مدیرکل پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه ایران در حوزه‌هایی مانند پزشکی، مهندسی و شیمی، مزیت نسبی بیشتری دارد، گفت: رتبه ایران در تولید محتوای مرتبط با مرجعیت علمی، با تولید حدود ۴۷۵ سند، از مجموع ۴۲ هزار سند در این حوزه پایین‌تر از کشورهای اروپایی و آمریکا است.
به گزارش پایگاه خبری دانا، صمد نژاد ابراهیمی در چهاردهمین نشست الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که امروز در مرکز الگو برگزار شد، سخنرانی خود را با عنوان محوریت "طراحی مسیرهای میان رشته ای برای دستیابی به مرجعیت علمی: تحلیلی بر پایه نقشه فضای علم و پیچیدگی علمی" ارائه داد.
وی اظهار کرد: پیش‌بینی‌های خطی در عصر پیچیدگی علمی، چندان کارآمد نیستند و نیازمند رویکردی نوین و مبتنی بر شناخت مزیت‌های نسبی خود در حوزه‌های مختلف علمی هستیم. تحلیل نقشه فضای علم و ارزیابی پیچیدگی علمی، کلید گشودن این رمز است.
وی افزود: بررسی وضع موجود نشان می‌دهد که در ۲۰ سال گذشته، تولیدات علمی ایران در حوزه مرجعیت علمی، رشدی قابل توجه داشته است. اما اگر به آمار جهانی بنگریم، می‌بینیم که با وجود تولید حدود ۴۷۵ سند در این زمینه، رتبه ما در مقایسه با کشورهایی چون آمریکا، انگلیس و سایر کشورهای اروپایی، چندان قابل قبول نیست.
نژاد ابراهیمی ادامه داد: بررسی نشان می‌دهد که مو۶سسات و دانشگاه‌های معتبر دنیا، از جمله در روسیه، به طور جدی روی این موضوع کار می‌کنند. حوزه‌های موضوعی متنوعی نیز شامل علوم انسانی، هنر و پزشکی در این تولیدات علمی دخیل هستند.
مدیر کل امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با ارائه نمونه‌ای در این زمینه اظهار کرد: مثالی از یک مقاله با بیش از ۳۲۰۰ ارجاع، که بر نظریه دولت-ملت در نهادهای جهانی تمرکز داشت، نشان از پتانسیل بالای علوم انسانی در تولید محتوای باکیفیت دارد. اما این پتانسیل نیازمند هدایت و ساماندهی است.
به گفته این مقام مسئول، تحلیل کلیدواژه‌ها نشان می‌دهد که تمرکز ما بر موضوعاتی چون رهبری، مطالعات کنترل شده (بیشتر در پزشکی)، تصمیم‌گیری و مواردی از این دست است.
وی اضافه کرد: اگر به ارتباطات بین‌المللی نیز نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که علی‌رغم تحریم‌ها، همکاری‌های بین‌المللی ما محدود بوده و نیازمند گسترش است.
این استاد دانشگاه شهیدبهشتی با بیان اینکه در ۳۰ سال گذشته، از ۸۰۰ سند علمی به حدود ۷۷ هزار سند رسیده‌ایم و از رتبه ۵۴ به رتبه ۱۷ صعود کرده‌ایم، تاکید کرد: این پیشرفت، در مقایسه با کشورهای هم‌رده مانند عربستان (که از نظر تعداد مقالات، تقریباً نصف مقالات ما را تولید می‌کند) و ترکیه، قابل تحسین است. اما باید توجه داشت که عربستان و چین، رشدی مرکب و شتابان‌تر را تجربه می‌کنند.
وی ضمن اشاره به رشد قابل توجه تولیدات علمی ایران در دو دهه گذشته (از ۸۰۰ به ۷۷ هزار سند و ارتقاء رتبه از ۵۴ به ۱۷) یادآور شد که این پیشرفت در مقایسه با کشورهای پیشرو همچنان نیازمند سرمایه گذاری بیشتر است و رتبه ایران در تولید محتوای مرتبط با مرجعیت علمی، با تولید حدود ۴۷۵ سند، از مجموع ۴۲ هزار سند در این حوزه پایین‌تر از کشورهای اروپایی و آمریکا است.
وی افزود: از نظر سرمایه‌گذاری نیز در حوزه فناوری، وضعیت ما نسبت به کشورهای هم‌رده، مطلوب نیست. ما حدود ۳ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری می‌کنیم، در حالی که عربستان ۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری می‌کند. با این وجود، از نظر استنادپذیری، وضعیت قابل قبولی داریم.
مدیر کل پژوهشی وزارت علوم اضافه کرد: اما نکته بسیار مهم، تمرکز بر کیفیت است. ما باید بر روی حوزه‌هایی تمرکز کنیم که مزیت نسبی داریم و حرفی برای گفتن در دنیا داریم.
نژاد ابراهیمی خاطر نشان کرد: بررسی نقشه علم و پیچیدگی علمی نشان می‌دهد که در حوزه‌هایی مانند پزشکی، مهندسی و شیمی، مزیت نسبی بیشتری داریم، ولی در حوزه‌هایی چون علوم انسانی و اقتصاد، نیازمند تقویت و سرمایه‌گذاری بیشتر هستیم. این موضوع در نمودار مزیت نسبی ما نیز به وضوح قابل مشاهده است.
وی تاکید کرد: دستیابی به مرجعیت علمی تحلیلی، مستلزم طراحی مسیرهای میان‌رشته‌ای، تمرکز بر کیفیت، گسترش همکاری‌های بین‌المللی و سرمایه‌گذاری هوشمندانه در حوزه‌های دارای مزیت نسبی است. با این رویکرد می‌توانیم شکاف موجود بین وضعیت فعلی و آرمان مرجعیت علمی را به سرعت کاهش داده و جایگاه شایسته خود را در عرصه جهانی کسب کنیم.
