به گزارش پایگاه خبری دانا، گروه دانش و فناوری:
صنایع نفت، گاز و پتروشیمی قلب اقتصاد ایران را تشکیل می‌دهند. با این حال، بازدهی و کارایی این صنایع به‌شدت وابسته به مواد مصرفی بسیار تخصصی است که مهم‌ترین آن‌ها کاتالیست‌ها هستند. کاتالیست‌ها، موادی هستند که واکنش‌های شیمیایی را با سرعت و بازدهی بالا ممکن می‌سازند، اما فناوری تولید آن‌ها در انحصار شرکت‌های معدودی در جهان است.
چالش وابستگی فنی:
فناوری کاتالیست‌ها اغلب به‌عنوان یک "فناوری بسته" (Black Box) تلقی می‌شود. تحریم‌های غرب به‌طور هدفمند واردات کاتالیست‌های مورد نیاز برای واحدهای پیچیده پتروشیمی را دشوار کرده‌اند. این وابستگی نه‌تنها هزینه‌های عملیاتی را به‌شدت افزایش می‌دهد، بلکه در صورت قطع ناگهانی تأمین، می‌تواند منجر به توقف کامل خطوط تولیدی با میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری شود.
راهکار: تمرکز بر شیمی سبز و نانومواد:
استقلال فنی نیازمند سرمایه‌گذاری هدفمند در دو حوزه کلیدی است:
توسعه کاتالیست‌های بومی:
این امر نیازمند ایجاد مراکز تحقیق و توسعه قوی با همکاری دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان است. تمرکز باید بر طراحی کاتالیست‌هایی باشد که نه تنها جایگزین نمونه‌های خارجی شوند، بلکه با خوراک‌های نفتی ایران سازگارتر بوده و کارایی بالاتری نیز داشته باشند. استفاده از نانومواد در ساختار کاتالیست‌ها می‌تواند به این هدف کمک کند.
شیمی سبز و مواد پیشرفته:
فراتر از کاتالیست‌ها، نیاز به توسعه مواد پیشرفته در صنایع دریایی (پوشش‌های ضد خوردگی)، لوله‌کشی‌های مقاوم در برابر اسید و پلیمرهای تخصصی وجود دارد. شیمی سبز با تمرکز بر فرآیندهایی که مواد سمی کمتری تولید می‌کنند، به کاهش آلودگی محیط زیست نیز کمک می‌کند.
نقش حمایت‌های دولتی:
حمایت از این بخش نباید صرفاً در قالب یارانه باشد، بلکه باید شامل تضمین خرید محصولات بومی برای دوره‌های اولیه (تضمین بازار) و ایجاد تسهیلات اعتباری بلندمدت برای خرید تجهیزات آزمایشگاهی باشد. انتقال دانش از بخش‌های نظامی و دفاعی که اغلب در توسعه مواد پیشرفته پیشرو هستند، به بخش غیرنظامی نیز می‌تواند سرعت بومی‌سازی را افزایش دهد.
استقلال صنعتی در صنایع مادر، مستلزم درک این نکته است که «مواد اولیه» امروز، همان «فناوری» فرداست.
