به گزارش پایگاه خبری دانا، گروه دانش و فناوری:
یک شبکه اجتماعی که نه یک سرور مرکزی دارد، نه یک شرکت مالک آن است و نه می‌توان آن را فیلتر کرد. این وعده شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز (DeSo) است. این پلتفرم‌ها بر پایه فناوری بلاکچین ساخته شده‌اند و داده‌های کاربران روی هزاران کامپیوتر در سراسر جهان توزیع شده است. مسدود کردن چنین شبکه‌ای، مانند مسدود کردن کل اینترنت است.
نمونه‌های مطرح:
Mastodon:
یک شبکه اجتماعی متن‌باز که از سرورهای مستقل و به هم پیوسته (Instance) تشکیل شده است. شما در یک "نمونه" خاص ثبت‌نام می‌کنید، اما می‌توانید با کاربران سایر نمونه‌ها نیز ارتباط برقرار کنید. فیلتر کردن آن بسیار دشوار است، زیرا برای مسدودسازی کل شبکه، باید تمام نمونه‌های مستقل آن در سراسر جهان را بست.
Bluesky:
یک پروتکل غیرمتمرکز به نام AT Protocol که توسط جک دورسی، بنیانگذار توییتر پشتیبانی می‌شود. در این پلتفرم، کاربران می‌توانند الگوریتم تایم لاین خود را انتخاب کنند و حتی در صورت عدم رضایت از سیاست‌های پلتفرم، با حفظ تمام فالوورها و محتوای خود به یک سرور دیگر منتقل شوند.
Nostr:
یک پروتکل ساده و فوق‌العاده غیرمتمرکز که حتی به بلاکچین نیز وابسته نیست. کاربران با یک کلید خصوصی هویت خود را در هر کلاینت Nostrای تعریف می‌کنند و نیازی به ثبت‌نام در یک سرور خاص ندارند.
چالش‌های پیش روی کاربر ایرانی:
اگرچه این پلتفرم‌ها از نظر فنی غیرقابل سانسور هستند، اما موانعی برای استفاده گسترده در ایران وجود دارد:
پیچیدگی فنی:
محیط این پلتفرم‌ها برای کاربر عادی که به رابط کاربری ساده اینستاگرام و توییتر عادت دارد، می‌تواند پیچیده و دلهره‌آور باشد.
کمبود کاربر و محتوای فارسی:
هنوز جامعه بزرگ و فعالی از کاربران ایرانی در این فضاها شکل نگرفته است. این "اثر شبکه‌ای" ضعیف،اصلی کاربران برای مهاجرت را کاهش می‌دهد.
مشکل دسترسی اولیه:
اگرچه خود پلتفرم غیرقابل فیلتر است، اما برای دانلود اپلیکیشن یا اتصال به آن، ممکن است کاربر همچنان نیاز به استفاده از فیلترشکن داشته باشد.
مسئله محتوای نامناسب:
از آنجا که هیچ نهاد مرکزی بر محتوا نظارت نمی‌کند، محتوای extremist یا غیراخلاقی نیز می‌تواند به راحتی در این پلتفرم‌ها منتشر شود.
آینده این پلتفرم‌ها در ایران:
در کوتاه‌مدت، این شبکه‌ها به پناهگاهی برای جامعه خاصی از فعالان، روزنامه‌نگاران، هنرمندان مستقل و کاربران بسیارفنی تبدیل خواهند شد. اما برای جذب توده مردم، باید بر مشکل "کمبود کاربر فارسی‌زبان" غلبه کرد. این امر نیازمند یک حرکت جمعی و سازمان‌یافته از سوی جامعه دیجیتال ایران است تا با هم در یک "نمونه" (Instance) ایرانی قدرتمند در پلتفرمی مانند Mastodon جمع شوند و محتوای جذاب تولید کنند.
سخن پایانی:
کوچ به سمت شبکه‌های غیرمتمرکز، تنها یک تغییر پلتفرم نیست، یک تغییر فلسفه و جهان‌بینی است. این حرکت، نشان‌دهنده تمایل بخشی از جامعه ایران به خودمختاری دیجیتال، مالکیت بر داده‌های شخصی و مقاومت در برابر کنترل متمرکز فضای مجازی است. این سفر تازه آغاز شده است.
