با گسترش فضای مجازی و بازی‌های دیجیتال، بازگشت دانش‌آموزان به مدرسه پس از تعطیلات تابستانی دیگر تنها یک مسئله آموزشی نیست؛ بلکه گاهی با چالش‌های روانی و رفتاری همراه است که خانواده‌ها و نظام آموزشی باید به شکل جدی به آن بپردازند، چراکه افزایش استفاده کودکان از بازی‌های دیجیتال در این مدت باعث شده مهارت‌های اجتماعی کاهش یابد و اضطراب، بی‌حوصلگی و مشکلات تمرکز در میان دانش‌آموزان به شدت پررنگ‌تر شود. این شرایط، والدین و معلمان را به نقش حیاتی در حمایت و آماده‌سازی تدریجی کودکان برای بازگشت به مدرسه فرا می‌خواند.
به گزارش پایگاه خبری دانا گوهریسنا انزانی، روانشناس کودک و نوجوان در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به چالش‌های روانی، رفتاری و آموزشی دانش‌آموزان در بازگشت به مدرسه، بر اهمیت آمادگی تدریجی کودکان، نقش والدین و معلمان در مدیریت این مرحله حیاتی تاکید کرد و گفت: سه ماه تعطیلی تابستان به‌ویژه با حضور گسترده بازی‌های دیجیتال، موجب افزایش سطح تحریک‌پذیری، اضطراب و احساس انزوا در کودکان می‌شود و ممکن است با کاهش مهارت‌های اجتماعی، افت تمرکز، بی‌حوصلگی و فراموشی مطالب درسی همراه باشد.
انزانی با اشاره به اینکه ممکن است برخی کودکان به دلیل استفاده بیش از حد از بازی‌های دیجیتال یا فضای مجازی به نوعی اعتیاد رفتاری دچار شوند که انگیزه آنها را برای یادگیری، بازی‌های فیزیکی و مطالعه به شدت کاهش داده و دامنه توجه آنها را کوتاه‌تر کند، افزود: گاهی کودک به اشتباه بیش‌فعال تشخیص داده می‌شود، در حالی که مشکل، ناشی از قرار گرفتن در معرض محتوای سریع و اعتیادآور فضای مجازی است.
این روانشناس کودک و نوجوان با اشاره به اثرات تعطیلات بدون برنامه بر وضعیت تحصیلی کودکان گفت: در شروع سال تحصیلی، کودکان ممکن است مطالب گذشته را فراموش کرده باشند. دروس پایه‌ای مانند ریاضی و خواندن نیازمند تمرین دوباره هستند. این درحالی است که مقاومت در برابر تکالیف و حواس‌پرتی افزایش می‌یابد و انگیزه یادگیری کاهش پیدا می‌کند.
در همین راستا انزانی تأکید کرد که والدین باید میان «تنبلی» و «لجبازی» در کودکان تمایز قائل شوند. چراکه لجبازی واکنش احساسی، مقاومت در برابر دستورها، مخالفت فعال، نافرمانی و هدف‌گیری برای جلب توجه است و تنبلی بی‌انگیزگی، خستگی ذهنی، وابستگی به دیگران، تعلل در انجام کار و احتمالاً نشانه‌ای از افسردگی است. هر دو رفتار ممکن است نشانه مشکلات عمیق‌تری مانند اضطراب، افسردگی یا اختلالات یادگیری باشند و نیازمند بررسی تخصصی هستند.
وی در ادامه به ارائه توصیه‌هایی در این زمینه پرداخت و تنظیم ساعت خواب و کاهش تدریجی زمان استفاده از گوشی و بازی دیجیتال، مرور دروس با زمان‌های کوتاه و بدون فشار، افزایش فعالیت‌های اجتماعی و گروهی مانند کلاس ورزش، ایجاد محیط مطالعه منظم و ابزارهای ساده و محدود، استفاده از پاداش‌های غیرمادی مانند برچسب، امتیاز، تشویق کلامی، همراهی والدین در زمان انجام تکالیف و آموزش حس مسئولیت، نه اجبار را از جمله این موارد پیشنهاد کرد.
وی با اشاره به نقش والدین در ایجاد امنیت روانی، تصریح کرد: والدین باید در این زمینه نقش حمایتی و غیرقضاوت‌گر خود را ایفا کنند؛ گوش دادن فعال به احساسات کودک، بدون تحقیر یا سرزنش، پرهیز از مقایسه، تهدید و فریاد، آموزش مهارت‌های اجتماعی، مسئولیت‌پذیری و بیان احساس، اختصاص ۱۵ تا ۲۰ دقیقه وقت با کیفیت روزانه برای کودک، الگوسازی رفتاری در مدیریت خشم، برنامه‌ریزی، حل تعارض و یادگیری از جمله وظایف والدین است.
انزانی یادآور شد: کودک باید احساس کند بدون قید و شرط دوست‌داشتنی و پذیرفته‌شده است. این پایه سلامت روان و پیشرفت تحصیلی اوست.
این روانشناس کودک و نوجوان در ادامه به نقش کلیدی معلمان در بازگشت به فضای مدرسه اشاره کرد و گفت: نقش معلم نیز فراتر از آموزش است. معلمان باید تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان را بشناسند، از برچسب‌زنی، مقایسه و فشار نمره‌محور بپرهیزند، از ابزارهای دیداری، بازی، ویدیو و گروه همیار استفاده کنند و دانش‌آموزان را در مسئولیت‌های کلاس مشارکت دهند.
انزانی ارتباط مستمر و شفاف بین والدین و معلمان را حیاتی دانست و توصیه کرد: استفاده از ابزارهای ارتباطی شفاف مانند پیامک، ایمیل یا اپلیکیشن، برگزاری جلسات فردی و گروهی با رویکرد همدلانه، اطلاع‌رسانی منظم و محترمانه درباره وضعیت دانش‌آموز، اجتناب از سرزنش متقابل و تبدیل ارتباط به شراکتی حمایتی، دعوت والدین به مشارکت در فعالیت‌های مدرسه و کارگاه‌های آموزشی از جمله موارد لازم در ارتباط والدین با معلمان است. معلم و والدین، هر دو در یک جبهه هستند؛ برای حمایت از کودک؛ رابطه سالم آنها چرخه‌ای از اعتماد، آرامش و رشد را برای دانش‌آموز به همراه دارد.
