فرآیند پرورش استعداد یک فرآیند پویا است و نه دارای نقطه آغاز و پایان مشخصی است. این فرآیند تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرد از جمله سن، جنسیت، هوش، شخصیت، محیط آموزشی و غیره. همچنین، استعدادیابی کودکان و نوجوانان تفاوت‌هایی دارد. به عنوان مثال، در سن کودکی، عواملی مانند تحریک کردن حس کنجکاوی، محیط، یادگیری و در نوجوانی، عوامل شخصیتی و محیطی بیشتر توجه می‌شوند.
تعاریف مربوط به استعداد بسیار گسترده است و نمی‌توان بر یک تعریف کلی متفق شد. استعداد یک مهارت نیست، بلکه بر اساس ژنتیک شکل می‌گیرد و با مهارت‌های مختلفی تفاوت دارد. درک صحیح تفاوت مهارت و استعداد بسیار مهم است و نقش مهمی در رشد و موفقیت در زندگی ایفا می‌کند. در این مطلب، به موضوع کشف استعداد در کودکان خواهیم پرداخت.
ضرورت کشف استعداد در کودکان چیست؟
از زمان تولد فرزند، والدین نگران آینده آنها هستند و سوالات زیادی درباره تربیت و آموزش فرزندشان دارند. به عنوان مثال، آنها ممکن است بپرسند: چگونه می‌توانم فرزندم را بهترین پرورش دهم؟ چه چیزهایی را به او باید آموزش دهم؟ فرزندم علاقه‌مند به چه فعالیت‌ها و سرگرمی‌هایی است و با انجام آنها خوشحال و شاداب می‌شود؟ در آینده، فرزندم چه رشته‌ای را برای تحصیل انتخاب خواهد کرد؟ چه شغلی را برای کسب درآمد و زندگی انتخاب خواهد کرد؟ و بسیاری سوالات دیگر.
بنابراین، استعدادیابی کودکان یکی از جنبه‌های مهم زندگی والدین است. اما استعدادیابی کاری آسان نیست و متأسفانه بسیاری از افراد به دلیل نداشتن اطلاعات کافی درباره این موضوع، در کشف استعداد فرزندانشان اشتباه می‌کنند.
استعدادها، اساسا براساس علاقه مندی ها شکل می گیرند. بسیاری از نارضایتی‌ها و مشکلات شغلی، بیکاری و تغییرات ناگهانی در شغل‌ها که امروزه مشاهده می‌شوند، ناشی از عدم توجه به استعدادها در دوران کودکی است. بنابراین، کشف استعداد در کودکان ضروری است و باعث می‌شود افراد در فعالیت‌هایی مشغول شوند که با توانمندی‌ها و استعدادهایشان مرتبط هستند. در این فعالیت‌ها، آنها احساس رضایت و اعتماد به نفس بیشتری خواهند داشت.
اکثر والدین به اهمیت کشف استعداد در دوران کودکی آگاه نیستند و فکر می‌کنند که استعدادهای فرزندشان در هنگام ورود به مدرسه کشف می‌شوند و خود به خود در آن زمینه ها موفق خواهد شد. در حقیقت، وظیفه مدارس فقط تدریس برخی از دروس به دانش‌آموزان است و مسئولیت کشف استعدادها به آنها تعلق ندارد. اگرچه سیستم آموزشی در سال‌های اخیر به استعدادیابی توجه بیشتری کرده است، اما به دلیل تعداد زیاد دانش‌آموزان، تمرکز و توجه کافی به هر دانش‌آموز به‌طور جداگانه صورت نمی‌گیرد.
نکته دیگری که اهمیت بررسی توانمندی‌ها و استعدادها و ضرورت کشف استعداد در کودکان را دوچندان می‌کند، این است که بسیاری از فعالیت‌ها باید از دوران کودکی آغاز شوند تا فرد بتواند در آنها به موفقیت‌های چشمگیری دست یابد؛ به عنوان مثال، استعدادهای موسیقی و ورزش.
بعضی از استعدادهای کودکان را می‌توان حتی با انجام آزمون‌های روانشناسی شناسایی کرد.
چگونه می توان استعدادهای کودکان را شناسایی کرد؟
یکی از راه‌های کشف استعداد در کودکان، شناخت انواع استعدادهای آنها است.
استعداد زبانی در کودکان:
افرادی که این استعداد را دارند، توانایی بالایی در خواندن و استفاده هوشمندانه از کلمات برای بیان حالات روحی و احساسات خود دارند؛ مانند شاعران، نویسندگان، سخنوران و غیره.
استعداد ریاضی در کودکان:
افرادی که در فهم ریاضی، کار با اعداد و شناسایی الگوهای مختلف موفق هستند، دارای هوش ریاضی یا استعداد ریاضی بالایی هستند. این افراد می‌توانند در رشته‌های مختلفی مانند علوم مهندسی، ریاضیات خالص، فیزیک، اقتصاد و حسابداری موفق باشند.
استعداد تخیل در کودکان:
استعداد و قدرت افراد در زمینه تخیل و طراحی، استفاده مناسب از رنگ‌ها، سایه‌ها، انتخاب درست اشکال، حجم شکل‌ها و سایر موارد مشابه را تعریف می‌کند. افرادی که این توانایی را دارند، از استعداد تخیل بالایی برخوردارند و در زمینه نقاشی، طراحی و حرفه‌هایی مانند معماری به موفقیت بالایی دست می‌یابند.
استعداد داستان‌سرایی در کودکان:
افرادی که می‌توانند داستان‌های کوتاه یا بلند را به شکل ماهرانه نویسند، استعداد داستان‌سرایی دارند. بیشتر نویسندگان برجسته و تأثیرگذار جهان از این استعداد برای خلق آثاری با ارزش و فروش بالا بهره برده‌اند.
استعداد اجتماعی شدن در کودکان:
استعداد اجتماعی شدن به مهارت افراد در برقراری ارتباط با دیگران اشاره دارد. افراد با این استعداد، درک عمیقی از دیگران داشته و با شخصیت‌های مختلف به خوبی همکاری می‌کنند. آنها ممکن است در حرفه‌هایی که نیاز به تعامل اجتماعی بالا و مهارت‌های روابط عمومی مناسب دارند، موفقیت بالایی داشته باشند.
استعداد در نوآوری در کودکان:
افرادی که دارای ذهن خلاقی هستند و ایده‌های نوآورانه و خلاقانه ارائه می‌دهند، استعداد نوآوری را در خود جای داده‌اند. آنها قادرند به وسیله ابداع ابزارها و وسایل جدید، زندگی را برای انسان‌ها آسان‌تر کنند. به عنوان مثال، مخترعان دارای استعداد بالایی در زمینه نوآوری هستند.
برای کشف استعدادهای کودکان و دستیابی به نتایج بهتر، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- مشاهده دقیق: کودک خود را با دقت مشاهده کنید و توجه کنید که در چه زمینه‌هایی به خوبی عمل می‌کند و مهارت برجسته‌ای دارد.
- ارائه فرصت: به کودکتان فرصت دهید تا به طور آزادانه و بدون محدودیت، به علاقه‌های خود پی ببرد و در آنها فعالیت کند.
- اشتباه‌پذیری: اشتباه کردن برای یادگیری ضروری است. از پند یا تنبیه کودکان برای اشتباهات خودداری کنید و آنها را تشویق کنید که به راحتی خطا کنند و از آنها بیاموزند.
- تجربه متنوع: به کودکان فرصت دهید تا در زمینه‌های مختلف تجربه کنند و با انواع فعالیت‌ها و هنرها آشنا شوند. این کمک می‌کند تا استعدادهای مختلفشان به نمایش درآیند.
- حمایت و تشویق: استعدادهای کودکان را تشویق کنید و آنها را در توسعه و پیشرفت استعدادهایشان حمایت کنید. با ارائه انگیزه و اعتماد به نفس، آنها را به تلاش بیشتر و بهبود خود تشویق کنید.
- مشاوره حرفه‌ای: در صورت نیاز، به مشاوران حرفه‌ای در زمینه استعداد یابی و توسعه استعدادها مراجعه کنید. آنها می‌توانند راهنمایی‌های مفیدی ارائه کنند.
با اجرای این مراحل، می‌توانید بهترین روش برای کشف و توسعه استعدادهای کودکان را پیدا کنید. همچنین، به خاطر داشته باشید که استعدادها ممکن است در طول زمان تغییر کنند و در زمینه‌های مختلفی ظاهر شوند، بنابراین اهمیت دارد که کودکان را در تجربه و کشف مختلف آزاد بگذارید.
