به گزارش پایگاه خبری دانا، گروه دانش و فناوری:
این سوال، یکی از کهنترین، ژرفترین و شاعرانهترین پرسشهای بشر است: آیا در این جهان بیکران، موجود زنده دیگری وجود دارد؟ برای قرنها، این پرسش قلمرو فلسفه، الهیات و داستانهای علمیتخیلی بود. اما در چند دهه اخیر، تحولی خیرهکننده رخ داده: جستجوی حیات فرازمینی از یک اندیشه صرف، به یک رشته علمی تمامعیار تبدیل شده است.امروز اخترزیستشناسان با تلسکوپهای قدرتمند، کاوشگرهای پیشرفته و مدلهای کامپیوتری، به طور سیستماتیک در حال شکار نشانههایی — هرچند کوچک — از زندگی در ورای زمین هستند.
کجاها را باید جستجو کرد؟ از دنبالهدارها تا اقیانوسهای پنهان
استراتژی جستجو چندوجهی است و به دنبال محیطهای «قابل سکونت» میگردد — مکانهایی که شرایط لازم برای شیمی حیات (عمدتاً مبتنی بر کربن و آب مایع) را داشته باشند:
مریخ، همسایه باستانی:
مریخ گذشتهای مرطوب و گرمتر داشته و شواهد رودخانههای خشکشده و دریاچههای قدیمی را نشان میدهد. امروزه مریخنوردهایی مانند «پرسویرنس» ناسا و «ژورونگ» چین نه تنها به دنبال نشانههای آب، بلکه مستقیماً به جستجوی شواهد شیمیایی حیات گذشته (یا حتی حاضر در اعماق زمین) هستند. آنها سنگها را سوراخ میکنند تا شاید مولکولهای آلی پیچیده — آجرهای ساختمان حیات — را بیابند.
اقمار یخی، دنیاهای اقیانوسی:
اینجا نقطه داغ امروز اخترزیستشناسی است! قمرهایی مانند اروپا (مشتری) و انسلادوس (زحل)، زیر پوسته یخی ضخیم خود، اقیانوسهای عظیم و جهانی از آب مایع پنهان کردهاند. فوارههای بخار آب که از ترکهای سطح انسلادوس به فضا فوران میکنند، نمونهای مستقیم از این آب زیرزمینی را در اختیار ما میگذارند. ماموریتهای آینده مانند «اروپا کلیپر» ناسا، قصد دارند این فوارهها یا سطح یخی را برای یافتن نشانههای زیستی بررسی کنند.
سیارات فراخورشیدی:
انقلابی که تلسکوپهایی مانند «کپلر» و «تس» به پا کردند، کشف هزاران سیاره در مدار ستارگان دیگر بود. اکنون تمرکز بر تحلیل جو این سیارات دور است. تلسکوپ فضایی جیمز وب با رصد نور ستارهای که از جو یک سیاره فراخورشیدی عبور میکند، میتواند ترکیبات شیمیایی آن را تشخیص دهد. کشف گازهایی مانند اکسیژن، متان یا ترکیبات آلی پیچیده در کنار هم، میتواند یک «امضای زیستی» قوی باشد — نشانهای غیرمستقیم اما قدرتمند از فعالیت موجودات زنده.
با چه چیزی روبرو خواهیم شد؟ از میکروب تا تمدن
وقتی از «حیات» صحبت میکنیم، باید انتظارات خود را تنظیم کنیم. احتمال کشف یک تمدن پیشرفته فضایی که با ما ارتباط برقرار کند (SETI) بسیار اندک است. آنچه علمیتر و محتملتر است، کشف حیات میکروبی گذشته یا حال — در منظومه شمسی خودمان است. چنین کشفی اگر رخ دهد، یک انقلاب کوپرنیکی دیگر خواهد بود: ما خواهیم دانست که حیات پدیدهای نادر و منحصر به زمین نیست، بلکه میتواند هرجا که شرایط مناسب باشد، شکوفا شود. این به معنای آن است که کهکشان راهشیری ممکن است مملو از حیات باشد، حتی اگر فقط از نوع میکروبی.
چالشها و اهمیت این جستجو
این راه آسان نیست. تشخیص امضای زیستی از یک فرآیند غیرزیستی (زمینشناسی یا شیمیایی) بسیار دشوار است. آلوده کردن یک جهان دیگر با میکروبهای زمینی نیز خطری بزرگ است. اما اهمیت این تلاش فراتر از پاسخ به یک کنجکاوی است.
کشف حیات در جای دیگر، عمیقترین درک ما از خودمان و جایگاهمان در کیهان را تغییر خواهد داد.
به زیستشناسی، الهیات، فلسفه و کل نگرش بشر به هستی، تلنگر خواهد زد. ما یا خود را بخشی از یک خانواده بزرگ کیهانی خواهیم دید، یا با اطمینان بیشتری در بیهمتایی خود تأمل خواهیم کرد.
در نهایت، این سفر هیجانانگیز است. هرچند ممکن است پاسخ را فردا بیابیم یا قرنها دیگر، اما این جستجو، تجلی نهایی روح کنجکاو و کاوشگر انسان است. ما داریم با دقت و صبر یک دانشمند، اما با شوق یک کودک، جهان را ورق میزنیم تا ببینیم آیا موجود دیگری هم در این کتاب بزرگ هستی نوشته شده است یا خیر. این، زیباترین داستان کشف علمی عصر ماست.
