تقی حسن زاده، پایگاه خبری دانا، سرویس ایرانشناسی و استانها، اقوام کرد، مراسم بومی و سنتی خود را با پوشیدن لباسهای رنگی محلی، پخش موسیقیهای سنتی و شاد کردی، حرکتهای منظم دسته جمعی و بازی های محلی برگزار میکنند. به همین خاطر است که به مردم این دیار، لقب «سرزمین شادیان» را دادهاند. بهتر است بدانید مراسمهای کردستان، ریشه در تاریخ، باورها، افسانهها و اعتقادات دینی و مذهبی این مردم دارد. آیینهای کردستان به عنوان میراث ناملموس مردم کرد، از دیرباز سینه به سینه به ایشان به ارث رسیده البته این گذر زمان در برخی موارد رنگ و بویی عرفانی و دینی به خود گرفته که این مورد نیز باعث جذابیت هرچه بیشتر مراسم کردستان شده است.
شگفتانگیزترین جشنهای کردستان
جشن بیلن دانا
یکی از باشکوهترین و زیباترین مراسمهای استان کردستان، «جشن بیلن دانا»، «بیل دانا» یا «پیر سرما» است. این جشن دو روزه در نیمه بهمنماه (چهاردهم بهمن هر سال) توسط جوانان برگزار میشود. این جشن بابت شکرگزاری پایان سرمای استخوانسوز و استقبال از بهار و طلب روزی فراوان از خداوند برگزار شده و قدمتی بیش از ۴ هزار سال دارد.
در جشن بیلن دانا کردستان که از آیین های نوروزی کردها محسوب میشود، آتش بهعنوان نماد اصلی این جشن بوده که در آن هر جوان یک پارو یا ۴ دسته چوبی که نماد آب، گوشت، نان و بلوط است را در وسط محوطه یا میدان اصلی شهر و روستا میگذارند و سپس آنها را روی هم قرار میدهند. پس از روشن کردن آتش، به عقیده پیران و بزرگان، هر چوبی که زودتر آتش بگیرد، نشانه فراوانی آن محصول در سال جدید است. دسته چوبی که نماد آب بوده، نشان میدهد سالی پر از بارش و آب پیشروست، نان، نماد برکت و روزی، گوشت به معنی افزایش دام و بلوط، به معنی ازدیاد محصولات جنگلی در آن سال خواهد بود. از سویی دیگر، سوزاندن چوب نیز باعث ضدعفونی کردن آغل دامها و نمادی برای ستایش اهورامزدا بوده، بههمین دلیل آتش زدن در این جشن از این باورها نشأت گرفته است.
جشن میرمیرین
یکی دیگر از آیینهای کردستان که مخصوص فرا رسیدن بهار است، جشن «میرمیرین» یا «جشن امیر بهادری» نام دارد.
در این جشن که با رقص، پایکوبی، موسیقی محلی و آوازهای کردی همراه است، مردم، گروه گروه پای داستانها، قصهها و طنزهای که بزرگترها میگویند، مینشینند. در این جشن که نمادی از شکست پلیدی و شادی از رفتن حاکمان ظالم است، داستانها درباره انتقاد از حاکمان یا فرامانروایان بدجنس و مستبد و برکناری آنها است.
جشن هه لاوه مه لاوه
مشابه با مراسم قاشق زنی در شهرهای دیگر ایران، در کردستان نیز مراسمی با نام «هه لاوه مه لاوه» برگزار میشود. این مراسم یک ماه پیش از عید و قبل از کاشتن دانه گندم، عدس، نخود و کنجد برای رویاندن سبزه عید برگزار شده و در آن کودکان و نوجوانان بهصورت دوتایی یا گروههای چند نفره در روزهای پایانی سال با خواندن شعر «هه لاوه مه لاوه»، درب همسایهها و هممحلهایها را کوبیده و پیش از آن که صاحبخانه بپرسد، چه کسی در میزند، میخواندند:
هه لاوه مه لاوه، بیستانی سوور و ساوا، کورتان ببی به زاوا، کچ تان نه بی به چاوا، شتیک مان بو بخنه بن تاوا
معنی شعر به فارسی( هه لاوه مه لاوه، بوستانتان سرسبز و آباد، پسرتان داماد شود، دخترتان چشم نخورد، چیزی برایمان بیاور)
صاحبخانه پس از شنیدن این شعر، درب را باز کرده و هدیهای به کودک و نوجوان میدهد. با ارزشترین هدیه، «تخم مرغ» بوده که نشانهای از زندگی دوباره است. بعدها از این تخممرغها برای تهیه غذاهای محلی کردی در نوروز استفاده میکردند.
جشن نوروز پالنگان
روزهایی پر شور و هیجان که از کودک تا کهنسال لباس های سنتی و رنگین به تن می کنند و با رقص و پایکوبی سر رسیدن بهار و تولد زمین را جشن می گیرند. از آداب پابرجای این مراسم برافراشتن آتش و چرخاندن مشعل است.
در روز برگزاری جشن، زنان و مردان جوان پالنگانی در حالی که خود را آراسته اند و لباس هایی نو و سنتی به تن دارند مشعل هایی شعله ور به دست می گیرند و در صفوف منظم راه کوه های پشت روستا را در پیش می گیرند و بالا می روند، مشعل می چرخانند و به استقبال سال جدید می روند و خدا را برای رونقی دوباره به زمین و البته کسب و کارشان شکر می گویند. صدای دل انگیز موسیقی اصیل کردی هم در تمام مدت در روستا طنین انداز است.
مردم در تمام مدت جشن که یک روز به طول می انجامد یا در حال جشن و پایکوبی هستند و در حال برگزاری بخشی از مراسم، یا در پشت بام خانه ها که البته حیاط خانه ی دیگر محسوب می شود به نظاره نشسته اند. این جشن هر ساله در اوایل اسفند ماه برگزار می شود و البته ممکن است بنا به دلایل مختلف از جمله فوت یکی از اهالی روستا تاریخ آن تغییر کند و در زمانی نزدیک تر به فروردین برپا شود.
