به گزارش پایگاه خبری دانا، گروه دانش و فناوری:
ماموریتهای آپولو نیم قرن پیش، ماه را به عنوان یک مقصد نهایی معرفی کردند. اما چشمانداز امروز کاملاً متفاوت است. در نقشه راه جدید اکتشافات فضایی، ماه دیگر یک پایان خط نیست؛ بلکه یک ایستگاه راهبردی و یک پله پرش به اعماق ناشناخته منظومه شمسی است.برنامههایی مانند آرتمیس ناسا با شعار «بازگشت برای ماندن» و برنامههای بلندپروازانه چین برای ایجاد ایستگاه تحقیقاتی بینالمللی ماه، همگی بر این اصل استوارند که برای سفر به مریخ و فراتر، باید اول در همسایگی خودمان مدرسهای را کامل کنیم.
چرا ماه؟ مزایای یک ایستگاه بینالمللی مداری (اما روی خاک)
ماه چندین مزیت کلیدی دارد که آن را به گزینهای ایدهآل برای یک پایگاه دائمی تبدیل میکند:
منبع سوخت بالقوه: یخ آب.
دادههای ماموریتهایی مانند LCROSS ناسا نشان میدهند در دهانههای عمیق و سایهدار قطبهای ماه — جایی که خورشید هرگز نمیتابد — مقادیر قابل توجهی یخ آب وجود دارد. این آب را میتوان به دو جزء حیاتی تجزیه کرد: هیدروژن و اکسیژن.این دو، عناصر اصلی سوخت موشکها (هیدروژن/اکسیژن مایع) و هوای تنفسی برای فضانوردان هستند. ایجاد «سوختگیری ماه» میتواند هزینه سفر به مریخ را به شکل چشمگیری کاهش دهد، زیرا راکتها مجبور نیستند تمام سوخت سنگین مورد نیاز برای کل سفر را از زمین با خود ببرند.
سکوی پرتاب به اعماق فضا:
گرانش ماه تنها یکششم زمین است. پرتاب یک فضاپیما از سطح ماه به مریخ، انرژی بسیار کمتری نسبت به پرتاب از زمین نیاز دارد. یک پایگاه ماه میتواند به کارگاه مونتاژ و سوختگیری فضاپیماهای بینسیارهای تبدیل شود.
آزمایشگاه بینظیر برای فناوری و زیستشناسی:
ماه محیطی خشن و نزدیک دارد — فقط سه روز با زمین فاصله — که میتواند بستری ایدهآل برای آزمایش فناوریهای مورد نیاز برای مأموریتهای طولانیمدت به مریخ باشد. از سیستمهای پشتیبانی حیات بسته و کشاورزی فضایی گرفته تا نحوه ساخت سکونتگاهها با استفاده از خاک ماه (رگولیت) و مقابله با تابشهای کیهانی.
نقشه راه: از آرتمیس تا دروازه ماه
برنامه آرتمیس ناسا، نمونه بارز این نگرش جدید است. این برنامه فقط بر فرود انسان تمرکز ندارد، بلکه در حال ایجاد یک اکوسیستم پایدار در ماه و اطراف آن است:
ایستگاه فضایی «دروازه» (Gateway):
یک ایستگاه فضایی کوچک که در مدار ماه قرار خواهد گرفت و به عنوان مرکز فرماندهی، پایگاه ارتباطی و محل اقامت موقت فضانوردان قبل از فرود روی سطح عمل خواهد کرد.
پایگاه سطحی پایدار:
در قطب جنوب ماه، جایی که نور خورشید تقریباً دائمی است (برای انرژی خورشیدی) و دهانههای سایهدار مجاور حاوی یخ آب هستند.
همکاری بینالمللی و خصوصی:
آرتمیس یک پروژه بینالمللی با مشارکت آژانس فضایی اروپا (ESA)، کانادا (CSA)، ژاپن (JAXA) و دیگران است. همچنین ناسا از شرکتهای خصوصی برای ساخت لندرهای ماه (مثل استارشیپ اسپیسایکس و لندر بلو اوریجین) و ارسال محموله استفاده میکند.
چالشهای پیش روی یک ایستگاه بینالمللی ماه
تبدیل این چشمانداز به واقعیت، چالشهای فنی و انسانی عظیمی دارد:
محیط خشن:
تابشهای کیهانی و خورشیدی، تفاوت دمای (از ۱۲۰+ درجه سانتیگراد در روز تا ۱۷۰- درجه در شب)، و خاک ساینده و الکتریسیته ساکن رگولیت.
زندگی طولانیمدت:
ایجاد سیستمهای پشتیبانی حیات کاملاً خودکفا که بتوانند برای ماهها یا سالها بدون کمک مستقیم زمین عمل کنند.
هزینه و تعهد سیاسی:
چنین پروژهای به بودجههای کلان و تعهد سیاسی پایدار در طول دههها نیاز دارد که ممکن است با تغییر دولتها دچار نوسان شود.
حکمرانی و همکاری:
چگونه کشورها و شرکتهای مختلف در یک پایگاه مشترک کار خواهند کرد؟ قوانین مالکیت منابع (مانند آب استخراجشده) چگونه خواهد بود؟
نتیجهگیری: ماه، گام بعدی منطقی
در نهایت، ایجاد یک پایگاه دائمی در ماه، نه یک حواسپرتی از هدف مریخ، که ضرورتی اجتنابناپذیر و منطقی برای آن است. ماه به ما میآموزد چگونه در جهانی دیگر زندگی کنیم، از منابع آنجا استفاده کنیم و فناوریهای خود را در محیطی نسبتاً نزدیک بیازماییم. این رویکرد «یادگیری برای راه رفتن قبل از دویدن» است.
اگر موفق شویم، ماه به اولین پایگاه بشر در دنیایی دیگر تبدیل خواهد شد — یک **فرودگاه بینسیارهای** که نه تنها نمادی از دستاورد علمی، بلکه سنگ بنای تمدنی خواهد بود که آماده است تا به آرامی اما مطمئن، در منظومه شمسی گسترش یابد. این بار، پرچمهایی که بر ماه نصب میشوند، نه نشانه فتح که نماد همکاری و پرشگاهی برای سفر به ناشناختهها خواهند بود.
