت فایزر آمریکا تولید کرد؛ واکسنی با استفاده از تکنولوژی مولکولی RNA که پیچیده‌تر و جدیدتر از تکنولوژی سنتی ویروس کشته شده یا غیر فعال بود. این نوآوری برای دانش پزشکی و داروسازی بشر یک امید تازه بود تا با استفاده از آن که امکان تولید انبوه را در زمان کوتاه می‌دهد، خیلی سریع بتوان پاندمی کرونا را در دنیا مهار کرد و البته چشم انداز روشنی برای تولید واکسن‌های بیماری‌های دیگری مانند ایدز را هم به وجود آورد.

بعد از آن سازمان بهداشت جهانی به چهار واکسن دیگر نیز مجوز مصرف اضطراری داد. واکسن مدرنا (با اثربخشی ۹۴.۵ درصد) ساخت آمریکا، واکسن آکسفورد- آسترازنکا (با اثربخشی ۷۰ درصد) ساخت مشترک بریتانیا و سوئد، واکسن سینوفارم چین (با اثربخشی ۷۹درصدی) و واکسن تک دوزی جانسون اند جانسون ساخت آمریکا توانستند مجوز موقت مصرف اضطراری را از سازمان بهداشت جهانی بگیرند.

سازمان جهانی بهداشت در تازه‌ترین گزارش خود ضمن تایید این موضوع که واکسن کرونا همچنان در کشور‌های فقیر در دسترس نیست؛ نسبت به ادامه بی عدالتی در توزیع واکسن در سایه بی تفاوتی و انفعال کشور‌های ثروتمند تاکید کرده است.

این گزارش در حالی منتشر می‌شود که آمار قربانیان کووید-۱۹ با موج‌های جدید این بیماری در حال افزایش است، شمار مبتلایان به کرونا در هند از مرز ۱۶ میلیون نفر گذشته است و این کشور با کمبود کادر درمانی و فقدان تجهیزات پزشکی دست و پنجه نرم می‌کند.

این شرایط در حالی است که از ابتدای شیوع این بیماری، بسیاری از مقامات سازمان‌های بین المللی برهمکاری و مشارکت کشور‌ها برای مبارزه با این بیماری همه گیر تاکید کردند. با این حال در واقعیت از همان ابتدای شیوع ویروس کرونا، دسترسی کشور‌های ضعیف‌تر به دارو و درمان با کشور‌های ثروتمند برابر نبود وهیچ کمکی نیز دریافت نکردند.

با کشف واکسن کرونا بارقه بهبود شرایط و پیشگیری از این بیماری، بسیاری را امیدوار و خوشحال کرد، مقامات سازمان جهانی بهداشت، برنامه توزیع واکسن کرونا را تحت پوشش «کوواکس» تعریف کردند و امیدوار بودند مطابق این برنامه، به کشور‌های مختلف جهان واکسن تعلق گیرد؛ اما با گذشت زمان بسیاری از امید‌ها رنگ باخت.

براساس گزارش‌های منتشر شده تقریبا ۹۰۰ میلیون دوز واکسن در سطح جهان تزریق شده است، اما ۸۱ درصد آن مربوط به کشور‌های دارای درامد بالا یا متوسط رو به بالا است.

این تبعیض درحالی است که بسیاری از کشور‌های ثروتمند جهان حتی واکسن کرونا را ذخیره کرده و حاضر به فروش یا ارائه آن به کشور‌های دیگرنیستند. نتایج گزارش کمپین مقابله با فقر نشان می‌دهد کشور‌های آمریکا، اتحادیه اروپا، بریتانیا، استرالیا، کانادا و ژاپن تاکنون بیش از سه میلیارد دوز واکسن کرونا ذخیره کرده‌اند که این رقم بسیار بیشتر از نیاز آن‌ها برای کل جمعیت‌شان است.

"میرون بریلینت Myron Brilliant" رئیس بخش امور بین الملل اتاق بازرگانی آمریکا از دولت جو بایدن خواست میلیون‌ها دوز از واکسن استرازنکا که در این کشور انبار شده است را به کشور‌های آسیب دیده از همه گیری ویروس کرونا بفرستد؛ وی گفت: دوز‌های این واکسن در آمریکا مورد نیاز نخواهد بود و این کشور تا اویل ماه ژوئن به اندازه کافی واکسن برای واکسینه کردن همه شهروندانش تولید خواهد کرد.

بسیاری از این کشور‌ها حتی در داخل نیز آپارتاید نژادی، مذهبی و... را در موضوع واکسیناسیون مد نظر قرار داده اند و در بعد خارجی نیز مانع دسترسی کشور‌های ضعیف‌تر به واکسن شده اند. از سوی دیگر ادامه تحریم‌های آمریکا علیه برخی از کشور‌ها در این شرایط نیز بعد دیگری از تروریسم دارویی را به نمایش گذاشته است.

"خوان مانوئل اولاریتا" کارشناس مسائل حقوقی و سیاسی در این زمینه گفت: موضوع واکسن به خودی خود سیاسی نیست، بلکه آن را سیاسی کرده اند. یعنی فقط شرکت‌های چندملیتی وابسته به امپریالیسم مجاز به توزیع آن هستند و این گونه القا می‌شود که اگر کسی از این جریان پیروی نکند، راهی برای خروج از ورشکستگی اقتصادی نخواهد داشت.

به رغم همه شعار‌های حقوق بشری و آزادی که سالهاست مقامات کشور‌های اروپایی و آمریکایی سر می‌دهند اکنون در این برهه که جان میلیون‌ها انسان در خطر جدی قرار داد؛ آن‌ها همچنان به بازی سیاسی و اقتصادی و قدرت طلبی خود مشغولند و واکسن کرونا را نیز دستمایه بازی جدید خود قرار داده اند.