به گزارش پایگاه خبری دانا، در روزهای گذشته قراردادی میان ایران و قزاقستان مبنی بر سوآپ نفتی ایران منعقد شد. البته این موضوع مساله جدیدی نیست و ما در گذشته با کشورهای حاشیه خزر چنین قرار دادهایی را داشته ایم که در برهه‌ای از زمان متوقف شد و اکنون برای از سر گیری آن تلاش می‌شود. چند سالی از کنار گذاشتن سوآپ نفتی می‌گذرد، اما چه شد که در این سال‌ها سوآپ نفتی با کشورهای همجوار کنار گذاشته شد؟
کارشناسان امر بر این باروند در آن زمان آنچه که مدتها در قالب سوآپ نفت خام انجام شده نه تنها سوآپ نبوده بلکه طرحی غیر کارشناسی بوده به همین دلیل مورد اقبال نبود. به گفته کارشناسان آن نفت خامی که از آسیای میانه وارد ایران شد از نظر کیفی با طراحی این دو پالایشگاه متغیر بود به همین دلیل باید یک ترکیبی درست می‌شد که نفت خام آسیای میانه بتواند جایگزین نفت خام اهواز، آسماری شود، به گونه‌ای که ظرفیت پالایشگاه‌ها و مشخصات فراورده تغییر نکند و از طرف دیگر میزان تولید فراورده بنزین و گازوئیل نیز افزایش پیدا کند. اما نفت خامی که از آسیای میانه می‌آمد همه آنها نفت خام‌هایی بود که دارای مرکاپتان بالا بود و البته مشخصات کیفی لازم را نداشت.
همین موضوع علتی شد که مسئولان اسبق با دیدن چنین وضعیتی تصمیم گرفتند پروژه را در ۲ بخش CROS و CROS پلاس تعریف کنند که براین اساس تصمیمی گرفته شد نفت CROS پلاس بیاید و از طرف دیگر در پالایشگاه‌های تهران و تبریز نیز تغییراتی صورت پذیرد و با اضافه کردن واحدهای جدید امکان فراورش را فراهم کرد.
فرآیند سوآپ نمی‌تواند با یک سوآپ فی ثابت در نظر گرفته شود و درعمل انچه که در این سال‌ها رخ می‌داد سوآپ نبود و خرید و فروش نفت خام بود. زیرا در فرایند سوآپ عملاً باید نفت خام را با ۳۰ شاخص کیفیت و هزینه حمل قیمت‌گذاری کنیم، زیرا هر نفت خام در بازارهای مختلف قیمت‌های متفاوت دارد و این نیست که فقط یک مسیر طراحی کنیم و بگوییم فقط از این مسیر سوآپ صورت می‌گیرد.همچنین قیمت نفت که هر روز ثابت نیست که بگوییم سوآپ فی نیز ثابت است. همچنین از سال ۸۶ پالایشگاه‌ها به سمت خصوصی شدن حرکت کردند و قیمت خوراک با ۵ درصد تخفیف داده شد، آیا این پالایشگاه حاضر است نفتی را که اصلاً مرغوبیت ندارد و مشکل‌ساز است را با قیمت فوب خلیج فارس خریداری کند. بنابر این در این طرح اصلاً این تغییرات دیده نشده و طرح خیلی رویایی بود و با این کار تمام طرح‌های کیفی‌سازی متوقف شد.
اما موضوع به همین جاختم نمی‌شود و در سال ۷۸ تصمیم گرفته شد تا تغییرات انجام شود که این تغییرات شامل ایجاد یک تأسیسات در نکا و احداث یک خط لوله انتقال جدید در کنار خط انتقال قبلی بود احداث این پروژه‌ها نیز فازبندی شده بود که فاز اول این تغییرات در سال ۸۳ به میزان ظرفیت ۱۰ هزار بشکه به بهره‌برداری رسید، اما تغییراتی در پالایشگاه‌ها رخ نداد. کل ظرفیت این طرح ۵۰۰ هزار بشکه بود، که شامل تغییرات در پالایشگاه‌ها، احداث تأسیسات جدید و احداث تلمبه‌خانه در نکا، احداث ۱۳ اسکله نیز در دستور کار قرار گرفت و از طرف دیگر ۳ فروند کشتی ۶۰ هزار بشکه‌ای پیش‌بینی شده بود که صدرا وظیفه تأمین آن را بر عهده داشت. اما با تمام این هزینه‌هایی که پیش بینی شده بود، طرح سوآپ نفت خام با شکست مواجه شد.
این طرح شکست خورد به دلیل اینکه…
اولاً طرح معاوضه نفت خام را به شرکت نیکو سپرده شد و این شرکت نیروی تخصصی برای این فعالیت نداشت و در همان ابتدا نفت خام‌هایی را وارد کرد که اصلاً نفت خام نبود. به عنوان مثال نفت خامی را وارد شد که ۵ درصد آب نمک داشت، به عبارتی آب نمک خریداری شد و نفت خام سبک ایران تحویل داده می‌شد!
در سال ۸۳ تصمیم گرفته شد تا نفت خام‌هایی به ایران بیاید که در واقع این نفت خام‌ها رویایی بود مثلاً یک گزینه این بود که همه نفت خام‌های آذربایجان (آذری لایت) به طور ۱۰۰ درصد بیاید زیرا نفت خام آذربایجان با ساختار پالایشگاه‌های تهران و تبریز مطابقت داشت. اما یک حالت دیگر این بود که ۵۰ درصد نفت خام‌ها از میدان تنگیز قزاقستان و ۵۰ درصد از میدان کالامکاس باشد.
گزینه دیگر این بود که ۲۵ درصد از تنگیز، ۵۰ درصد اهواز و ۲۵ درصد از چلیکن ترکمنستان باشد و گزینه دیگر ۲۵ درصد اهواز، ۲۵ درصد چلیکن، ۲۵ درصد تنگیز و ۲۵ درصد کالامکاس باشد اما از همان اول تا آخرین روز که این طرح متوقف شد هیچکدام از این سناریوها اجرایی نشدند.
نفت خام‌هایی به کشور وارد شد که با شرایط طراحی پالایشگاه تطبیق نداشت.
مشکل به قدری حاد بود که به دلیل کیفیت بسیار بد نفت خام وارداتی در زمستان این نفت در خط لوله ماسید و برای آنکه بتوان خط لوله را احیا کرد، میلیون‌ها لیتر گازوئیل به خط لوله تزریق شد و برای آنکه دیگر این مشکل ایجاد نشود میعانات گازی خانگیران را به منطقه می‌آوردند و با ترکیب با آن نفت که معلوم نبود، واقعاً نفت خام است و به خط لوله می‌فرستادند، تا خط لوله دیگر دچار مشکل نشود.
افزایش خدمات ویژه به چاه‌های نفت و گاز
شهرام شمی‌پور گفت: این خدمات از سوی دو مدیریت خدمات فنی و خدمات ویژه حفاری به شرکت‌های متقاضی ارائه شده است.
وی افزود: خدمات فنی و ویژه حفاری متنوع و افزون بر ۲۰ عملیات تخصصی است که به چاه‌های در دست حفاری، همچنین چاه‌های در حال بهره‌برداری ارائه می‌شود و نقش اساسی در حفظ، نگهداشت و افزایش تولید ایفا میکند.
معاون مدیرعامل شرکت ملی حفاری در امور فنی و مهندسی با اشاره به برخورداری این شرکت از متخصصان مجرب و تجهیزات لازم در این زمینه اظهار کرد: هم‌اکنون این خدمات به شرکت‌های نفتی زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های بخش خصوصی فعال در عرصه صنعت حفاری ارائه و توانمندی در این بخش وجه تمایز شرکت ملی حفاری ایران در قیاس با شرکت‌های صاحب‌نام حفاری در جهان محسوب می‌شود.
شمی‌پور گفت: در مدیریت خدمات ویژه در مدت پیش‌گفته ۶۵ مورد عملیات نمودار گیری، ۲۴۶ مورد نمودار گیری از سیال حفاری و ۱۲۳ مورد چاه پیمایی انجام شد.
وی افزود: تحقق ۵ هزار و ۸۴۴ متر حفاری جهت‌دار و افقی با حفر ۱۸ حلقه چاه و ۵۲ متر مغزه گیری از دیگر فعالیت‌های عملیاتی مدیریت خدمات ویژه در این مدت است.
معاون مدیرعامل شرکت ملی حفاری ایران در امور فنی و مهندسی اظهار کرد: انجام ۱۲۵ مورد عملیات لوله‌مغزی سیار، ۲۰۶ مورد آزمایش چاه با ساق مته، اجرای ۱۲ مورد عملیات حفاری با هوا و ثبت ۶۲۹ متر حفاری به این شیوه، انجام ۲۰ عملیات ویژه حفاری به روش فروتعالی، ۲۰۲ مورد لوله‌گذاری چاه و انجام عملیات‌های نصب آویزه و آزمایش بهره‌دهی چاه برای شرکت‌های متقاضی عمده فعالیت‌های مدیریت خدمات فنی حفاری از ابتدای فروردین تا پایان شهریورماه سال جاری هستند.
شمی‌پور گفت: در بخش سیمان‌کاری و انگیزش چاه که زیرمجموعه مدیریت خدمات فنی است نیز در مدت مورد اشاره ۷۲۶ مورد عملیات سیمان‌کاری، ۹۱۱ مورد تزریق‌پذیری، ۶۵ مورد اسید کاری ویژه و ۱۶ مورد عملیات اسید کاری گسترده به شرکت‌های متقاضی ارائه شد.
وی در ادامه با تأکید بر برنامه‌زیری انجام‌شده از سوی این معاونت برای تعمیرات اساسی، نوسازی تجهیزات و روزآمدسازی آنها و بومی‌سازی قطعات و تجهیزات کاربردی با استفاده از ظرفیت‌های داخلی و دانش‌بنیان‌ها افزود: حسب تأکید مدیرعامل شرکت پاسخگویی به‌موقع به درخواست‌های دریافتی از شرکت‌های متقاضی طرف قرارداد و کارفرماها و شتاب‌بخشی در اجرا، همچنین بازاریابی و توسعه خدمات و فعالیت‌ها و توجه به موضوع آموزش‌های تخصصی در دستور کار این معاونت قرار دارد.
اختلاف قیمت سوخت در ایران و خارج از مرز علت اصلی قاچاق
در حاشیه همایش در مسیر تحول سوخت رسانی با اعلام این مطلب گفت: با توجه به اختلاف قیمت سوخت در داخل کشور با کشورهای همسایه بستر قاچاق سوخت همچنان فراهم است.
معاون پیشگیری ستاد مقابله با قاچاق کالا و ارز افزود: وقتی نفت گاز در کشور حدود ۳۰۰ تومان است و نفت گاز در کشور همسایه حدود ۳۵ تا ۴۰ هزار تومان است و این اختلاف قیمت بالا باعث افزایش قاچاق در مرزهای شرقی و دریایی کشور می‌شود.
هندیانی گفت: ستاد مقابله با قاچاق کالا و ارز با هماهنگی وزارت نفت و یگان‌هایی همچون مرزبانی جمهوری اسلامی و فراجا و نیروهای امنیتی در صدد جلوگیری از قاچاق سوخت است.
ذخیره سازی کامل انبار ها از سوخت زمستانی
مدیر عامل پخش فرآورده‌های نفتی در حاشیه همایش در مسیر تحول سوخت رسانی با اعلام اینکه تولید نفت گاز در مهرماه امسال حدود ۶ درصد در مقایسه با مدت مشابه پارسال رشد داشته است. افزود: تولید نفت گاز یا همان گازوئیل در مهرماه امسال حدود ۱۱۳ میلیون لیتر در روز است که پارسال همین موقع تولید نفت گاز ۱۰۷ میلیون لیتر بوده است که این آمار نشان دهنده رشد ۶ درصدی تولید نفت گاز است.
علی اکبر نژاد علی با اشاره به کاهش ۴.۷ درصدی مصرف نفت گاز گفت: نفت گاز در مهرماه حدود ۹۹ میلیون لیتر مصرف شده است در حالیکه مصرف نفت گاز پارسال همین موقع حدود ۱۰۴ میلیون لیتر بوده است.
نژاد علی با اشاره به اینکه ذخیره نفت گاز برای فصل سرد سال با برنامه ریزی انجام شده است افزود: در فصل سرما با مشکل کمبود سوخت مواجه نخواهیم بود چرا که مخازن و انبارها کاملاً نفت گاز ذخیره شده است.
مدیر عامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی تاکید کرد: با برنامه ریزی صورت گرفته به موقع سوخت به نیروگاه‌ها هم خواهد رسید.
