بسیج دانش‌آموزی به عنوان یک نهاد ارزشی و انسان ساز شناخته می شود که به برکت انقلاب اسلامی به وجود آمده است. این سازمان با همکاری نظام آموزش وپرورش می تواند با ارایه برنامه های مدون، الگویی مناسب را برای نسل نوجوان ترسیم کند و بدین ترتیب به خنثی سازی توطئه ها و تهدیدات سخت افزاری و نرم افزاری دشمن بپردازد.
به گزارش پایگاه خبری دانا امروزه دشمنان نظام اسلامی، راه مقابله با انقلاب را مبارزه فرهنگی می دانند و بدین منظور چشم طمع به آینده سازان کشور دوخته اند، یکی از بهترین راهکارها در مواجهه با آنها و با سبک زندگی سکولار غربی، تربیت نیروهای جوان متعهد و ارایه الگویی مناسب برای ترویج فرهنگ اسلامی است. در این راستا باید افرادی انقلابی، پرهیزکار و شجاع پرورش یابند تا دیگر جوانان در روش زندگی و عمل خود از آنها سرمشق بگیرند؛ ازاین رو حضور بسیج در مدارس امری ضروری به نظر می رسد. همچنین از آنجا که همواره دستاوردهای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس باید حفظ و پاسداری شوند و نیز فرهنگ ایثار و شهادت به نسل های بعدی انتقال یابد، تشکیلات دانش‌آموزی می‌تواند به راحتی زمینه این مشارکت و اجرای آن را فراهم آورد.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز نوجوان و بسیج دانش آموزی به تاریخچه تشکیل این نهاد و واکاوی اهداف و وظایف آن پرداخته است.
تشکیل بسیج دانش آموزی در جنگ تحمیلی
امام خمینی (ره) در پنجم آذر ۱۳۵۸ خورشیدی فرمانی مبنی بر تشکیل بسیج مستضعفین صادر کرد. به دنبال این پیام تاریخی همه پایگاه ها از جمله مدارس به صورت خود جوش و مردمی شکل گرفتند و با شروع جنگ تحمیلی رژیم بعث علیه ایران، دفاتر بسیج در مدارس مانند دیگر اقشار بسیج برای جذب، آموزش و اعزام دانش آموزان واجد شرایط به جبهه های جنگ فعال شدند. بنابراین باید به نقش ممتاز و چشمگیر دانش آموزان از آغاز تجاوز نظامی بعثیان به ایران توجه کرد که دوشادوش نیروهای مسلح کشور مانند ارتش و سپاه پاسداران در جبهه های نبرد با متجاوزان جنگیدند. به طوری که در طول هشت سال دفاع مقدس بیش از ۵۵۰ هزار دانش آموز بسیجی در جنگ شرکت کردند و بیش از ۳۶هزار تَن شهید و ۲ هزار و ۸۵۳ تَن مفقود الاثر و جانباز و ۲ هزار و ۴۳۳تَن آزاده را در این راه تقدیم دفاع از وطن کردند. شهید محمد حسین فهمیده یکی از این دانش آموزان بسیجی بود که اقدام شجاعانه و قهرمانانه او موجب افزایش شور و هیجان بیشتر در جبهه ها شد و ارتش رژیم بعث را به وحشت انداخت.
بنابراین باید گفت حضور حماسی دانش آموزان در سال های جنگ تحمیلی شور و نشاط ویژه ای در داخل مدارس ایجاد کرد تا دیگر دانش آموزان نیز با مراجعه به مسوولان امر، خواستار راه اندازی بسیج دانش آموزی در مدارس خود شوند و بدین ترتیب هسته های اولیه تشکیلات بسیج دانش آموزی تشکیل و در مدت کوتاهی تبدیل به گسترده ترین تشکل دانش آموزی کشور شد.
بعد از فرمان تاریخی امام(ره)، تمام مردم نیز برای شرکت در بسیج عمومی اعلام آمادگی کردند و در ۱۹تیر ۱۳۵۹خورشیدی، شورای انقلاب اسلامی، سازمان بسیج ملی را تصویب کرد تا این سازمان ضمن آموزش و سازماندهی افراد داوطلب، آنان را برای مقابله با هرگونه تهدید و تجاوز داخلی و خارجی آماده کنند. سپس در دی ۱۳۵۹ خورشیدی، سازمان بسیج ملی به واحد بسیج مستضعفین تغییر نام یافت و به عنوان زیر مجموعه ای از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تا ۱۳۶۹خورشیدی به فعالیت خود ادامه داد و با انسجام واحد بسیج مستضعفین و شکل گیری ساختار و تشکیلات آن، دفتر بسیج دانش آموزی به عنوان رده ای مستقل در واحد بسیج مستضعفین ایجاد شد.
وزارت آموزش و پرورش در ۱۳۶۳خورشیدی موظف شد تا با هماهنگی و همکاری واحد بسیج مستضعفین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، آموزش آمادگی دفاعی را برای دانش آموزان به اجرا درآورد و این موجب شد که دفاتر بسیج دانش آموزی در مدارس از استحکام بیشتری برخوردار شوند. سرانجام با تشکیل نیروهای پنج گانه سپاه، واحد بسیج مستضعفین به نیروی مقاومت بسیج تبدیل شد.
در ۱۳۷۱ خورشیدی تحرکی وسیع در راستای تقویت و گسترش بسیج دانش آموزی به وجود آمد که جمعیت بسیج دانش آموزی را چند برابر کرد. در این سال توافقنامه ای میان وزارت آموزش و پرورش و نیروی مقاومت بسیج تنظیم شد که به موجب آن چگونگی هماهنگی و گسترش بسیج دانش آموزی در مدارس کشور تعیین شد. از آنجا که این توافقنامه تنها میان بسیج و وزات آموزش و پرورش بود، برای تقویت و توسعه بسیج دانش آموزی ضرورت داشت تا دیگر دستگاه ها نیز مشارکت داشته باشند.
یکی دیگر از اقدامات مهم در جهت بسط و گسترش فرهنگ بسیجی در میان دانش آموزان و تقویت کمی و کیفی بسیج دانش آموزی این بود که در ۱۳۷۵ خورشیدی مجلس شورای اسلامی ماده واحده ای را با عنوان قانون تشکیل و توسعه بسیج دانش آموزی به تصویب رساند، مهم ترین بندهای این قانون که شامل برخی از اهداف این نهاد هم می شود به شرح ذیل است؛ آموزش و سازماندهی دانش آموزان مدارس کشور و ایجاد روحیه همیاری، مسوولیت پذیری و آمادگی دفاع همه جانبه از انقلاب اسلامی و بسط فرهنگ و تفکر بسیجی، برنامه های امیدان، پویندگان و پیشگامان بسیج دانش آموزی با حفظ درجات مصوب بسیج و تعیین سطوح سه گانه در هر درجه، مناسب با مقطع تحصیلی و در عضویت های عادی و فعال و ویژه انجام می شود، تمام موسسات دولتی و نهادها، ضمن همکاری و حمایت از فعالیت های بسیج دانش آموزی تلاش کنند در موارد لزوم برای مشارکت داوطلبانه دانش آموزان به طور سازمان یافته در برنامه های مربوطه از طریق بسیج دانش آموزی اقدام کنند، همچنین هشتم آبان ماه، سالروز شهادت اسوه دانش آموزان انقلاب اسلامی، دانش آموز بسیجی شهید محمد حسین فهمیده به عنوان روز بسیج دانش آموزی تعیین می شود.
مهم ترین مباحثی که در بسیج دانش آموزی باید به آن پرداخته شود
یکی از مهم‌ترین مباحثی که در این حوزه باید به آن پرداخته شود، بحث ولایت پذیری است. ضرورت توجه به تقویت بنیه علمی بسیجیان از دیگر ضرورت های این عرصه به شمار می رود؛ پایگاه‌های بسیج دانش‌آموزی وظیفه دارند، بنیه علمی اعضای خود را تا سطح قابل قبولی ارتقا دهند. در واقع یکی از مهم ترین مطالبی که مقام معظم رهبری بر آن تاکید کرده اند، بحث بالا بردن سطح علم دانش آموزان بسیجی است. زیرا برای ارایه الگوی سبک زندگی اسلامی، بالا بودن سطح علمی بسیجیان اهمیت بسیاری دارد، بنابراین تربیت دانش آموزان باسواد، پایبند به مبانی انقلاب اسلامی و افرادی که علم خود را در راه رسیدن به اهداف جمهوری اسلامی ایران صرف می کنند، مهم است به همین دلیل یکی از اولویت های فعالیت بسیج در مدارس باید ارتقای سطح علمی دانش‌آموزان بسیجی باشد.
حفظ ارزش‌ها، ارتقای سطح معرفت دینی و بصیرت سیاسی یکی دیگر اولویت های بسیج است؛ رهبران تمدن غربی در پی استحکام پایه‌های سکولاریسم و دین زدایی هستند در حالی‌که جامعه ایران با تکیه بر مبانی اسلام بنا شده است و دین در نظام اجتماعی و سیاسی آن نقش مهمی را ایفا می‌کند؛ بنابراین از جمله وظایف این سازمان در راستای تربیت نوجوانان انقلابی، ارتقای سطح اطلاع آنها از اسلام است.
توجه به تندرستی و آمادگی دفاعی دانش آموزان از دیگر مسایل مطرح در این ارتباط به شمار می رود؛ بسیج دانش‌آموزی می‌تواند با استفاده از ظرفیت مدارس و حتی برگزاری اردوهای نظامی یک آمادگی حداقلی ایجاد کند تا در موقعیت‌های ضروری بتواند با صرف زمان کمتری افراد آموزش‌دیده را وارد عمل کند. البته بیشتر از بحث آمادگی رزمی، حفظ روحیه سلحشوری اهمیت دارد که باید در قالب‌هایی مثل اردوهای راهیان نور، جلسات روایتگری و ... برای ترویج این رویکرد تلاش شود، یکی دیگر از مباحثی که اهمیت ویژه ای دارد و مقام معظم رهبری نیز همواره بر آن تاکید دارند، برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت جوانان است در واقع اگر بتوان به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده طرح‌های متنوعی را برای بازه‌های فراغت دانش‌آموزان اجرایی کرد می توان بر طرز تفکر و دیدگاه آنها تأثیر گذاشت.
وظایف بسیج دانش آموزی
مهم ترین فعالیت های بسیج دانش آموزی در مدارس عبارتند از: جذب دانش آموزان واجد شرایط عضویت، اجرای برنامه های فرهنگی، آموزشی، اردویی، مهارتی، امدادی، اجتماعی، خدماتی و برگزاری مانور به منظور حفظ انسجام و آمادگی اعضا سازمان یافته، کمک در فعالیت های پشتیبانی زمان جنگ و بحران، آموزش و سازماندهی دانش آموزان برای انجام خدمات امداد و نجات به هنگام حملات موشکی، شیمیایی، هوایی و سوانح طبیعی مانند سیل و زلزله و...، انجام فعالیت هایی مانند روزنامه دیواری، نصب اعلامیه و برگزاری مسابقات فرهنگی، هنری و ورزشی، اردوها، جشنواره ها، یادواره ها، نمایشگاه ها و دیگر برنامه های متمرکز بسیج دانش آموزی، همکاری با مدیریت و مسوولان امور تربیتی در آموزشگاه جهت اشاعه فرهنگ و اخلاق اسلامی و نیز ترویج روحیه انقلابی در میان دانش آموزان و پیشگیری و جلوگیری از نفوذ دشمن در سطح آموزشگاه است. از دیگر وظایف سازمان بسیج دانش آموزی می توان به آشنا کردن دانش آموزان کشور با بسیج و تفکر بسیجی، آموزش های نظامی، سازمانی و تخصصی اعضای بسیج دانش آموزی، بهبود وضعیت تحصیلی دانش آموزان بسیجی، زنده نگه داشتن حماسه دفاع مقدس، شهدای دفاع مقدس به خصوص شهدای دانش آموز، طراحی و برنامه ریزی جهت اجرای اردوهای آموزشی طرح ولایت به منظور ارتقای سطح بینش و دانش، تربیت مبانی فکری و معنوی، اعتقادی سیاسی و دور اندیشی دانش آموزان بسیجی اشاره کرد.
