محمد شیرزاده، پایگاه خبری دانا، سرویس سبک زندگی؛ آیه ۲۱ سوره مبارکه روم شناسنامه خانواده است. این آیه اشاره می‌کند که تشکیل خانواده برای رسیدن به آرامش لازم است. خداوند برای رسیدن به آرامش دو ابزار کلیدی مؤدت و رحمت را در اختیار گذاشته است. وقتی روایات را بررسی می‌کنیم، افزایش نسل را به منزله یکی از اهداف کلیدی تشکیل خانواده بیان می‌کند. اگر می‌خواهیم تربیت فرزند به خوبی انجام شود، باید پدر و مادر با هم ارتباط محکم و آرامش‌بخشی داشته باشند.
در بحث عفاف و حجاب یک قانون وجود دارد که می‌گوید پیشگیری بهتر از درمان است. پدر و مادر برای فرزندان نقش مهمی را ایفا می‌کنند؛ وقتی پدر و مادر بر روی فرزندان کار نکنند و آنها را آزاد بگذارند و از همان بچگی و در سن تکلیف و بالاتر حجاب نداشته باشند، پیشگیری لازم را انجام نداده‌اند. در نتیجه نمی‌توان وقتی که فرزند بزرگ شد توقع داشت از سرمایه تربیتی ایجاد شده استفاده کند و پایبند به موضوع حجاب باشد.
باید متناسب با ظرفیت فرزندان تکالیفی را برای آنها در نظر گرفت. ظرفیت افراد با یکدیگر متفاوت است و باید ظرفیت هریک از فرزندان را شناخت و به اندازه توان درونی از آنان توقع داشت. نمی‌توان به همه فرزندان خانواده تکالیف یکسانی را سپرد. گاهی یک فرزند به حفظ قرآن علاقه‌مند است و دیگری به سایر موضوعات؛ باید این تفاوت‌ها را شناخت و از دریچه مورد علاقه آنان وارد امور تربیتی شد.
اگر کودکی به تبعیت از خانواده به موضوع حجاب علاقه‌مند شد و جلوه‌های حجاب را در پوشش خود نمایان کرد باید تشویق شود. به طور مثال با مشاهده ظاهر محجبه او، هدیه‌ای را که دوست دارد تقدیم کنیم. والدین بهتر است همراه خود هدیه‌های کوچک داشته باشند تا در تعامل با کودکان بتوانند در مواقع مناسب از آنان به واسطه رعایت پوشش ظاهر تجلیل کنند.
چه کنیم تا فرزندمان از حجاب زده نشود
اگر نوجوان شما اهل الگوپذیری از دیگران است سعی کنید با گفتار مستقیم و صمیمی از الگوهای محجبه برایش بگویید و او را با یک فرد عفیف و محجبه آشنا کنید تا با هم دوست شوند.همچنین در خانواده محیطی امن ، صمیمی و پرمحبت فراهم کنید تا به دنبال جلب توجه بیرون از منزل نباشد.
نحوه تشویق و دعوت نوجوانان به سمت دین، حجاب و عفت می بایست متناسب با ویژگی های دوران نوجوانی باشد. حجت الاسلام علی اصلان زاده کارشناس و مشاور خانواده و عضو مرکز پاسخگویی به شبهات دینی معتقد است که می بایست روحیات و ویژگی های سن نوجوانی را در نظر بگیرید، بعد به راهنمایی و تشویق بچه ها به یک سمت یا نهی آنها از مسیر انحرافی مبادرت کنید.
ابتدا باید ویژگی های دوران نوجوانی را بشناسیم ، بعد از طریق این ویژگی ها نحوه همراهی با یک نوجوان و آوردنش به یک مسیر مشخص را تعیین کنیم.
نخست ،تشخص و برتری طلبی
در دوره نوجوانی حسی در نوجوان به وجود می آید با عنوان تشخص یا برتری طلبی به این صورت که با همسالانش احساس رقابت پیدا می کند و از این طریق می خواهد برای خود هویت کسب کند. حجت الاسلام اصلان زاده می‌گوید: «والدین باید آگاه باشند از هر چیزی که نوجوان را در انظار مردم کوچک و تحقیر کند، نوجوان شدیدا فراری است و به جای آن طالب ارزش قائل شدن برای خودش است. نوجوانان دوست دارند برتر از دیگران به چشم بیایند و به یک ویژگی خوب شناخته شوند.»
دوم، ستایش خواهی
میل به خودنمایی از دیگر ویژگی های دوره نوجوانی است ، اینکه نوجوان دوست دارد در چشم ها جذاب باشد و مورد تمجید قرار بگیرد.
سوم ،خودشناسی و حق شناسی
در سنین نوجوانی سوالات اصلی و کلیدی زندگی نوجوان شکل می‌گیرد. حجت الاسلام اصلان زاده می‌گوید: «اینکه «من کیستم»، «برای چه به دنیا آمدم»، «هدف از خلقت من چیست». در نهایت پاسخ به این سوال ها که درباره آفرینش، خدا و ابتدا و انتهای هستی است به حق شناسی منتهی می شود.»
چهارم مواجه با واقعیت ها
نوجوان در این سن با واقعیت ها مواجه می‌شود و اطلاعاتش را بالا می‌برد تا با عالم خارج ارتباط برقرار کند و به نوعی از خود خارج شده و به سمت کسب اطلاعات اجتماعی کشیده می شود.
پنجم، الگوسازی و الگوگیری
در این سن نوجوانان به دنبال استاد، شخص یا معلمی هستند که به عنوان الگو او را انتخاب کنند و از همه جهت از او پیروی داشته باشند.
ششم، دوستی های افراطی
در سن نوجوانی دوستی‌های خیلی قوی، افراطی و بسیار خالصانه اتفاق می افتد. کارشناس خانواده و رسانه معتقد است: «نوجوان شدید دل می بازد و با دوستانش صادقانه و خالصانه رابطه برقرار می‌کند، در واقع هر آنچه که دارد در طبق اخلاص با دوستانش می‌گذارد».
حجاب کودکان و روش های تشویق آنها به حجاب
درخصوص چگونه تشویق نمودن کودکان باید گفت به‌طور کلی برای علاقه مند کردن افراد به رعایت احکام دین لازم است دو چیز را در آنها به وجود آید. یکی شناخت درست نسبت به مسئله مورد نظر؛ و دوم احساس خوشایند نسبت به آن مسئله. دانشمندان و پژوهشگران امر تربیت، بهترین و مؤثرترین راهکار وصول به هدف های مطلوب تربیتی، به خصوص در امر حجاب دختران خردسال را چند چیز می دانند:
*روش الگویی :روش الگویی بهترین، مؤثرترین و طبیعی ترین وسیله برای انتقال ارزش های اخلاقی و فرهنگی در خانواده است. در این میان مادران در هر خانواده ای معمولاً بیشترین نقش ممکن را در تربیت و تأدیب دختران خود دارند و اولین و مهم ترین الگو مطرح می باشند. از جمله شرایط الگوبرداری مناسب، مقام و موقعیت مدل و الگو، تقویت رفتار یادگیرنده توسط مدل و الگو و محبوبیت مدل و الگو برای یادگیرنده است به این معنا که محبت بایستی بین والدین و فرزندان برقرار باشد تا اینک به راحتی فرزندان از پدر و یا مادر تقلید کنند.
بنابراین خشونت به خرج دادن در خانواده و سخت گیری نسبت به فرزندان در مورد رعایت ارزش های اسلامی مثل حجاب و افراطی عمل کردن، به احتمال زیاد نتیجه عکس می دهد. علاوه بر این هماهنگی در تقویت رفتارها نیز در تربیت فرزندان با حجاب بسیار ضروری است. مثلاً اگر رفتار حجاب به وسیله مادر و پدر تقویت شود ولی به وسیله خاله و عمه تقویت نشود و آنها بدحجاب باشند، فرزند پیام های متفاوت و متعارضی دریافت می کند و به راحتی نمی تواند رفتار خویش را جهت دهی نماید و به احتمال زیاد گیج و سرگردان می شود. برخی اقداماتی که در روش الگویی می توان به کار بست از قرار ذیل می باشد:
*• هر چه بیشتر و بهتر حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیه) و زینب کبری(سلام الله علیه) را معرفی نمایید.
*• به صورت حضوری و غیرحضوری (در نشریه ها و ) زنان موفق در عرصه های تعلیم و تربیت، اشتغال، ورزش، علم و پژوهش، خدمت رسانی و نیکوکاری و معرفی نمایید.
*• پوشش های کشورها، اقوام و مذاهب دیگر را معرفی و نشان دهید.
*• همسالان با پوشش اسلامی که در عرصه های علمی، فرهنگی هنری موفقیت هایی را کسب نموده اند را معرفی نمایید.
*• اسباب بازی با موضوع پوشش تهیه نمایید.
*• نمادهای مربوط به پوشش را تهیه و در مدارس نصب نمایید.
*• در حضور او از شخصی که چادر می پوشد، تعریف کنید و از چادری بودن آن شخص به عنوان یک ویژگی بسیار عالی یاد کنید.
*• برای او چادر بسیار زیبایی بخرید. قبل از آن، از مدت ها قبل وعده این کار را به او بدهید و توضیح دهید که در صورتی که مثلاً نمره خوبی بگیرد، چادری زیبا به او هدیه خواهید داد؛ بعد از خرید چادر هم به او بگویید که فعلاً این چادر را نمی تواند همه جا بپوشد؛ باید کمی صبر کند و در صورتی که او اصرار کرد، اجازه آن را به او می دهید؛ این شرط گذاشتن شما هم اهمیت چادر را نزد او بالا می برد؛ و هم انگیزه او را برای استفاده از چادر تحریک می کند.
*• هنگامی که از چادر استفاده می کند، از او و زیباییش تعریف کنید و بگویید که حالا چقدر زیبا و با وقار و خانم شده است.
*• از دوره های مختلف (مانند جشن تولد) حداقل یک عکس با حجاب تهیه نمایید.
*• عکس او با پوشش مناسب را در آلبوم گذاشته و یا قاب کرده و نصب نمایید.
*• از علاقه او به پوشش در میان جمع صحبت کنید و رضایتمندی خود را نیز اعلام نمایید. • چادر، مقنعه و روسری او را همواره تمیز کرده و معطر نمایید. • جشن تکلیف باشکوه بگیرید و اثرات آن را با هدایای سالانه، تداوم ببخشید.
*• در نمازهایتان و در زمان های مناسب و حضوری او را دعا کنید. بردن کودک به مساجد و مجالس جشن مذهبی و عزاداری و شنیدن صدای قرآن با صوت دلنشین، و دیدن اقامه نماز بزرگ ترها با چادرهای رنگی زیبا در تلطیف روح کودکان مؤثر است. ممکن است کودکان اوقات چادر و مقنعه را فراموش کنند وجود تذکرات سازنده با لحنی ملایم امری مفید است و می تواند نقش بسیار سازنده ای را در هدایت کودک بسوی عبادت داشته باشد. رعایت حجاب کامل برای کودکان کاری دشوار است. به منظور ترغیب کودکان به چادر و حجاب اسلامی نباید سخت گیری نمود.
*• زبان کودک و نوجوان داستان است؛ شما می توانید با مطالعه کتب داستانی که درباره حجاب می باشد و تعریف آن برای فرد مورد نظر به صورت غیر مستقیم او را به سمت چادر سر کردن سوق دهید. البته لازم نیست به صورت صد در صد از کتاب داستان استفاده کنید؛ بلکه با کمی خلاقیت می توانید خودتان داستان هایی را در این زمینه بسازید و برای او تعریف کنید.
*• بازی یکی دیگر از ابزار انتقال مفاهیم دینی به کودکان است. از طریق بازی می توانید به خواسته خود برسید. به عنوان مثال: شما می توانید با فضا سازی از طریق بازی به کودک خود آسیب هایی که به دلیل نداشتن حجاب به او می رسد را یاد آور شوید.
*• استفاده از گفت‌و‌گو سقراطی: در این روش سؤالات منظمی را از کودک می پرسیم و این چرخه را آن قدر ادامه می دهیم تا سرانجام کودک (به صورت خودجوش) به نتیجه دلخواه ما برسد. چرخه سؤالات با توجه به پاسخ کودک تنظیم می شود. - به نظر تو کسی که چادر سر دارد با کسی که حجاب ندارد؛ فرقی ندارد؟ - کودک: به نظر من هیچ فرقی ندارد. - یعنی قیافه ظاهری کسی که چادر سر دارد با کسی که حجاب ندارد، یکی است؟ - کودک: البته که فرق دارد. - پس قبول کردی کسی که چادر سر دارد با کسی که حجاب ندارد، تفاوت دارد؛ به نظرت در چه چیزهایی با هم تفاوت دارد؟ و این قدر این سؤالات را ادامه می دهیم تا کودک یا نوجوان به نتیجه دلخواه ما برسد.
*• با مطالعه کتاب هایی که درباره حجاب نگاشته شده است؛ در گام اول با مباحث گوناگون پیرامون حجاب - از جمله فلسفه، آثار، حدود حجاب و پیامدهای بدحجابی و...- آشنا شوید تا بتوانید با زبانی کودکانه به سؤالات کودکان پیرامون حجاب پاسخ داده و یا در موقعیت های مناسب آنها را به کودک انتقال دهید.
*• با کودک خود به گونه ای برخورد کنید که به این نتیجه برسد؛ چادری بودن به هیچ عنوان مانع شادی و بازی کردن او نیست و انسان می تواند علاوه بر داشتن حجاب به بازی و شادی مشغول شود.
