عملیات پیروزمندانه کربلای یک در روز نهم تیرماه ۱۳۶۵ در منطقه عملیاتی دشت مهران (جبهه میانی جنگ) با رمز یا ابوالفضل العباس (ع) توسط یگانهای عملکننده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بسیج مستضعفان با اهداف بازپسگیری دوباره شهر مهران و ارتفاعات مرزی منطقه و سرکوب و منفعل کردن دشمن آغاز شد.
به نقل از سردار پاسدار مرتضی قربانی فرمانده وقت لشکر ۲۵ کربلا، رزمندگان اسلام در پاسخ به امر حضرت امام خمینی (ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی که فرمودند «مهران باید آزاد گردد» پابهرکاب شدند و طی عملیات کربلای یک این شهر را آزاد کردند.
این فرمانده دوران دفاع مقدس پیشتر درباره آزادسازی شهر مهران تصریح کرده بود که «در سالهای ۶۳ و ۶۴ جنگ وارد مرحله جدیدی شده بود، صدام به کمک کشورهای عربی و غربی مجهزتر شده بود و توپخانهها، تانکها و نفربرهای زیادی در مرزهای غربی و جنوبی مستقر کرده بود تا بتواند بر ما غلبه کند اما به لطف خدا ما توانستیم با اجرای پیروزمندانه عملیات والفجر ۸ و فتح فاو، مشت محکمی بر دهان صدام و حامیانش زده و به لحاظ سیاسی و نظامی شکستی سنگین را بر آنان تحمیل کنیم، بههرحال دشمن غافلگیر شده بود و تلاش میکرد به کمک حامیانش مجدداً خودش را بازسازی کند که این بار به کمک منافقین خائن که بارها به کمک صدام آمده بودند و هر بار شکستخورده بودند، به مهران حمله کرده و شهر مهران را در اختیار گرفتند.
وی افزود: شهر مهران در راستای ارتفاعات جبل الحرمین و کانی سخت قرار دارد و قبلاً ارتفاعات کلهقندی طی عملیات والفجر ۳ آزادشده بود، بنابراین ارتفاعات مشرفبه شمال شرق، جادههای منتهی به مهران از سمت دهلران و ایلام در اختیار ما بود و دشمن بر سمت شرقی و ارتفاعات قلاویزان مسلط بود.
درواقع بیشتر ارتفاعات مشرفبه شهر در اختیار ما بود اما خود شهر مهران بااینکه خالی از سکنه و تخریبشده بود، در اختیار ارتش عراق بود و همین موجب استفاده تبلیغاتی دشمن شده بود که صدام اشغال مهران را در مقابل اشغال فاو به رخ میکشید. در همان زمان بود که جلسهای با حضور فرماندهان در اهواز برگزار شد و طبق دستور حضرت امام خمینی (ره) جهت آزادسازی مهران، مقرر شد تا گردانهایی از لشکر ۴۱ ثارالله، ویژه ۲۵ کربلا، ۱۷ علی ابن ابیطالب (ع)، لشکر ۲۷ محمد رسولالله (ص)، لشکر ۵ نصر، تیپ امام رضا (ع) ویگانهای بیشماری از سپاه و بسیج که در منطقه جنوب مستقر بودیم به مهران اعزامشده و مهران را پس بگیریم.»
در عملیات موفق کربلای یک رزمندگان اسلام و یگانهای عملکننده نیروی زمینی سپاه، شامل لشکرهای «۴۱ ثارالله کرمان، ۱۷ علی ابن ابیطالب (ع) مرکزی، ۲۷ محمد رسولالله (ص) تهران و امیرالمؤمنین (ع) ایلام» حضور داشتند و با رشادتهای خود اجازه عرضه اندام به دشمن بعثی را در خاک کشورمان ندادند و از طرفی در این عملیات سردار پاسدار محمدرضا دستواره فرمانده شجاع لشکر ۲۷ محمد رسولالله (ص) تهران و جمعی از عاشقان حضرت روحالله (ره) به شهادت رسیدند.
در این عملیات؛ منفعل کردن سیاست تهاجمی عراق، هدف عمدهای بود که نیروهای سپاه و بسیج بهخوبی توانستند به آن دست یابند، سرعت عمل، اعتقاد یگانها، حفاظت عملیات، فریب دشمن، تناسب نیروها با طرح عملیات، انجام کارهای مهندسی لازم و … ازجمله عوامل بارز و مؤثر در این عملیات بود.
طی این عملیات، منطقهای به وسعت ۱۷۵ کیلومترمربع از خاک ایران و عراق شامل شهر مهران و روستاهای اطراف آن، جاده دهلران – مهران در کشورمان، ارتفاعات حساس و سرکوب قلاویزان و حمرین و نیز دو پاسگاه مرزی آزاد شد، همچنین عقبههای دشمن ازجمله شهرهای بدره و زرباطیه در دید و تیر قوای خودی قرار گرفت.
در عملیات کربلای یک، ۱۲۱۰ نفر از نیروهای دشمن اسیر شدند.
این در حالی بود که قبل از انجام عملیات استراتژیک کربلای یک و به دنبال عملیات غافلگیرکننده والفجر ۸ در ماههای پایانی سال ۱۳۶۴ و تصرف شهر استراتژیک فاو توسط رزمندگان اسلام و به هم خوردن توازن سیاسی – نظامی به نفع جمهوری اسلامی، رژیم عراق شیوهای جدید برگزید و درصدد فعال شدن در جبهه زمینی و موضع تهاجمی برآمد و این استراتژی را بعد از اشغال مهران، به استراتژی دفاع متحرک نامگذاری کرد.
عراق میکوشید تا با ادامه عملیاتهای خود نقاط دیگری را تصرف کند، ادامه چنین وضعیتی میتوانست عواقب وخیمی را هم از بُعد نظامی و هم از بُعد سیاسی برای جمهوری اسلامی ایران به دنبال داشته باشد و بر همین اساس، برای مقابله با حرکت جدید عراق انجام عملیات برای آزادسازی شهر مهران و ارتفاعات آن مورد تأکید فرماندهی کل قوا و مسئولان لشکری کشورمان قرار گرفت.
در عملیات کربلای یک تلاش اصلی بر انجام عملیات از محور ارتفاعات قلاویزان و یالهای آن تا رودخانه گاوی در نظر گرفته شد، بر همین اساس، عملیات در سه مرحله به ترتیب زیر طراحی گردید:
مرحله اول؛ تأمین ارتفاعات قلاویزان ایران تا روستای امامزاده سید حسن.
مرحله دوم؛ تأمین ارتفاعات جبل حمرین تا شیار مگ سوخته و در امتداد آن، تأمین روستاهای بهین، بهروزان و هرمزآباد.
مرحله سوم؛ تصرف خاکریز عملیات والفجر ۳ که روستای فرخآباد تا زیر ارتفاعات ۲۲۳ قلاویزان داشت و درنتیجه آزادسازی مهران در این مرحله تأمین گردید.
مرحله اول عملیات در ساعت ۲۲:۳۰ روز ۹/۴/۱۳۶۵ با رمز یا ابوالفضل العباس، ادرکنی آغاز شد و نیروهای خودی در اغلب محورها خطوط دشمن را شکسته و تا قبل از روشنایی صبح ضمن انهدام بیش از ۱۰ گردان پیاده عراق، اهداف مرحله اول و قسمتی از مرحله دوم عملیات را به تصرف درآوردند.
ساعاتی بعد، دشمن با بهکارگیری نیروهای احتیاط خود به محور امامزاده سید حسن پاتک کرد که با مقابله قوای خودی خنثی شد، سپس، یگانهای خودی با مشاهده ازهمگسیختگی نیروهای دشمن، عملیات را – طی روز اول – بدون وقفه ادامه دادند.
در شب دوم، کلیه یگانهای عملکننده ضمن پیشروی در باقیمانده محدوده مرحله دوم عملیات تا قبل از روشنایی صبح، خط سرا سری – از هرمزآباد تا شیار مگ سوخته – را کاملاً تأمین کرده و مقداری از محدوده مرحله سوم عملیات را نیز تأمین کردند.
از آغاز ادامه عملیات در روز دوم در کلیه محورها ادامه یافت و نیروهای رزمنده ضمن به اسارت درآوردن تعدادی از نیروهای دشمن، به باغ کشاورزی وارد شدند و سپس در حدود ساعت ۱۲ ظهر شهر مهران آزاد شد.
ساعت ۶ صبح روز سوم، دو تیپ گارد ریاست جمهوری به ارتفاع ۲۱۰ پاتک کرد، پس از یک درگیری سخت ارتفاع مذکور را تصرف کرد. به همین خاطر، نیروهای خودی مستقر در این منطقه حدود ۲۰۰ متر عقبنشینی تاکتیکی کردند.
در ادامه عملیات، رزمندگان اسلام از محورهای قلعه کهنه و فرخآباد بهطرف تپههای غلامی و پاسگاه دراجی حرکت کرده ضمن پاکسازی کامل منطقه، تعداد زیادی از نیروهای دشمن را به اسارت درآوردند.
در جریان مرحله چهارم عملیات که از ساعت ۲۴ روز ۱۲/۴/۱۳۶۵ آغاز شد، با ورود قوای خودی به روستای فیروزآباد، دشمن عقبنشینی بزرگی کرد. سپس، خاکریزی از فیروزآباد تا یالهای ارتفاعات قلاویزان احداث کردند. درگیری، همچنان در اطراف ارتفاعات ۲۲۳ ادامه داشت و دشمن، فشاری قابلملاحظه در نقاط مختلف وارد کرده، تنها ارتفاعات فوق را در تصرف خود نگهداشته بود. حدود ساعت ۷ صبح روز ۱۳/۴/۱۳۶۵ پاتک شدید دشمنروی ارتفاعات قلعه آویزان – بهمنظور تصرف قله ۲۰۰ – شروع شد؛ لیکن با مقاومت و حملات پیدرپی قوای خودی، این پاتک شکست خورد.
در روز پنجم، ارتفاع ۲۱۰ مجدداً به تصرف نیروی خودی درآمد و در سحرگاه روز ششم نیز رزمندگان در مرحله پنجم عملیات با حمله به ارتفاع ۲۲۳، ضمن تأمین اهداف تعیینشده، قرارگاه تاکتیکی لشکر ۱۷ زرهی عراق را به تصرف درآوردند.
در تاریخ ۱۸/۴/۶۵، علاوه بر تصرف باقیمانده یالهای غربی ارتفاع ۲۲۳، قرارگاه تاکتیکی تیپ ۲۴ مکانیزه عراق منهدم و فرمانده آن به همراه تعدادی دیگر اسیر شد.
عملیات کربلای یک که منجر به آزادسازی منطقه مهران و ارتفاعات فوق استراتژیک قلاویزان و چندین منطقه دیگر شده بود، جز با مجاهدت و ایثارگری انسانهایی که از جنس آسمان بودند، انجامشدنی نبود، رزمندگانی که نزدیک به یک سال بهطور دائم در مناطق عملیاتی حضور داشتند تا امروز با همین آرامش بنشینیم و از افتخارآفرینیهایشان بگوییم.
یاد شهدای این عملیات را گرامی میداریم.