نازنین دادور، خبرگزاری دانا، گروه سلامت؛ اصطلاح "تراریخته" مدتی است به گوش می خورد. اصطلاح "تراریخته" (Transgenesis) به معنی دستکاری ژنتیکی در محصولات گیاهی و یا انتقال ژنی خاص به حیوانات (Transgenic) است.
این عمل برای مقاوم سازی گیاهان و حیوانات در برابر آسیب های مختلف است که باعث تداخلات فیزیکی و به وجود آمدن عوارضی خاص و ناسازگار با بدن انسان می گردد.
"دستکاری ژنتیکی" چند سالی است که در کشورهای مختلف جهان از جمله ایران گسترش یافته است اما 37 کشور در سراسر دنیا علی رغم اینکه که سال ها از این محصولات استفاده می کردند با بررسی های گسترده و آزمایش های فراوان به سرعت استفاده از این قبیل محصولات را در کشورشان ممنوع کردند.
تراریخته ها عامل اصلی شیوع سرطان و بیماریهای گوارشی و کبدی
مریم زارع عضو گروه محققین روتن ارگانیک مدتی قبل در گفتگو با تسنیم گفته بود محصولات تراریخته از عوامل اصلی بیماریهای گوارشی و کبدی و شیوع انواع سرطان است. اگر مردم از زیانهای مصرف محصولات تراریخته آگاه نشوند در سالهای آینده با افزایش انواع سرطان، بیماری کبدی، کلیوی، گوارشی روبرو میشویم.
از نظر این محقق مقایسه محصولات تراریخته با محصولات ارگانیک، حاکی از وجود مواد مضر و خطرناک است که میتواند برای سلامتی انسان خطرناک باشد و زمینه بسیاری از بیماریها در بدن فرد را بوجود آورد. از جمله این مواد "گلیفوسات" است که برای مقاومت و اصلاح نباتات و به طور وسیع در محصولات تراریخته مورد استفاده قرار میگیرد که تحقیقات طی سالیان اخیر نشاندهنده اثر ماده سمی این ماده روی سلول در حال تکثیر است که جهش ژنی ایجاد کرده و با ژنوم غیر طبیعی در صورت تکثیر و ایجاد کلونی میتواند زمینهساز سرطان باشد.
وی به قوانین سختگیرانه بسیاری از کشورهای توسعه یافته در زمینه منع مصرف این محصولات اشاره کرده و گفت: با توجه اطلاعات به دست آمده در تحقیقات، بسیاری از کشورها قوانین سخت گیرانه جهت ورود مواد تراریخته به بازار وضع کرده اند؛ اما متاسفانه در ایران اثرات مضر این محصولات تراریخته جدی گرفته نمی شود و مردم آگاهی مناسبی در مورد مضرات این مواد و نحوه افتراق آن از محصولات ارگانیک ندارند که در سال های آینده می تواند باعث افزایش شیوع انواع سرطان، بیماری کبدی، کلیوی و گوارشی شود.
نظر موافقان و مخالفان محصولات تراریخته
ساره حسینی عضو گروه پژوهشی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی در رابطه با گسترش محصولات تراریخته در گفت و گو با ایسنا گفته استفاده از این محصولات در ایران و جهان موافقان و مخالفانی دارد. موافقان کاشت و مصرف این محصولات معتقد هستند با کاهش منابع آبی و خشکسالیهای پی در پی، افزایش جمعیت و بحران کمبود منابع غذایی میتوان با تغییر در ژنوم گیاه آن را نسبت به کم آبی مقاوم ساخت و در نتیجه عملکرد و بازده محصول را افزایش داد و همچنین استفاده از سموم شیمیایی در تولید محصول به دلیل مقاومت گیاه به آفات را به حداقل رساند.
حسینی معتقد است مخالفان مصرف محصولات تراریخته بر این باورند که محصولات تراریخته میتوانند دارای عوارض و خطرات پیشبینی نشدهای بر سلامت انسان و محیط زیست باشند و با استناد به ممنوعیت مصرف محصولات تراریخته برای گروههای حساس مانند کودکان و زنان باردار در بسیاری از کشورها به خصوص کشورهای پیشرفته، مصرف این محصولات را بدون خطر ندانسته و مصرف محصولات تراریخته یکی از دلایل مقاومت بدن نسبت به آنتی بیوتیکها هستند.
حسینی افزود تولید محصولات تراریخته 30 درصد ارزانتر است و در بسیاری از کشورها بر روی موادغذایی تراریخته و دستکاری شده ژنتیکی برچسبی با عنوان GMO یا تراریخته درج میشود و مصرفکننده با آگاهی کامل اقدام به خرید و مصرف محصول میکند اما متاسفانه این اتفاق در کشور ما کمتر به چشم می خورد.
کلام آخر
برخی پژوهشگران، پزشکان و مسئولان در کشورمان از خطرات محصولات تراریخته گفته اند و درباره استفاده از این محصولات تذکرات جدی دادند. طبق برنامه ششم، وزارتخانههای بهداشت، کشاورزی و سازمان محیط زیست باید در زمینه وضعیت ورود محصولات تراریخته به کشور گزارشهایی به کمیسیون کشاورزی مجلس ارائه دهند.
به راستی وقتی روش های فراوانی برای مقابله با آفت ها و استقامت محصولات کشاورزی وجود دارد چرا باید با علم به خطرات فراوان دستکاری ژنتیکی، از این روش استفاده کرد؟ آیا واقعا مسئولین با مخاطرات این روش آشنایی کافی را ندارند؟ این روند جاری ایران در حالی است که دولتمردان بزرگترین کشورهای غربی مصرف چنین محصولاتی را به شدت ممنوع کرده اند.