تقی حسن زاده، پایگاه خبری دانا، سرویس دانش و فناوری؛ اصطلاح فینتک یا «فناوری مالی» (Financial technology) به شکل فزایندهای در رسانهها و در گفتگوهای گاه به گاه محافل تکنولوژی ایران مورد استفاده قرار میگیرد. شاید هنوز بسیاری از ما با این اصطلاح آشنا نباشیم؛ اما به هیچ وجه نمیتوان اهمیت آن را انکار کرد. فینتک در ایران به طور اساسی در حال تغییر دادن شیوه زندگی ماست. در مجموعه مقالاتی که از این پس در حوزههای مختلف فینتک در دیجیکالا مگ منتشر خواهند شد، تلاش میکنیم شما را بیشتر با این مفهوم جدید در تکنولوژی آشنا کنیم. اما بیایید پیش از هر چیز به این موضوع بپردازیم که فینتک چیست و چرا تا این اندازه مهم است.
فینتک چیست؟
کلمه Fintech ترکیبی از دو کلمه «مالی» (Financial) و «تکنولوژی» (Technology) است. فرهنگنامه آکسفورد این اصطلاح را این گونه تعریف میکند: «برنامههای کامپیوتری و دیگر تکنولوژیهایی که برای حمایت یا فعالسازی خدمات بانکی و مالی استفاده میشوند». به عبارت سادهتر این اصطلاح نسبتا جدید به معنای استفاده از تکنولوژی برای کارآمدتر کردن خدمات مالی به کار میرود.
برای معادل فارسی این اصطلاح از عبارتهای «فناوری مالی» یا «نوآوری در خدمات مالی» نیز استفاده میشود. این عبارتها به کسبوکارها و کمپانیهایی اشاره دارند که هدف آنها استفاده نوآورانه از تکنولوژی برای کارآمدتر کردن خدمات مالی است. کارآفرینان و سرمایهگذاران به تازگی به این حوزه علاقهمند شدهاند و کسب و کارهای جدید و خلاقانهای در حوزه فناوریهای مالی شروع به کار کردهاند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که فینتک می تواند آینده صنعت بانکداری را تغییر دهد.
نوآوری در خدمات مالی شامل انواع خدمات مالی از جمله خدمات پرداخت قبوض و انتقال پول، سرمایهگذاری، خدمات وام و بیمه میشود. همانطور که میبینید این خدمات به خودی خود خدمات جدیدی نیستند و همواره چنین خدماتی به شیوههای گوناگون ارائه میشدند؛ فینتک درواقع بهکار بردن تکنولوژیهای روز و استفاده زیرساختهای دیجیتالی برای جایگزین کردن فرآیندهای جدید و کارآمدتر برای ارائه این دست از خدمات است.
در حال حاضر استارتآپهای مختلفی در حوزه فینتک در ایران شروع به کار کردهاند؛ اما این حوزه تنها محدود به استارتآپها نیست و ممکن است بنگاههای سنتیتر مانند بانکها نیز در خدمات خود نوآوریهایی ارائه کنند. البته نباید فینتک را با خدمات الکترونیک بانکها اشتباه گرفت. فراموش نکنید که فینتک، کاربرد فناوری در حوزههای مالی همراه با نوآوری است و صرف استفاده از فناوری فعالیت در این حوزه محسوب نمیشود. فراگیر شدن اینترنت و تکنولوژیهای دیجیتال زمینه را برای ارائه خدمات نوآورانه مالی فراهمتر کرده است اما با این حال فناوری مالی لزوما محدود به فناوری اطلاعات و فضای آنلاین نیست و ممکن است به شیوههای خلاقانه دیگری نیز پیادهسازی شود. مثلا تولید اسکناس پلیمری که قابلیت شستوشو دارد یک فعالیت در حوزه فناوری مالی محسوب میشود.
زمینههای فعالیت فینتک
به طور کلی فینتک میتواند هم مستقیما با کاربران نهایی در ارتباط باشد و هم میتواند به کسب و کارها خدمات ارائه کند. کسب و کارهایی که میخواهند هزینههای مالی خود را پایین نگه دارند و سرعت عمل خود را افزایش دهند به سراغ فینتک میروند. همچنن کاربران با بهرهگیری از خدمات فینتک میتوانند در زمان خود صرفهجویی کنند. خدمات فینتک بسیار گسترده است و حتی زمانی که شما برای یافتن خانهای با بهترین قیمت در اینترنت سرچ میکنید به نوعی از خدمات فینتک بهره می برید.
چرا فینتک مهم است؟
در سالهای اخیر فراگیری و دسترسپذیری تکنولوژیهای جدید رفتار کاربران را تحت تاثیر قرار داده است. امروزه گوشیهای هوشمند به بخش جداییناپذیر زندگی انسانها تبدیل شدهاند و آنها ترجیح میدهند تمام کارهای خود را به کمک گوشی هوشمند و با چند حرکت ساده انجام دهند. به لطف به وجود آمدن چنین شرایطی، شانس موفقیت خدماتی که روی گوشیهای هوشمند ارائه میشوند بسیار زیاد است.
خدمات بانکی با تکیه بر تکنولوژیها میتواند بسیار بهرهورتر باشد. تصور کنید یک عملیات بانکی را که در صورت مراجعه به شعبه یکی از بانکها دست کم یک ساعت از زمان شما را میگیرد، بتوانید به راحتی با گوشی هوشمند خود و در مدت زمانی که انتظار آمدن اتوبوس را میکشید انجام دهید. این سرعت بالا در ارائه خدمات نه تنها برای کاربران که برای ارائه دهندگان خدمات نیز بسیار با اهمیت است. صنعت خدمات مالی پتانسیل بسیار زیادی برای بهرهگیری از هوشمصنوعی و بیگدیتا دارد. شرکتهای فینتک از این پتانسیلها بهره میبرند و با جمعآوری اطلاعات حجیم و تحلیل و پردازش آنها بهرهوری خدمات مالی را افزایش میدهند. این شرکتها با خدمات خود سعی میکنند تا تجربه کاربر از خدمات مالی را تغییر دهند.
فین تک و فناوری جدید
از میان تمام فناوریهایی که بر خدمات مالی تأثیر گذاشتهاند، فناوری دفتر کل توزیعشده که زیربنای زنجیرههای بلوکی است و ارزهای دیجیتال را ممکن میکند، مسلماً مهمترین آنهاست. اما فناوریهای نوظهور پایینتر ممکن است تأثیرات بزرگتری در این مسیر داشته باشند. برخی از جذاب ترین آنها عبارتند از:
اینترنت اشیا دستگاه های خودپردازی که می توانند تعداد مشتریان را در صف تشخیص دهند، نمونه خوبی از این موضوع هستند، و همچنین حسگرهایی که تراکنش های بدون تماس را فعال می کنند.
واقعیت افزوده و واقعیت مجازی. تجارت مجازی سهام یکی از کاربردهای بالقوه این فناوریهای نوظهور است.
قراردادهای هوشمند قراردادهایی که می توانند در صورت تحقق شرایط خاص به طور خودکار اجرا شوند، می توانند امنیت را بهبود بخشند، کارایی را افزایش دهند و هزینه تراکنش ها را کاهش دهند.
ربات ها این برنامهها که بهعنوان اتوماسیون فرآیند رباتیک نیز شناخته میشوند، میتوانند انسانها را از کارهای معمولی رها کنند و آنها را قادر میسازند بر روی فعالیتهای ارزشمندتر تمرکز کنند.
پرداخت های صوتی گوشیهای هوشمند با نرمافزار تشخیص صدا به افراد اجازه میدهند که تعادل را بررسی کنند، پول را انتقال دهند و خرید را به سادگی با صحبت کردن انجام دهند.
مقررات فین تک
هیچ نهاد نظارتی واحدی بر فین تک نظارت نمی کند. برخی از فینتکها، در واقع، عمدتاً در خارج یا در حاشیه نظارت نظارتی فعلی وجود دارند. برای بقیه، مقررات و صدور مجوز توسط ترکیبی از تنظیم کننده های محلی، ایالتی و فدرال نظارت می شود.
ایالت ها به طور کلی بر سیستم های وام، بیمه و پرداخت نظارت دارند. به عنوان مثال، PayPal باید در هر ایالت مجوز داشته باشد و از مقررات انتقال پرداخت محلی پیروی کند. با این حال، نظارت فدرال با مقررات ایالتی همپوشانی دارد، زیرا PayPal نیز تحت صلاحیت اداره فدرال حمایت مالی از مصرف کننده است.
مقررات اضافی از کمیسیون تجارت فدرال، کمیسیون بورس و اوراق بهادار و - برای فینتکهای دارای مجوز به عنوان بانک توسط دفتر کنترل ارز - شرکت بیمه سپرده فدرال ارائه میشود. فینتکهایی که با بانکها شریک هستند، اغلب باید از قوانین مشابه پیروی کنند. شرکای آنها، بنابراین بسته به نوع بانک، آنها ممکن است به طور غیر مستقیم توسط مقامات فدرال، ایالتی و محلی تنظیم شوند.
این سوال که چگونه فین تک ها نظارت خواهند شد، موضوع اصلی در میان محافل مقررات مالی است. این یک منطقه به سرعت در حال تحول است زیرا قانونگذاران نظارتی تلاش می کنند تا با مبتکران فین تک همگام شوند.
فینتک چه چیزی را برای آینده نگه میدارد؟
هیچ کس به طور قطع نمی داند که چه نوآوری های فین تک در افق هستند، و این عدم اطمینان به دلیل هرج و مرج ناشی از همه گیری جهانی بدتر شده است. فینتکها، مانند مشتریانشان، با مشکلات مالی مواجه شدهاند - برخی مجبور به کاهش یا مرخصی کارکنان شدهاند، و برخی دیگر برای تامین بودجه سرمایهگذاران در تلاش هستند. در عین حال، تقاضا برای فینتک شاید هرگز بالاتر نبوده است: کسبوکارها و مشتریان بانکی به طور فزایندهای به فناوری برای کمک به مسیریابی معیشت مالی خود متکی هستند.
با وجود عدم قطعیت اقتصادی فعلی، روندهای بزرگتر و بلندمدت برای آینده فین تک نسبتا دست نخورده باقی مانده است. ادغام، مشارکت و ادامه همکاری بین بانک های قدیمی و فین تک ها قریب الوقوع به نظر می رسد. و مصرفکنندگان احتمالاً میتوانند انتظار داشته باشند که ادامه پیدایش شرکتهایی را ببینند که خدمات درخشان و با ارزشی از جمله بلاک چین، ارزهای دیجیتال، هوش مصنوعی و تراکنشهای همتا به همتا را تبلیغ میکنند.