۶G؛ نسلی فراتر از سرعت، آینده‌ای که هوش مصنوعی در آن فرمان می‌دهد

به گزارش پایگاه خبری دانا، گروه دانش و فناوری:

اگر نسل پنجم ارتباطات (۵G) را نقطه آغاز اینترنت واقعی اشیا بدانیم، نسل ششم یا همان ۶G را باید ورود دنیا به «عصر داده‌های زنده» نامید. این فناوری تنها به افزایش سرعت دانلود یا کیفیت ویدئو محدود نیست؛ بلکه هدفش، هماهنگ کردن هوش مصنوعی، واقعیت مجازی، و اینترنت کوانتومی در یک بستر هماهنگ جهانی است. تخمین‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۳۰ اولین شبکه‌های ۶G عملیاتی خواهند شد و زندگی دیجیتال انسان از پایه تغییر خواهد کرد.

از سرعت تا هوشمندی؛ تفاوت‌های بنیادین ۶G و ۵G

شبکه ۵G نسبت به نسل‌های پیشین، تا ۱۰ برابر سریع‌تر است و تأخیر (Latency) را به حدود یک میلی‌ثانیه کاهش داده است. اما ۶G پا را فراتر می‌گذارد؛ گفته می‌شود سرعت انتقال داده‌ها در آن به بیش از ۱ ترابیت بر ثانیه می‌رسد، یعنی دانلود یک فیلم چندگیگابایتی در کسری از ثانیه. با این وجود، موضوع اصلی در ۶G «سرعت» نیست، بلکه هوشمندی شبکه است.  

در شبکه‌های نسل جدید، هوش مصنوعی بخشی جدایی‌ناپذیر از زیرساخت محسوب می‌شود. به‌عبارت دیگر، شبکه به‌صورت خودکار ترافیک داده را مدیریت کرده، نیاز کاربر را تشخیص می‌دهد و حتی امنیت را به‌صورت پیشگیرانه تنظیم می‌کند. مفهوم «خودبهینه‌سازی شبکه» یا Autonomous Network Optimization در ۶G یکی از مهم‌ترین نوآوری‌ها خواهد بود.

زیرساخت کوانتومی و طیف تراهرتز؛ قلب تپنده ۶G

یکی از پیشرفت‌های فنی اصلی در نسل ششم، استفاده از امواج تراهرتز (THz Waves) است. این امواج، فرکانسی میان مادون قرمز و مایکروویو دارند و قادرند حجم عظیمی از داده را در کسری از زمان انتقال دهند. در کنار آن، حسگرهای کوانتومی و تراشه‌های مبتنی بر فوتون به جای الکترون، امکان انتقال داده با کمترین اتلاف انرژی را فراهم می‌کنند.  

به لطف این فناوری، شبکه‌های ۶G می‌توانند «پوشش فراگیر فضایی» ایجاد کنند؛ از سطح زمین تا مدار پایین زمین جایی که ماهواره‌ها، پهپادها و حتی بالن‌های هوشمند به‌عنوان ایستگاه‌های ارتباطی عمل خواهند کرد. به این ترتیب، انسان وارد عصری می‌شود که مرز میان ارتباط زمینی و فضایی از میان می‌رود.

کاربردهای انقلابی ۶G در زندگی روزمره

از دید کاربران، شاید نخستین اثر ملموس ۶G در حوزه واقعیت مجازی و ارتباطات تصویری فوق‌واقعی (Holographic Communication) دیده شود. در این فناوری، افراد می‌توانند از خانه خود با تصویر سه‌بعدی واقعی به جلسات کاری یا کلاس درس وارد شوند؛ بدون نیاز به نمایشگر سنتی.

در پزشکی، امکان جراحی از راه دور بلادرنگ با دقت کمتر از میلی‌ثانیه فراهم می‌شود. پزشک در یک کشور می‌تواند با ربات مجهز به حسگرهای کوانتومی در نقطه‌ای دیگر، عمل جراحی پیچیده انجام دهد، بی‌آن‌که تأخیر شبکه آن را مختل کند.

در حوزه حمل‌ونقل هوشمند، خودروها و پهپادها با ۶G به شبکه‌ای اشتراکی متصل می‌شوند که هر حرکت را پیش‌بینی و تنظیم می‌کند. تصادم‌ها به حداقل می‌رسد و جریان عبور و مرور شهری کاملاً بر اساس داده‌های زنده کنترل می‌شود.

قدرت شبکه در دستان هوش مصنوعی

یکی از ویژگی‌های متمایز ۶G، ترکیب عمیق آن با هوش مصنوعی مولد (Generative AI) و یادگیری فدرال (Federated Learning) است. این فناوری به شبکه اجازه می‌دهد بدون جمع‌آوری همه داده‌ها در یک مرکز، از الگوریتم‌های یادگیری توزیع‌شده بهره ببرد. نتیجه آن، افزایش امنیت، حفظ حریم خصوصی و در عین حال بهینه‌سازی مداوم عملکرد شبکه است.

از سوی دیگر، سیستم‌های تشخیص تهدید مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند نفوذ یا حملات سایبری را حتی پیش از وقوع شناسایی کنند. این رویکرد «امنیت پیش‌بینی‌محور» یکی از شاخص‌ترین تغییرات در دنیای ارتباطات آینده خواهد بود.

نبرد جهانی برای سلطه بر ۶G

چین، کره‌جنوبی، ایالات متحده، ژاپن و اتحادیه اروپا، هریک در حال رقابتی فشرده برای دستیابی به پیشگامی در توسعه ۶G هستند. کره‌جنوبی اولین کشور بود که در سال ۲۰۲۳ پروژه‌های آزمایشی خود را با تلفیق هوش مصنوعی و شبکه‌های تراهرتز آغاز کرد. در همین حال، اتحادیه اروپا بر توسعه زیرساخت‌های سبز و کم‌مصرف تمرکز دارد تا شبکه‌های ۶G ضمن ارائه عملکرد بالا، اثرات زیست‌محیطی کمتری داشته باشند.

تخمین متخصصان نشان می‌دهد تا سال ۲۰۳۵ میلادی، بیش از ۵ میلیارد دستگاه از تلفن‌های همراه تا خودروها و حسگرهای محیطی از طریق شبکه‌های ۶G به هم متصل خواهند بود.

چالش‌های پیش‌رو: سیاست، امنیت و پایداری انرژی

با تمام مزایا، ۶G با چالش‌های مهمی همراه است. حفظ امنیت در شبکه‌ای که به‌صورت جهانی به هم پیوسته است، یکی از دغدغه‌های اصلی کارشناسان خواهد بود. همچنین، مصرف انرژی و تولید گرما در زیرساخت‌های تراهرتز نیازمند فناوری‌های خنک‌سازی نوین است.

از نظر سیاست‌گذاری جهانی، وجود استانداردهای واحد برای هماهنگ‌سازی کشورها نیز چالشی بزرگ محسوب می‌شود. بدون استاندارد مشترک، جهانی شدن ۶G ممکن است با فاصله‌های دیجیتالی و نابرابری دسترسی همراه شود.

جمع‌بندی: آینده‌ای که از داده ساخته می‌شود

۶G فقط یک نسل جدید از ارتباطات نیست؛ بلکه تولدی دوباره برای مفهوم «ارتباط انسانی» است. این فناوری، مرز میان دنیای فیزیکی و دیجیتال را از میان برمی‌دارد و انسان را وارد مرحله‌ای می‌کند که ارتباطات نه فقط سریع‌تر، بلکه عمیق‌تر، هوشمندتر و امن‌تر می‌شوند. دنیایی که در آن داده‌ها نفس می‌کشند و هوش مصنوعی در هر لحظه در خدمت انسان است آینده‌ای که شاید نزدیک‌تر از آن باشد که فکر می‌کنیم.