بازی نقش مهمی در رشد و توسعه استعدادهای نهفته و خلاقیت در کودکان دارد. بازی، یک ماکت و بدل زندگی واقعی است که در مقیاس کوچکتر برای دوران کودکی، زمانی که انسان هنوز طفل است، ایجاد شده است.
برخلاف زندگی که شامل بسیاری از شکست‌ها و ناکامی‌هاست، شکست‌ها و ناکامی‌ها در بازی جدی، اما سطحی و گذرا هستند. در واقع، بازی هر فعالیت جسمی یا ذهنی است که به صورت فردی یا گروهی انجام می‌شود و شادی، احساس شکست و برآورده شدن نیازها یا ناکامی‌ها را به کودکان می‌رساند. بازی نشانگر ویژگی‌های بارز کودکان است، از جمله تمایل به فرمان‌برداری یا فرمان‌بردن، تهاجم یا تسلیم، اجتماعی یا منزوی بودن و همچنین احساسات دوستانه یا خصمانه، افسردگی و یا شادی. کودکان از طریق بازی، امیال و آرزوهای خود را نشان می‌دهند و بازی موجب رشد عاطفی، اجتماعی، جسمی و ذهنی کودکان می‌شود.
بازی، بدون توجه به نوع آن (پرتحرک یا فکری)، همواره بهترین فعالیت طبیعی برای هر کودک بوده است. در حین بازی، نیروهای روحی و جسمی کودکان، مانند دقت، حافظه، تخیل، نظم و ترتیب، چالاکی، مهارت، قدرت جسمانی و غیره، رشد می‌کنند. علاوه بر این، بازی برای کودکان، محرک و انگیزه‌ای برای کسب تجربه‌های اجتماعی است. کودکان به طور طبیعی بازی را به عنوان وسیله‌ای برای بیان خود استفاده می‌کنند. بازی به کودکان امکان می‌دهد تا احساسات و مشکلات خود را بیان کنند و به عبارت دیگر، وجود خود را نشان دهند. آنها یاد می‌گیرند که کمک کنند وهمکاری کنند، قوانین را رعایت کنند، مهارت‌ها را تقویت کنند و با دیگران ارتباط برقرار کنند.
علاوه بر این، بازی‌های نقش در رشد کودکان نقش آموزشی مهمی نیز دارند. این بازی‌ها می‌توانند به کودکان مفاهیم و مهارت‌های مختلف را آموزش دهند. به عنوان مثال، بازی‌های نقش پزشک و پرستار می‌توانند به کودکان درک بهتری از حالت بیماری و بهبودی بدهند و ایده‌هایی درباره مراقبت از دیگران و حفظ سلامتی را به آنها بیاموزند. همچنین، بازی‌های نقش پدر، مادر و خانواده می‌توانند به کودکان درک درستی از نقش وظیفه‌ها و مسئولیت‌های خانوادگی بدهند.
بازی‌ها در تقویت خلاقیت و تخیل کودکان نیز بسیار مؤثر هستند. در حین بازی‌های نقش، کودکان می‌توانند داستان‌ها و شخصیت‌های خیالی بسازند و با آنها تعامل کنند، که این فرآیند تخیل و خلاقیت آنها را تقویت می‌کند. همچنین، بازی‌های نقش می‌توانند به کودکان کمک کنند تا مهارت‌های ارتباطی و زبانی خود را تقویت کنند، زیرا در حین بازی با دیگران باید تعامل کنند و داستان‌ها و نقش‌ها را بازگو کنند.
بنابراین، بازی‌ها نقش بسیار مهمی در رشد و توسعه کودکان دارند. این بازی‌ها به آنها امکان می‌دهند تا مهارت‌های اجتماعی، همکاری، خلاقیت و تخیل را تقویت کنند و درک بهتری از جهان اطراف خود پیدا کنند. بنابراین، پرورش بازی‌های نقش در کودکان بسیار مهم است و باید به آن توجه ویژه‌ای شود.
انواع علاقه‌مندی‌های بازی کودکان
1- بازی‌های فردی: این نوع بازی‌ها، مورد علاقه کودکان است و قوانین خاصی ندارند. کودک بطور ذهنی این بازی‌ها را برنامه‌ریزی و اجرا می‌کند. زمان بازی به عهده کودک است. در این بازی‌ها، کودک به تفاوت های خود علاقه‌مند می‌شود و در صورت خستگی، بازی را ترک می‌کند. او معمولاً به صورت فردی سرگرم می‌شود و سعی می‌کند احساس مالکیت و تعلق خود را به چیزهایی مانند صدف، سنگ، تمبر و غیره نشان دهد و آنها را جمع آوری کند.
2- بازی‌های نمایشی و هیجان‌انگیز: این نوع بازی‌ها با الگوبرداری از بزرگترها و شبیه‌سازی با آنها، توانایی‌های کودک را افزایش می‌دهد تا از محدودیت‌ها و مشکلاتی که در دنیای واقعی به او تحمیل می‌شود، فرار کند. این بازی‌ها به کودک امکان می‌دهد تا در دنیای بازی آرزوها و خواسته‌های خود را برآورده کند و همچنین او را قادر می‌سازد تا از موقعیت‌هایی که در زندگی واقعی به او آزار می‌دهند، پیشی بگیرد. بازی‌های نمایشی، فرهنگ کودک را منعکس می‌کنند.
3- بازی‌های خیالی: این نوع بازی‌ها بیشتر مرتبط با تخیل و تفکر کودکان است. کودک در حین بازی‌های خیالی، نقش‌های مختلفی را ایفا می‌کند که برای او هیجان‌انگیزتر و جالب‌تر از زندگی واقعی است. در این بازی‌ها، کودکان ممکن است از کارتون‌ها و فیلم‌های کودکان الگوبرداری کنند.
وظایف والدین درباره بازی کودکان
به نظر می‌رسد که برای هر پدر و مادر و در واقع هر فردی که به هر نحوی با کودکان سروکار دارد، دانستن و رعایت نکاتی درباره بازی کودکان لازم و ضروری است.
۱- به بازی کودکان اهمیت بدهید، زیرا تمام زندگی کودکان در بازی شکل می‌گیرد و واقعیت به خود می‌پذیرد.
۲- توجه داشته باشید که تجربه‌های زندگی کودکان از طریق بازی به وجود می‌آید.
۳- کودکان از طریق بازی مهارت‌های شخصی، اجتماعی، اقتصادی و غیره را کسب و تجربه می‌کنند.
۴- بازی برای کودکان معادل کار است و کار برای آنها همانند بازی است.
۵- بازی باعث رشد و تحول کودکان می‌شود.
۶- کودکان از طریق بازی خلاقیت خود را تقویت می‌کنند.
۷- بازی نقش مهمی در رشد و توسعه استعدادهای کودکان دارد.
۸- بازی تأثیر قابل توجهی در تربیت احساسات کودکان دارد.
۹- بازی به کودکان امکان می‌دهد تا درباره افراد، محیط و جهان طبیعتی اطراف خود بیشتر بیاموزند.
۱۰- بازی به عنوان یک منبع غنی آموزشی برای کودکان محسوب می‌شود.
در پایان، باید به این نکته اشاره کرد که برخی از والدین هیچگونه علاقه‌ای به بازی فرزندان خود نشان نمی‌دهند. برخی دیگر تنها به خرید اسباب‌بازی‌های زیاد می‌پردازند و برخی دیگر بیش از حد در بازی‌های کودکان دخالت می‌کنند و امکان نمی‌دهند کودک خود مسائل بازی را به طور مستقل حل کند. این نوع والدین باعث می‌شوند که کودکان تنها به حرف بزرگترها گوش کنند و تقلید کنند. در واقع، این والدین هستند که بازی می‌کنند، نه کودکان. بنابراین، باید با هر کسی با زبان قابل فهم او صحبت کنیم.
