به گزارش خبرگزاری دانا به نقل از ایسنا، پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی در راستای گسترش دانش بومی پیرامون سلامت همگانی (Public Health) در سال ۱۳۷۹ تأسیس شد. این پژوهشکده با حضور جمعی از متخصصان علوم بهداشتی، فعالیت‌های پژوهشی خود را با رسالت ارتقای سطح سلامت افراد جامعه در گروه‌های پژوهشی سه‌گانه به انجام می‌رساند. تمرکز اصلی این پژوهش‌ها بر تأمین اطلاعات مورد نیاز جهت اصلاح نظام سلامت و ارتقای سطح سلامت مردم است.
پژوهشکده علوم بهداشتی به عنوان مرجع استانداردسازی ابزارهای سنجش کیفیت زندگی شناخته شده و تاکنون پاسخگوی صدها طرح تحقیقاتی و پایان‌نامه دانشجویان تحصیلات تکمیلی در زمینه بررسی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت بوده است.
در آستانه چهل و دومین سالگرد تأسیس جهاد دانشگاهی، دکتر افسون آیین‌پرست، عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم بهداشتی در گفت‌وگو با ایسنا، فعالیت‌های این پژوهشکده در حوزه سلامت را تشریح کرد.
دکتر آیین‌پرست با بیان اینکه پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی از مراکز فعال در حوزه سلامت است، اظهار کرد: سه گروه پژوهشی «ارتقاء سلامت»، «سلامت جامعه» و «مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی» در این پژوهشکده مشغول به فعالیت هستند. هرکدام از گروه‌های پژوهشی براساس اهداف و برنامه‌های خود تلاش می‌کنند به نیازهای پژوهشی موجود در حوزه سلامت پاسخ دهند.
وی ادامه داد: گروه پژوهشی مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی پژوهشکده علوم بهداشتی تلاش می‌کند مطالعاتی در حوزه ارتقاء مدیریت نظام سلامت انجام دهد. تعاملات موثری در این زمینه انجام گرفته است تا زیرساخت‌های پژوهشی لازم را برای ارتقا مدیریت در حوزه سلامت فراهم گردد. امیدواریم این تلاش‌ها زمینه مناسبی را برای ارتقاء نظام سلامت مهیا کند.
عضو هیأت علمی گروه مدیریت خدمات بهداشتی درمانی پژوهشکده علوم بهداشتی با بیان اینکه این گروه بر اساس رسالت خود تلاش می‌کند که سه محور پژوهشی «تحلیل وضعیت سلامت جامعه، سیاست‌ها، برنامه‌ها و عملکرد نظام سلامت» و «اقتصاد سلامت، مدیریت منابع»، «مدیریت اطلاعات و فناوری سلامت» را پایه و اساس فعالیت‌های پژوهشی قرار دهد، توضیح داد: این امکان وجود دارد که فعالیت‌های پژوهشی توسط سازمان‌ها یا ارگان‌های مرتبط با حوزه سلامت یا توسط دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی تعریف و پشتیبانی شود.
دکتر آیین‌پرست ادامه داد: طرح‌های پژوهشی بر اساس فرآیند پیشنهاد و تصویب پروپوزال و تامین اعتبار به دو دسته «کارفرمایی» و «غیر کارفرمایی» دسته‌بندی می‌شوند. یکی از اهداف گروه مدیریت سلامت خدمات بهداشتی و درمانی این است با توسعه همکاری‌های خود با سازمان‌ها و ارگان‌های فعال در زمینه سلامت، بتواند تجارب پژوهشی خود را به آنها منتقل کند. سابقه کاری مثبت و همینطور تعامل با سازمان های فعال در حوزه سلامت می تواند زمینه‌ساز جذب پروژه‌های کارفرمایی در حوزه سلامت باشد.
عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم بهداشتی با بیان اینکه نتایج این پژوهش‌ها بر عملکرد سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات سلامت تاثیرگذار است، تصریح کرد: طرح تجویز دارو در بیماران سرپایی مراجعه‌کننده به مراکز درمانی سازمان تامین اجتماعی در این پژوهشکده انجام شد. موسسه عالی پژوهشی سازمان تامین اجتماعی، کارفرمای این پروژه بود که به سفارش معاونت درمانی تامین اجتماعی این طرح را درخواست کرد. هنگامی که طرح را آغاز کردیم، جلساتی با معاونت درمان سازمان تامین اجتماعی در حوزه دارو برگزار کردیم. مدیران وقت تامین اجتماعی پیشنهاد دادند که از پایگاه داده جدید این سازمان یعنی «سیستم حذف دفترچه‌های کاغذی» به عنوان منبع کسب داده برای پژوهش استفاده کنیم. در آن زمان سیستم حذف دفترچه‌های کاغذی به صورت آزمایشی در چند مرکز درمانی سازمان تامین اجتماعی اجرا می‌شد و مراحل توسعه به سطح کشور را پشت سرمی‌گذاشت.
وی با بیان اینکه مدیران وقت سازمان تامین اجتماعی معتقد بودند این پایگاه داده، تمام متغیرهای مدنظر آنها برای اجرای مطالعه را دارد، گفت: اجرای این پژوهش و توسعه این پایگاه داده توسط سازمان تامین اجتماعی به صورت همزمان اجرا شد. اگرچه تیم پژوهشی با چالش‌هایی مانند مسائل اجرایی روبرو شد، اما این همزمانی آثار مثبتی نیز به ارمغان آورد.
دکتر آیین‌پرست تصریح کرد: برای دستیابی به اهداف پژوهش اقداماتی در جهت پاکسازی و سنجش اعتبار داده‌ها انجام دادیم. این کار، خطاها و خلاء‌های بانک اطلاعتی را عیان کرد؛ چنین موضوعی سبب شد که برخی از خطاها از همان وهله نخست شناسایی شود. آشکار شدن خطاها موجب گردید که سازمان مجری راهکارهایی ارائه دهد و از تکرار خطا جلوگیری کند. به طور مثال، تجویز یک دارو به طور غیر معمولی بالاتر از سایر داروها بود. تحلیل داده ها نشان داد، یک مرکز به اشتباه کد نه رقمی یک دارو را به جای تعداد تجویز آن ثبت کرده است. این یافته به کارشناسان سازمان کمک کرد تا سیاست‌هایی برای ورود داده در نظر بگیرند که احتمال بروز چنین خطاهایی کاهش یابد. هنگامی‌که با یک پایگاه داده عظیم مواجهه هستید، چنین اشتباهاتی شناسایی نمی‌شود، اما در گزارش‌های مدیرتی تاثیر گذاشته و منجر به تصمیم‌گیری‌های اشتباه می‌شود.
عضو هیأت علمی گروه مدیریت خدمات بهداشتی درمانی با اشاره به سایر خطاهای پایگاه داده گفت: خطاهای ثبتی دیگری نیز شناسایی شد از جمله ثبت بیش از یک کد برای یک دارو و همچنین خطا در ثبت قیمت دارو. تمام این خطاها بر عملکرد سیستم مدیریتی تاثیر می‌گذاشت. تمام خطاها شناسایی و از سیستم حذف شد؛ پیش از به پایان رسیدن طرح، اثرات آن در سیستم اجرایی مشاهده شد.
دکتر آیین‌پرست گفت: بروز مشکلات و خطاهای سیستم سبب شد که تیم پژوهشی بخشی از امور طرح را چندین‌بار انجام دهد. در حقیقت شناسایی، رفع خطاها و آنالیز مجدد داده‌ها سبب شد که مدت زمان اجرای پروژه بیشتر از زمان پیش بینی شده به طول بیانجامد. پس از نهایی شدن داده ها و حذف خطاها، تحلیل داده ها برای دستیابی به اهداف اصلی این پژوهش آغاز گردید. نتایج تحلیل‌ها نشان داد که جنسیت عاملی موثر در تجویز دارو است؛ اگرچه زنان نسبت به مردان نسخ بیشتری دریافت کردند، اما متوسط تعداد دارو در نسخه و همینطور تعداد داروهای تزریقی مردان نسبت به زنان بیشتر بود. گروه سنی هم یک متغیر موثر در تجویز دارو بود؛ گروه‌های سنی به چهار رده «کودک»، «نوجوان»، «بزرگسال» و «سالمند» تقسیم شده بود. میزان تجویز دارو و همینطور قیمت نسخه درگروه سنی سالمندان نسبت به دیگران بیشتر بود. زمان تجویز دارو نیز سومین عامل اثرگذار بر میزان تجویز داروها بود. به طور قطع، تمام بیماری‌ها از یک الگوی دوره‌ای پیروی می‌کنند؛ بنابراین میزان بیماری‌ها در برخی ماه ها و فصل‌ها بیشتر است؛ تعداد دارو های تجویز شده در نسخه و قیمت دارو در پاییز بیشتر بود.
عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه تخصص پزشکان بر میزان داروی تجویزی اثرگذار بود، اظهار کرد: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که پزشکان عمومی داروی بیشتری برای بیماران تجویز می‌کنند، با این وجود قیمت نسخه‌های این پزشکان به واسطه تجویز داروهای تخصصی بیشتر بود.
وی ادامه داد: وضعیت تجویز دارو در استان‌های مختلف را مورد بررسی قرار دادیم. میانگین تعداد دارو در نسخه، تجویز آنتی‌بیوتیک و همینطور تجویز دارو های تزریقی در برخی از استان‌ها بالاتر بود. در این زمینه شاید بتوان گفت که اگرچه تفوت الگوی بیماری به دلیل شرایط اقلیمی متفاوت می توانددر نسخه نویسی تاثیر داشته باشد ولی الگوی نسخه‌نویسی می‌تواند مسری باشد و بر تقاضای بیماران موثر باشد. به طور مثال، بیماران ممکن است فکر کنند تجویز داروهای بیشتر، تجویز آنتی بیوتیک بدون ضرورت بالینی و تجویز داروی تزریقی به معنای کمک به سلامت انها است در صورتی که چنین نیست. در چنین مواردی فرهنگ سازی الگوی صحیح تجویز و مصرف دارو نقش موثری در مصرف بهینه دارو دارد.
دکتر آیین‌پرست با بیان اینکه این پژوهش یک پروژه داده‌کاوی بود، اظهار کرد: این مطالعه این امکان را در اختیار تیم پژووهش قرار داد که نسخه‌های نامتعارف را از نظر قیمت و تعداد دارو شناسایی کنیم و جهت بررسی و تصمیم گیری در اختیار کارفرما قرار دهیم.
تلاش پژوهشگاه‌ها و پژوهشکده‌های جهاد دانشگاهی برای تحقق اهداف
دکتر آیین‌پرست درباره استفاده از نیروی جوان نخبه در بدنه جهاد دانشگاهی اظهار کرد: پژوهشگاه‌ها و پژوهشکده‌های جهاد دانشگاهی برای تحقق اهداف خود از نیروی جوان استفاده می‌کنند. پژوهشکده علوم بهداشتی نیز در این راستا تلاش می‌کند که فارغ‌التحصیلان برجسته دانشگاه‌ها در حوزه‌های مختلف را شناسایی کند و از دانش و توانایی آنها بهره برد. صرفه‌جویی در هزینه‌ها، انعطاف‌پذیری و افزایش چابکی سیستم از مزایای استفاده از نیروی جوان و جلب همکاری افراد توانمند به صورت پروژه‌ای است.
وی درباره شعار «جهاد دانشگاهی، زیست‌بوم نوآوری نخبگان ایرانی» در آستانه چهل و دومین سالگرد این نهاد گفت: استفاده از فناوری زمانی می‌تواند مفید باشد که این فناوری در راستای نیاز و شرایط ما، بومی‌سازی شود. پژوهشکده علوم بهداشتی نیز با مد نظر قرار دادن این اصل تلاش می‌کند ابزارها و روش‌های پژوهش را در حیطه کار خود متناسب با شرایط و نیاز کشور بومی‌سازی کند و همینطور با نشر درست، آن را در اختیار جامعه علمی کشور قرار دهد. به نظر می‌رسد جهاد دانشگاهی در گذر زمان توانسته است با بهره‌گیری از یک ساختار علمی مناسب برای گروه‌های پژوهشی در حوزه‌های مختلف، در جهت تولید و بومی‌سازی دانش در کشور گام بردارد.
انتهای پیام/
