به گزارش گروه ایرانشناسی خبرگزااری دانا(دانا خبر)، در استان مرکزی بیش از چهار هزار اثر تاریخی و باستانی شناسایی شده است که 400 اثر به ثبت رسیده اند که خانه امام خمینی یکی از آن آثار به شمار می آید.
این بنا در محله سه پل شهر خمین و در شمال رودخانه خمین در حدود 170 سال پیش ساخته شده است. سید احمد جد حضرت امام بعد از مهاجرت به خمین این عمارت رابه مبلغ یکصد تومان در تاریخ 15 ربیع الثانی 1255 هجری قمری به مساحت حدود 4300 متر مربع از شخصی به نام محسن خان خریداری می نماید.
این خانه که در واقع خانه خاندان آیت الله خمینی (ره) و همچنین زادگاه رهبر کبیر انقلاب اسلامی است، از جمله آثار دوره قاجاریه به حساب می آید.
بیت پدری امام (ره) از جمله محدود منازل قدیمی ایران است که از 4 حیاط برخوردار بوده است. اتاق های زمستان نشین و تابستان نشین، آشپزخانه، تالار، شبستان، گلخانه، جلو خان، برج، انبار، باربند، طویله، آبنما، باغچه، هشتی و راهرو، از جمله بناهای ساخته شده در این مجموعه است. هر یک از 4 حیاط با اتاق های اطراف آن کاربردی خاص داشته است. چنانکه از حیاط بیرونی برای تدریس و جلسه های گفتگو در مورد مباحث دینی استفاده می شده و از حیاط اندرونی برای زندگی خانواده مرحوم حاج شیخ مصطفی پدر امام خمینی (ره) استفاده می شده است. حضرت امام در یکی از اتاق های حیاط ورودی نیستان متولد شده است. این مجموعه در تاریخ 9/1/1378 به شماره 2295 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
یکی از خصوصیات این خانه، ارتفاع سطح خانه نسبت به کف حیاط آن است. به طوری که دیگر قسمت های مسکونی آن روی مصطبه (کرسی) قرار گرفته اند.
نوع مصالح ساختمانی این خانه در ابتدا، گل و خشت بوده ولی نما و روکش برخی از قسمت‌ها از جنس سنگ می‌باشد.
برخلاف معماری خانه های سنتی ایرانی در این عمارت چهار هسته ای که
چهار حیاط دارد هیچ کدام از حیاط ها نقش مرکزی ندارند. بر اساس مشاهده مستقیم این
اجزا را از عمارت می توان بر شمرد :
1 - جلوخان : بخش نسبتا وسیعی است که به صورت فرورفتگی در کنار مسیر و در جلوی در
اصلی قرار دارد .
2 - فضای ورودی اصلی و پیش طاق : در اصلی این خانه در پیش خان قرار دارد . این در
دو لنگه بود ه و هر لنگه متشکل از چند ردیف تخته ضخیم طولی است .
3 – هشتی : بعد از عبور از ورودی که در پیش طاق قرار دارد وارد فضایی کاملا سر
بسته به نام هشتی می شویم که یک هشت ضلعی کامل است .
4 – دالان : بعد از هشتی در راهرو طویل و کم عرض و تاریکی قرار می گیریم که به آن
دالان می گویند . این دالان مانع ورود ناگهانی به فضای داخل عمارت است .
5 – حیاط : مجموعه بیت دارای چهار حیاط کوچک و بزرگ است که کف حیاط سنگفرش و دارای
باغچه و آبنماست :
_ حیاط اندرونی حاج سید مصطفی ( پدر امام ) که بعد ها خانه موروثی آیت الله
پسندیده شد .
_ حیاط بیرونی حاج سید مصطفی و محل تدریس و جلسه های دینی و پذیرایی از
میهمانان .
_ حیاط دارای شبستان محل تولد امام خمینی (ره) .
_ حیاط موروثی امام خمینی(ره) .
6 – اطاق ها
اطاق های عمارت به صورت سه دری ، پنج دری و تالار ساخته شده که به طور پراکنده در
چند هسته عمارت استقرار یافته اند . برخی از آنها زمستان نشین و برخی تابستان نشین
اند .
7 – شبستان : در زیر تالار ، شبستان عمارت قرار دارد که دارای چهار دالان مستقیم
است که از دو طرف به حیاط راه دارند . این مکان به دلیل داشتن سقف دو پوسته و شدت
جریان هوا خنک بوده و محل مناسبی برای نگهداری مواد فاسد شدنی و استراحت ساکنین در
تابستان است .
8 - برج : در قسمت شمالی عمارت یک برج سه طبقه قرار دارد . معمولا از طبقات زیر
برای استراحت نگهبانان استفاده می شده است . این برج حدود یازده متر ارتفاع دارد
که به کل بافت تاریخی شهر مسلط است . این برج علاوه بر کاربرد دفاعی به عنوان شاخص
عمارت به کار می رفته است .
وجود چند انبار ، اصطبل ، آشپزخانه و ... از دیگر اجزا و فضاهای کارکردی این عمارت محسوب می شود . در حال حاضر این مجموعه به عنوان مکان تاریخی فرهنگی در تمامی ایام سال پذیرای زائران و پژوهشگران و علاقمندان به حضرت امام (س) می باشد .
خانه حضرت امام خمینی (ره) در سال 1375 توسط سازمان
میراث فرهنگی با شماره 1746 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
