فضای مجازی و دغدغه های والدین

فاطمه سادات زاهدی ، کارشناس ارشد مشاوره ، خبرگزاری دانا ؛ نوجوانی را سنی حساس در ایجاد تغییرات سریع فیزیکی، روانشناختی، اجتماعی، فرهنگی و شناختی و نیز گسترش رفتارهای مقابله ای و پاسخ به نیازهای محیطی می دانند. در این دوره، نوجوان برای اینکه بتواند خود و جایگاه خود را در جامعه و خانواده ثابت کند و برای خود نقش و جایگاهی داشته باشد، ممکن است به رفتارهای پرخطر و کم خطر روی بیاورد که از جمله رفتارهای پرخطر به ویژه در عصر حاضر، اعتیاد به اینترنت است. فضای مجازی- سایبری- امروزه به هر چیز مرتبط با کامپیوتر، اطلاعات و اینترنت گفته می شود؛ فضایی که در آن رسانه های ارتباط جمعی از میان تمامی ابزارها و فنون جدید، بیشترین تأثیر فرهنگی را دارند.در این میان، تماشای برنامه های ماهواره ای، موقعیت و یا عرصه ای را فراهم آورده است که روز به روز مسائل زندگی عمومی جامعه در آن عرصه متجلی می شود؛ لذا برنامه های ماهواره جایگاه بروز تحول در فرهنگ هستند و به صور مختلف بر فرهنگ و سبک زندگی تأثیر می گذارند.بنابراین، فضای مجازی و  ماهواره در سطح جامعه، جایگاهی را اشغال کرده اند که به طور فزاینده- چه در سطح ملی و چه بین المللی مطرح شده اند تا جایی که محتوای برنامه های ماهواره بر شیوه های زندگی و سلیقه های عمومی در جامعه نیز تأثیر گذاشته است .

میزان حضور نوجوانان در فضای مجازی و پرسه زدن آنها در شبکه های اجتماعی ؛ یکی از اصلی ترین دغدغه های والدین است .

ورود افراطی به فضای مجازی باعث کاهش روابط اجتماعی گردیده و مشکلات و دردسرهای زیادی برای نوجوانان ایجاد نموده است . علی رغم کارکرد های مثبت و مؤثری که اینترنت و فضای مجازی می تواند داشته باشد ؛ خشونت و انتقال آن به خصوص در نوجوانان از نکات منفی قابل توجه این شبکه ها می باشد .

ابراز خصومت و خشمی که به صورت کلامی از طریق توهین ، تحقیر ،انتقاد ، عذر و بهانه و به کاربردن واژه های زشت در این شبکه ها منتقل می شود از  مصادیق خشونت های سایبری بوده و متأسفانه امروزه تبدیل به یکی از رفتارهای رایج در شبکه های مجازی شده است . ابراز خشم در شبکه های اجتماعی اغلب به عنوان روشی برای تخلیه احساسات در نظر گرفته می شود .

افراد فکر می کنند که با ابراز خشم خود در شبکه های  مجازی حتی برای لحظه ای آرام می شوند . شبکه های اجتماعی این امکان را به نوجوان می دهند که پیش از آنکه فرصتی برای آرام شدن داشته باشد ، ناراحتی خود را در اولین فرصت به اشتراک گذاشته و آن را منتشر کنند ، اما معمولا این مسأله موجب تشدید خشم و گسترش آن می شود . اغلب ارتباطات در فضای مجازی بیشتر نوشتاری است و کیفیت ارتباط در فضای واقعی را ندارد ، همین امر موجب کاهش احساسات در فرد می شود .

این موضوع از آن جا اهمیت دارد که یک نوشته ممکن است حق مطلب را ادا کند ، اما به هیچ وجه نمی تواند احساس افرا در جریان کنش متقابل را منتقل کند . همچنین در فضای مجازی افراد می توانند به راحتی در حریم خصوصی یکدیگر وارد شده ، حرف هایی را بزنند که در فضای واقعی و ارتباط چهره به چهره مایل به گفتن آنها نیستند که این موضوع نیز مشکلات ارتباطی  زیادی را برای نوجوان در پی خواهد داشت .

انعکاس تصاویر و فیلم های قتل و فجایع انسانی و گفت و گوهای خصومت آمیز بین افراد ، منجر به یادگیری الگوهای رفتاری نامطلوب شده و به رفتارهای خشونت آمیز دامن می زند . همچنین انتشار تصاویر خشونت در   ابعاد وسیع و اغراق آمیز ترس و وحشت را در جامعه تسری داده و اعتماد عمومی را متزلزل می کند .

دسترسی به ایننترنت می تواند این امکان ناخوشایند را برای نوجوان ایجاد کند که مثل هزاران هزار فرد دیگر در جهان در معرض مفاهیم و محتواهای خطرناک در فضای مجازی قرار بگیرد . یک عکس ، پیام یا یک فیلم می‌تواند عمدییا غیرعمدی دستکاری شود و یا اصلاً به همان ترتیبی که هست اما باهدف خاصی در یک صفحه مجازی منتشر شود و هزاران نفر به آن دسترسی پیدا کنند .

به اشتراک گذاشتن مطالبی که محتوای آزاردهنده دارند ، حرف زدن تهاجمی ، شکایت کردن در مورد رابطه های عاطفی ، آشکار کردن اطلاعات خصوصی افراد از انواع پرخاشگری های مجازی محسوب می گردند . بدیهی است آسیب های فضای مجازی کلیه افراد را در تمام رده های سنی درگیر می کند  ولی نوجوانان به دلیل شرایط خاص و ویژگی های دوره نوجوانی آسیب پذیر تر از سایر گروه ها می باشند .

برای حفظ نوجوانان در برابر خشونت های فضای مجازی برقراری یک  ارتباط صمیمی از ساده ترین راهکارها می باشد . والدین باید در مورد این موضوع با نوجوان گفتگو کرده و او را با جنبه های خطرناک دسترسی آزاد به هرمحتوایی آشنا کنند . نوجوان هم می تواند خودش سوژه آزار سایبری باشد و هم می تواند دیگران را به دلایل مختلف سوژه این کار کند .

بر والدین لازم است که به خاطر درک بهتری از  شرایط زندگی در دنیای اینترنت ، تلاش  کنند آن را بفهمند و چیزهای بیشتری بیاموزند .

خودشان را دور نگه نداشته و نسبت به این موارد بی علاقه و بی انگیزه نباشند . سعی کنند از چیزهای بیشتری سر در بیاورند و به این ترتیب ارتباط بهتری با فرزندشان ایجاد کنند . بدیهی است نظارت همه جانبه ای بر زندگی نوجوان میسر نمی باشد ، اما والدین باید سعی کنند همیشه در دسترس باشند ، فرصت گفتگو فراهم کنند و خودشان را درگیر زندگی فرزندشان کنند . او را با افکار و عقایدشان نترسانند و فرصتی را فراهم کنند تا نوجوان در هر شرایطی راه ارتباط با والدین را باز ببینند .

 هیچ چیز مضر تر از این نیست که نوجوان این راه را بسته بداند و والدین را از تجربه های دردناکش بی خبر بگذارد .