نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ سنگ کیسه صفرا، رسوبات سخت‌شده مایع گوارشی هستند که در کیسه صفرا ایجاد می‌شوند. سنگ کیسه صفرا می‌تواند به اندازه دانه شن کوچک و یا به بزرگی توپ گلف باشد. برخی افراد فقط یک سنگ کیسه صفرا دارند، در حالی که ممکن است عده‌ای همزمان چند سنگ کیسه صفرا داشته باشند.
در صورتی که علائم و نشانه‌های وجود سنگ صفرا در فرد ظاهر شوند معمولا چاره‌ای به جز جراحی و برداشتن کیسه صفرا نخواهد بود. سنگ‌هایی هم که نشانه و علائمی ندارند، معمولا نیازی هم به درمان ندارد. در ادامه با ما همراه باشید تا با علائم و نشانه‌های سنگ کیسه صفرا، عوارض و روش‌های درمان آن بیشتر آشنا شوید.
اما بر خلاف قلب، کبد، کلیه‌ها و... اغلب افراد در صورت ابتلا به مشکلات کیسه صفرا از آن بی‌اطلاع هستند. سنگ کیسه صفرا در درصد کمی از مردم با علائمی از قبیل درد شکم، تهوع، نفخ، استفراغ، بروز می‌کند. هنگامی که علائم سنگ صفرا مکرر و عود کننده باشند، درمان، جراحی و برداشتن کیسه صفرا است.
در این میان اگرچه رژیم غذایی به طور مستقیم باعث بروز مشکلات کیسه صفرا نمی‌شود اما حفظ وزن سالم و اتخاذ رژیم غذایی مناسب، می‌تواند در جلوگیری از بروز سنگ‌های صفراوی موثر باشد.
سنگ کیسه صفرا چیست؟
سنگ کیسه صفرا (gallstone) نوعی بیماری دستگاه گوارش است که در کیسه گلابی شکل کوچکی به‌نام صفرا تشکیل می‌شود که محل ذخیره مایع صفرا است. این اجسام، سنگ‌ریزه‌های تشکیل شده از مایع صفرای غلیظ هستند. مایع صفرا حاوی کلسترول، بیلی روبین، نمک صفرا و لسیتین است. این سنگ‌ها معمولا از کلسترول یا بیلی‌روبینی تشکیل می‌شوند که در قسمت تحتانی کیسه صفرا جمع شده و در نهایت پس از سخت و سفت شدن به «سنگ» تبدیل می‌شوند.
سنگ‌های کیسه صفرا که به اندازه سنگ‌ریزه و شن تا به بزرگی توپ گلف می‌رسند به تدریج رشد می‌کنند و مواد اضافی را جمع‌آوری می‌کنند. درواقع، این سنگ‌های کوچک‌تر هستند که بیشتر مشکل‌ساز می‌شوند، چراکه سنگ‌های کوچک‌تر می‌توانند حرکت کرده و جابه‌جا شوند، اما سنگ‌های بزرگ‌تر بیشتر درجا زده و ثابت می‌مانند. سنگ‌های متحرک ممکن است جایی در مسیر گیر کنند و باعث مسدودیت داخلی شوند.
سایز سنگ کیسه صفرا چقدر است؟
قبل از هرچیزی باید اشاره کنیم که هرچقدر سایز سنگ کیسه صفرا بزرگ‌تر باشد، احتمال دفع و خارج شدنش از مجاری صفراوی کمتر می‌شود. سنگ بزرگ نمی‌تواند از مجرای کیستیک کوچک عبور کند و هیچ عوارضی مثل زردی یا پانکراتیت ناشی از سنگ کیسه صفرا ایجاد نمی‌کند. این سنگ‌ها معمولا قطر ۵ تا ۱۰ میلی‌متری دارند. بیشتر مواقع، چند سنگ کوچک حدود ۰.۵ سانتی‌متری در کیسه صفرا جمع می‌شوند. گاهی هم ممکن است یک سنگ بزرگ در صفرا وجود داشته باشد که حتی شاید ۵ سانتی‌متر قطر داشته باشد.
سنگ کیسه صفرا می‌تواند به اندازه یک شن تا توپ گلف باشد.انواع سنگ کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا به دو نوع اصلی زیر تقسیم می‌شود:
- سنگ‌های رنگدانه‌ای: رنگ تیره‌ای دارند و از جنس پلی‌روبین هستند
- سنگ‌های کلسترولی: رنگی بین زرد و سبز دارند و از جنس کلسترول سفت هستند.
رژیم غذایی و خطر سنگ صفرا
عوامل خطری که منجر به تشکیل سنگ صفرا می‌شوند شامل سابقه خانوادگی و جنسیت است؛ به گونه‌ای که زنان دو برابر مردان بیشتر به این عارضه مبتلا می‌شوند. وزن بدن نیز یک عامل خطر است. خطر سنگ صفرا در افرادی که چاق و دارای اضافه وزن هستند، بیشتر است.
رژیم‌های غذایی سرشار از چربی و کلسترول و رژیم‌های کم فیبر نیز در این میان نقش بازی می‌کنند.
اگر اضافه وزن دارید، سعی کنید وزن اضافه خود را به تدریج از دست دهید؛ چون بین کاهش وزن سریع و شکلگیری سنگ صفرا ارتباط وجود دارد.
غذاهای سالم برای کیسه صفرا
حتی اگر قرار نباشد به سنگ صفرا دچار شوید رژیم غذایی سالم، کم چرب و کم کلسترول با میزان متوسط تا بالای فیبر برای سلامت عمومی بدن شما لازم است. میوه‌ها و سبزیجات، غلات کامل، گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، محصولات لبنی کم چرب و ... همگی غذاهای سالم برای کیسه صفرا و بدن شما هستند.
مصرف بیشتر غلات سبوس‌دار نیز می‌تواند به کاهش کلسترول کمک کند. در این میان مصرف جو بیشتر از سایر غلات توصیه می‌شود اما با این حال مصرف گندم سبوس‌دار نیز به پیشگیری طبیعی از تشکیل سنگ کیسه صفرا کمک می‌کند.
روغن زیتون نیز روغن سالم‌تری تلقی می‌شود؛ زیرا نسبت به سایر روغن‌ها، چربی اشباع نشده بیشتری دارد. همچنین میزان چربی اشباع شده روغن زیتون از کره کمتر است.
افزودن رایحه بیشتر به غذا با سیر و ترب کوهی از دیگر راهکارهای پیشگیری از ابتلا به سنگ کیسه صفرا است؛ زیرا سیر و ترب کوهی به طور طبیعی موجب کاهش کلسترول می‌شوند.
غذاهای خاص در این میان توانایی بالقوه برای جلوگیری از مشکلات کیسه صفرا دارند. به عنوان مثال تحقیقات نشان داده است که نوشیدن قهوه خطر سنگ صفرا را در میان زنان و مردان کاهش می‌دهد. در یک مطالعه نشان داده شد زنانی که حداقل یک وعده بادام زمینی در روز می‌خورند 20 درصد کمتر از سایرین ناچار به برداشتن کیسه صفرا با جراحی می‌شوند.
فراموش نکنید نوشیدن آب فراوان در طول روز به همراه کاهش استرس نیز به پیشگیری از ابتلا به سنگ کیسه صفرا کمک می‌کند.
