به گزارش پایگاه خبری دانا،کپوبافی یا حصیربافی، یکی از صنایع دستی پرطرفدار خوزستان به شمار می‌آید. این هنر با قدمتی ۵۰۰ ساله، با استفاده از برگ‌های جوان درخت نخل و پیچیدن آنها دور گیاهانی مانند نی، محصولات متنوعی را خلق می‌کند.
از جمله محصولات رایج در کپوبافی می‌توان به ظرف میوه، زیر قوری، گلدان، سینی، ظرف نان، قندان، جعبه جواهرات، جعبه لوازم خیاطی، جعبه دستمال کاغذی، سبد لباس و کلاه آفتابی اشاره کرد. این محصولات در دو نوع کلی ساده و منقوش تولید می‌شوند.
در سفر به خوزستان و به‌ویژه دزفول، پس از بازدید از جاذبه‌های گردشگری، حتماً به بازارهای محلی سر بزنید و صنایع دستی بی‌نظیر این منطقه از جمله گلیم بافی، قالی‌های محلی، گیوه‌بافی و کپوبافی را خریداری کنید. این کار نه تنها به اقتصاد محلی کمک می‌کند، بلکه شما را با بخش‌هایی از فرهنگ و هنر خطه جنوب ایران آشنا می‌سازد.
تاریخچه کپوبافی
تولید محصولات حصیری با استفاده از شاخ و برگ گیاهان یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی به حساب می‌آید. تحقیقات نشان می‌دهد که این محصولات از بین‌النهرین و آفریقا نیز موجود بوده و منشأ نساجی و کوزه‌گری نیز بوده‌اند. در ایران، ساخت محصولات حصیری با روش‌ها و مواد اولیه مختلف در مناطقی که به این مواد دسترسی داشتند، رایج بوده است.
هنر کپوبافی در خوزستان به وجود درختان نخل و اهمیت آنها وابسته است. قدمت کشت خرما در این منطقه به حدود ۵,۰۰۰ سال پیش و دوران تمدن ایلامیان برمی‌گردد. از زمان هخامنشیان، کشت نخل خرما در ایران رواج بیشتری یافته و به یکی از عوامل اساسی در زندگی در مناطق گرم خوزستان تبدیل شده است.
انواع کپوبافی
- کپوی ساده: یک نوع کپوی بدون نقش که تنها از کرتک و «پیش» ساخته می‌شود.
- کپوی منقوش: این نوع دارای نقش بوده و علاوه بر کرتک و «پیش»، از نخ‌های رنگی برای تزیین استفاده می‌شود. کپوباف با اندازه‌گیری و تقسیم‌بندی سطح محصول، در زمان بافت، نخ‌های رنگی را به کار می‌برد تا نقوش هندسی را ایجاد کند.
- کپوی تمام‌نخ: این نوع از کپوی منقوش تشکیل شده و تنها از کرتک و نخ‌های رنگی استفاده می‌شود. در اینجا، نخ پشمی به‌جای «پیش» به کار رفته و تمام سطح با نخ‌های رنگی پوشانده می‌شود.
- کپوی بی‌نقش: محصولی بدون نقش که مشابه کپوی ساده است و تنها از کرتک و «پیش» تشکیل می‌شود.
- کپوی آجری: نوعی کپو که می‌تواند به صورت منقوش یا بدون نقش ساخته شود و ظاهر بافت آن به بافت آجرکاری شباهت دارد.
محصولات متنوعی از نخل خرما از جمله سرکه، شربت، کمپوت و شیره خرما به دست می‌آید. مردم این منطقه علاوه بر این فرآورده‌ها، از برگ‌های خرما برای خلق صنایع دستی استفاده می‌کنند. بر اساس برخی منابع، قدمت هنر کپوبافی در دزفول به حدود ۵۰۰ سال قبل می‌رسد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خوزستان در بهار ۱۴۰۲ اعلام کرد که تلاش‌های انجمن‌ها، هنرمندان، فعالان و کارشناسان برای جهانی کردن کپوبافی دزفول ادامه دارد و به زودی این تلاش‌ها نتیجه خواهد داد. او بیان کرد که با کوشش‌های مستمر هنرمندان و مسئولان، دزفول در پاییز ۱۳۹۹ موفق به ورود به فهرست پنج شهر ملی صنایع دستی شد.
ثبت ملی کپوبافی خوزستان افزوده‌ای ارزشمند به شناسنامه دزفول بود و به ۱,۵۰۰ صنعتگر و هنرمند فعال در این حوزه این امکان را داد که با اعتماد به نفس بیشتری به کار خود ادامه دهند. همچنین، نصب المان کپوبافی در بلوار شهدا در مدت شش ماه، نام‌گذاری برخی خیابان‌ها و میادین به نام کپو، اصلاح و راه‌اندازی کارگاه‌های متعدد کپوبافی، و ارائه آموزش‌ها و تسهیلات از جمله اقداماتی بوده که در راستای ثبت ملی دزفول و فراهم‌سازی شرایط لازم برای کسب نشان جهانی این هنر ارزشمند انجام شده است.
شورای جهانی صنایع دستی در زمستان ۱۴۰۱ به دزفول سفر کرد و از نزدیک به بررسی فعالیت‌های کارگاه‌های کپوبافی، حضور فعال زنان و کودکان، غرفه‌های خانگی و شرایط تولید و صادرات کپو پرداخت. آنها همچنین با هنرمندان این حوزه گفت‌وگو کردند. نتیجه نهایی این بررسی‌ها به‌منظور ثبت دزفول به‌عنوان شهر جهانی کپوبافی به زودی اعلام خواهد شد.
