با وجود بهبود شرایط واردات و تزریق واکسن کرونا در هفته های اخیر، حالا روز به رز شاهد کاهش آمار این بیماری منحوس در کشور هستیم، اما با همه این در شرایط و تاییده های علمی هنوزهستند کسانی که از تزریق واکسن کرونا امتناع می کنند.
نرگس درودیان، خبرگزاری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ هراس از واکسیناسیون کروناویروس در حال حاضر به یکی از اساسی‌ترین معضلات سیستم سلامت کشور، تبدیل شده‌است. هراسی که دلایل آن هیچ ریشه علمی ندارد و سودجویانی که با پایان همه‌گیری بیماری، بازار خود را از دست می‌دهند، به آن دامن می‌زنند.
کشور ما ایران، از نظر سلامت محوری در جایگاه بسیار مناسبی نسبت به کشورهای هم‌سطح خود قرار دارد و خانه‌های بهداشتی که در دوردست و محروم‌ترین مناطق کشور وجود دارند گواه این مدعاست اما در چند سال اخیر با تلاش افرادی که سود آنها در درمان محوری است، در سیستم سلامت ما، سلامت محوری جای خود را به درمان‌محوری داده و این مسئله در شرایط همه‌گیری کروناویروس، بسیار پررنگ دیده شد.
جامعه ایرانی که از همان ابتدای تولد فرزندانشان، به راحتی انواع واکسیناسیون‌های پیشگیرانه را پذیرفته و با کارت واکسن، کودکان خود را در مدرسه ثبت‌نام می‌کردند، الان با توجه به دلایل متعدد مانند عدم شفافیت در اطلاع‌رسانی و تلاش سودجویان، برخی از مردم در مقابل واکسیناسیون ابر بحران جهانی کرونا، مقاومت می‌کنند.
تزریق واکسن کرونا در شرایط شیوع ویروس کرونا، اقدامی عقلانی است، اما چه اتفاقی رخ می‌دهد که این عقلانیت در جامعه کمتر از حد انتظار مشاهده می‌شود؟ این در حالی است که باید بدانیم، عقلانیت یکی از مباحث روان شناسی اجتماعی است که در رفتار های مختلف جامعه مشاهده می‌شود. ولی آیا فقط عقلانیت و رفتار های اجتماعی در این زمینه تاثیر دارند یا جای خالی آموزش و اطلاع رسانی مناسب از طرف مسوولان نظام سلامت هم احساس می‌شود؟
عمده‌ترین دلایل امتناع از تزریق واکسن کرونا
نکته قابل تامل این است که برخی از افرادی که از تزریق واکسن کرونا امتناع می‌کنند، این اقدام خود را به نوعی سد دفاعی در برابر چیزی تعریف می‌کنند که شناخت زیادی در برابر آن ندارند.
"نازنین آهنگری"، دکتر روان شناس درباره اینکه چرا برخی افراد با توجه به مشاهده خطرات ناشی از ابتلا به کووید ۱۹، از تزریق واکسن کرونا امتناع می‌کنند، بیان کرد: یکی از سو گیری هایی که باعث می‌شود عقلانیت را در زمینه تزریق واکسن کرونا به کار نگیریم، سو گیری منفی نگری است. یعنی تمایل داریم به اطلاعات منفی بیش از حد توجه کنیم. در این شرایط افراد تمایل به منفی نگری دارند. زیرا این موضوع در برخی مواقع از انسان مراقبت می‌کند، به این معنی که اگر فرد می‌خواهد به جایی برود و احتمال خطر بدهد، همین فکر کردن به احتمال خطر می‌تواند آمادگی قبلی در فرد برای مواجهه با خطر ایجاد کند. بنابراین می‌توان عدم تمایل برخی افراد به واکسیناسیون کرونا را نوعی اجتناب از خطر محتمل دانست.
وی ادامه داد: یکی دیگر از دلایل این نوع رفتار اجتماعی، حفاظت از آزادی شخصی افراد است. در برخی جوامع، افراد از هر اختیاری برای انتخاب، حتی اگر به ضررشان باشد، استفاده کرده و با آن مخالفت می‌کنند تا در نهایت ادعا کنند که حرف آنها به کرسی نشسته است. این حفاظت از آزادی شخصی گاهی به ضرر مردم می‌شود، اما به آنها احساس کنترل شرایط را می‌دهد.
آهنگری گفت: یکی دیگر از دلایل این رفتار اجتماعی، متقاعد سازی است. یعنی گاهی مردم این طور نگاه می‌کنند که در این زمینه هم ممکن است متقاعد شویم و نمی‌خواهیم این اتفاق رخ بدهد.
واکسن هراسی، مشکل جدی برای ایمنی‌زایی عمومی
عضو هیئت علمی و استادیار گروه طب اورژانس بیمارستان علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: واکسن هراسی، مشکل جدی برای رسیدن به هدف نهایی یعنی ایمنی‌زایی عمومی، ایجاد می‌کند.
دکتر سیدرضا حبیب‌زاده با بیان اینکه اگر افراد واکسینه شده به بیمار کووید۱۹ مبتلا شوند، بیماری با شدت خفیفی است و منجر به مرگ‌ومیر نمی‌شود، خاطرنشان کرد: ضعف اطلاع‌رسانی و تنها نگذاشتن مردم، در این آشفته بازار فضای مجازی خیلی مهم است چون هنوز خیلی از افراد نسبت به تزریق واکسن شک دارند و دو دل هستند.
این متخصص طب اورژانس ادامه داد: ضعف اطلاع‌رسانی در این زمینه وجود دارد و ما برنامه ویژه‌ای برای آن، نداریم در صورتی‌که برای مواجه با بیماری، هیچ راه گریزی به غیر از ایمنی بخشی قشر عظیمی از جامعه وجود ندارد.
حبیب‌زاده مطرح کرد: کمیته علمی که مسئولیت اطلاع‌رسانی را بر عهده دارد باید فعال‌تر شود و از طریق تیزر تبلیغاتی یا هر روشی، آگاهی رسانی انجام شود.
وی در رابطه با شایعات مرگ افراد، پس از تزریق واکسن کرونا، بیان کرد: ممکن است یک فرد بعد از تزریق واکسن به دلیل همزمانی حوادث فوت کند اما هیچ ارتباطی به واکسن ندارد.
این استادیار دانشگاه در رابطه با نوع واکسن تزریقی، گفت: اولین واکسن، بهترین واکسن است و در صورتی‌که واکسن تأیید شده باشد، تفاوتی در نوع آن وجود ندارد.
راه حل بازگشت به زندگی عادی، واکسن است
در مورد ویروس کرونا باید بدانیم که مهم‌ترین راه حل همه‌گیری و بازگشت به زندگی عادی تزریق واکسن کرونا است. ولی نکته مهم اینکه تزریق واکسن کرونا علاوه بر جنبه شخصی، جنبه اجتماعی نیز دارد و باید تعداد کافی از مردم این واکسن را تزریق کنند تا اثربخشی اجتماعی داشته باشد.
"محمد رضا فلاحیان"، پزشک و متخصص میکروب شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در این زمینه گفت: بعضی از افراد ممکن است در خصوص تزریق واکسن تردید داشته و تعدادی نیز با تزریق واکسن مخالف باشند. بعضی افراد که درباره تاثیر واکسن شک دارند یا نگران هستند، ممکن است با شنیدن نظرات دیگران یا خواندن مطالبی در رسانه‌های اجتماعی یا در فضای مجازی، از دریافت واکسن خودداری کنند.
این متخصص میکروب شناسی ادامه داد: ممکن است برخی در خصوص بی‌خطر بودن یا عوارض جانبی واکسن سوالات یا دغدغه‌هایی داشته باشند یا به شرکت‌ها و کشورهای سازنده واکسن بی‌اعتماد باشند. معمولا اطلاعات و اخبار نادرست منتسب به افراد مشهور و سرشناس است و توسط افرادی منتشر می‌شود که احتمالا خودشان هم از نادرست بودن آنچه می‌خوانند و به اشتراک می‌گذارند بی‌خبر هستند. معمولا افرادی که این ادعاهای ضد واکسن را منتشر می‌کنند سوابق علمی و پزشکی ندارند و خود ادعا های مطرح شده هم گاهی دور از ذهن به نظر می‌رسند. اکثر این ادعاها در صدد القای بی‌خطر نبودن واکسن‌ها و متقاعد کردن دیگران به وجود نظریه توطئه است که اتفاقات را نتیجه برنامه محرمانه‌ای می‌دانند که از سوی افراد قدرتمند طراحی شده، بدون اینکه شواهد و دلایل محکمی برای اثبات این ادعا وجود داشته باشد.
فلاحیان گفت: اطلاعات غلط ضد واکسن و انتشار آنها مشکل بزرگی در شرایط کنونی محسوب می‌شوند. اگر مردم از دریافت واکسن ها خودداری کنند، نه تنها سلامت خودشان، بلکه سلامتی دیگر اعضای جامعه را هم به خطر می‌اندازند. برخی افراد تصور می‌کنند مطالعه پست ها در تلگرام یا واتساپ یا اینستاگرام به معنی تحقیق است و تصور می‌کنند نفس انتشار مطلب در شبکه های اجتماعی به این معناست که آن ها برای مخالفت خود با واکسیناسیون دلیل و منبع معتبری دارند.
