جهش های ویروس کرونا و نگرانی ها از بی اثر شدن واکسیناسیون

نرگس درودیان، خبرگزاری دانا، سرویس سلامت؛ در حالی که متخصصان حوزه بهداشت مشغول مهار گونه دلتای ویروس کرونا بودند، یک گونه جدید از ویروس کرونا شناسایی شد که بسیار نگران‌کننده است. این گونه B.۱.۱.۵۲۹  یا اومیکرون نام دارد. بسیاری از کشورها با ممنوع کردن پروازهای آفریقای جنوبی در تلاشند تا مانع شیوع این گونه جدید شوند. با وجود این علاوه بر آفریقای جنوبی، اومیکرون اکنون به چند کشور دیگر نیز رسیده است.

این گونه ویروس با حدود ۵۰ جهش ژنتیکی، رکورد بیشترین تعداد جهش‌های ژنتیکی را به خود اختصاص داده است. به گفته محققان حدود ۳۰ جهش ژنتیکی ویروس در پروتئین تاجدار آن رخ داده است که ابزار اصلی ویروس برای ورود به سلول‌ها محسوب می‌شود و هدف اصلی واکسن‌ها بوده است. در مقایسه با اومیکرون ، گونه دلتا تنها دارای ۱۳ جهش ژنتیکی در پروتئین تاجدار خود بود.

به گفته محققان،  اومیکرون دارای مجموعه غیرمعمولی از جهش‌های ژنتیکی است که برخی از آن‌ها قبلا در گونه‌های دلتا و بتا شناسایی شده و بر قابلیت انتقال و فرار ویروس از سیستم ایمنی اثرگذار هستند، اما بسیاری از این جهش‌های ژنتیکی ناشناخته باقی مانده‌اند.

با وجود این که نگرانی‌هایی در خصوص بی تاثیر بودن واکسن‌ها بر گونه اومیکرون وجود دارد، تاکنون مستنداتی که نشان دهنده توانایی اومیکرون در فرار از محافظت ایجاد شده توسط واکسن‌های کرونا باشد، به دست نیامده است. البته از میان ۳۰ جهش ژنتیکی پروتئین تاجدار ویروس، تعدادی از جهش‌ها با مقاومت ویروس در برابر پادتن‌های ایجاد شده در اثر واکسیناسیون یا ابتلا به بیماری، در ارتباط هستند. همچنین در این گونه جدید یک ژن حذف شده که ژن مشابه آن در گونه‌های آلفا، بتا، گاما و لامبدا وجود داشته است. به اعتقاد محققان حذف این ژن موجب تقویت قابلیت ویروس در فرار از واکنش‌های سیستم ایمنی بدن شده است.

خطر بروز جهش‌های خطرناک با ابتلای افراد واکسینه شده

طبق مطالعه‌ای که در مجله‌ی "ساینتیفیک ریپورتس"(Scientific Reports) منتشر شده است، برخلاف آنچه تصور می‌کنیم افراد واکسینه شده نقش مهمی در بروز جهش‌های جدید ایفا می‌کنند!

بهترین راه جلوگیری از ویروس کرونا و مرگ و میر ناشی از آن توزیع سریع واکسن است. با این حال محققان به این نتیجه رسیده‌اند که احتمال بروز گونه‌ای مقاوم در برابر ویروس در صورت وجود سه شرط امکان پذیر است.

شرط اول واکسینه شدن تعداد زیادی از افراد و نه همه‌ی آن‌ها است. شرط دوم گردش زیاد ویروس در میان جمعیت است. و شرط سوم عدم وجود دستورالعملی برای جلوگیری از انتقال ویروس از افراد واکسینه شده به سایر افراد است.

قبل از شیوع گونه‌ی دلتا که اکنون مسئول بیش از ۸۰ درصد موارد ابتلا به کووید-۱۹ است چنین نگرانی‌هایی وجود نداشت زیرا تحقیقات نشان می‌داد که افراد واکسینه شده گونه‌های دیگر ویروس را منتقل نمی‌کنند. اما براساس تحقیقات منتشر شده‌ی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها(CDC)، افرادی که واکسن زده‌اند نیز می‌توانند گونه‌ی دلتای ویروس را مانند افرادی که واکسن نزده‌اند منتقل کنند.

این موضوع افزایش موارد ابتلا در ایالات متحده آمریکا را نیز توضیح می‌دهد.

محققان به این نتیجه رسیدند که در محیطی که نوع دلتای ویروس در حال انتشار است باید افراد با سرعت بیشتری واکسینه شوند تا از ظهور گونه‌ی مقاوم در برابر واکسن ویروس کرونا جلوگیری شود.

محققان یک مدل ریاضی ایجاد کردند که شرایطی که با ظهور بیشتر گونه‌های جدید مرتبط است را پیش‌بینی می‌کند. آن‌ها دریافتند واکسینه شدن تعدادی از افراد در حالی که سایرین واکسن دریافت نکرده‌اند ممکن است باعث بروز گونه‌های مقاوم شود. در حال حاضر هیچ‌یک از گونه‌های ویروس نمی‌تواند به طور کامل در برابر واکسن مقاومت نشان دهند.

اما اگر در آینده جهش‌های مختلف باعث تغییر پروتئین شاخک ویروس شود ممکن است این اتفاق رخ دهد. آنتی‌بادی‌ها این پروتئین را در ویروس شناسایی می‌کنند و اگر این بخش تغییر کند ممکن است دیگر قادر به شناسایی آن نباشند.

در بخش دیگری از خبر منتشر شده در "بیزینس اینسایدر" آمده است،‌ ابتلای افرادی که یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند خطر ایجاد چنین جهش‌هایی را افزایش می‌دهد زیرا برای ایجاد آنتی‌بادی‌های ضدویروس، زمان لازم است و سیستم ایمنی بدن ما پس از دریافت دوز دوم میزان بیشتری آنتی‌بادی تولید می‌کند. بنابراین اگر فردی پس از دوز اول مبتلا شود، ویروس می‌تواند شرایط را بسنجد. دوز اول واکسن‌های فایزر و آسترازنکا تنها ۳۳.۵ درصد در برابر گونه‌ی دلتا محافظت ایجاد می‌کنند.