خبرگزاری دانا بررسی می کند: گفتمان اعتدال و مولفه های آن/ 3
علیرضا محجوب با اشاره به تاریخچه اعتدال در دوران مشورطیت گفت: اعتدال جزوی از جامعه مدنی است و باعث قوام آن خواهد شد.
حسن روحانی در رقابت یازدهمین دور انتخابات ریاست جمهوری ایران با شعار محوری اعتدال شرکت کرد و در نهایت برنده این رقابت شد. آنچه در سابقه شعارهای ریاست جمهوری دیده می شود، از دوره سازندگی تا اصلاحات و عدالت یک نمود پیچیده از رابطه جریان هایی است که با شعارهای خاص فراجناحی به قدرت رسیده اند و در نهایت به حلقه ها و جریان هایی با قدرت مشروعیت مختلف در بین جامعه دست یازیده اند. اینک که رییس جمهور ایران شعار اعتدال را سر داده است چند سوال پیش روی ماست. آیا اعتدال می تواند خود به جریان هایی شبیه اصلاحات و اصولگرایی تبدیل شود و در نهایت خروجی آن در پایان دولت چند حزب دولت ساخته یا جریانی خاص و یا حلقه ای چند نفره باشد؟ آیا اعتدال می تواند به ساخت احزاب آسیب بزند و نقش حزب را در جامعه کمرنگ کند؟ آیا اعتدال می تواند چتری را بگسترد که افرادی از اصلاح طلبان و اصولگرایان در سایه آن قرار بگیرند؟ اصلا آیا اعتدال استفاده از افراد وابسته به جریان های مختلف است؟
گروه راهبرد خبرگزاری دانا این سوال ها را با تنی چند از روشنفکران جامعه و نمایندگان مجلس مطرح کرده است. بخش سوم این پرونده مربوط به گفت وگویی با علیرضا محجوب، نماینده تهران، ری و شمیرانات و عضو کمیسیون اجتماعی است. محجوب با یادآوری عصر مشروطه بر این باور است که اعتدال دیری است در تاریخ ایران در قبال تندروی ها ریشه دارد.
دهخدا نیز عضو حزب اعتدالیون در عصر مشروطه بود
علیرضا محجوب در گفت و با خبرگزاری دانا با اشاره به پدید آمدن اعتدال در عصر مشرویت گفت: اعتدال یک موضوع قدیمی است و سابقه آن به دوره مشروطیت بر می گردد که در آن دوره حزب های «عامیون»، «اجتماعیون» و حزب «اعتدالیون عامیون» داشتیم. موضوع اعتدال از آن زمان مطرح بوده است. در آن مقطع حزب دموکرات ایران که همان حزب اجتماعیون عامیون وجود داشت – اسم فارسی همان حزب سوسیال دموکرات بود- و بسیاری از شخصیت های مشروطه هم عضو این حزب بودند و در مجلس هم تقریبا نمایندگان بیشتری داشتند.
این نماینده مجلس یادآور شد: حزب اعتدالیون عامیون به رهبری بزرگانی مثل آیت الله سید محمد طباطبایی، شیخ عبدالله بهبهانی، ستار خان و باقر خان در مقابل همان حزب سوسیال دموکرات تشکیل شد و اینها می خواستند که حزب سوسیال دموکرات تند و افراطی است. یعنی هر موقع افراط در تاریخ ایران مطرح بوده، - به خصوص در صدر مشروطیت که این افراطی گری ها به اوج خود رسیده بود- کسانی که بزرگان جامعه بودند، در صدد ایجاد نوعی اعتدال بودند. حتی مرحوم دهخدا هم با اینکه خیلی سیاسی نبود و در عرصه های فرهنگی فعالیت می کرد، عضو این تشکیلات اعتدالی بوده است. یعنی یک احتیاج عام در مشروطیت بوده است که جامعه باید آرام شود و مسیر رو به جلویی را در پیش بگیرد.
وی خاطر نشان کرد: در تاریخ ایران اعتدال بد نام نیست و همواره رویه اعتدال با خوشنامی همراه بوده است. در مفهوم و لغت هم به معنای عدالت خواهی است. اعتدال یعنی به عدالت رسیدن. اما گاهی اعتدال به مفهوم خاص خود مورد بحث است، گاهی در مفهوم عامیانه. در اینجا اعتدال به معنای در میانه کار و امور قرار گرفتن است. مثل اینکه می گویند اسلام دین میانه است. این بدان معنی نیست که اسلامی دینی انقلابی قلمداد نمی شود. این گفتار به این معنی است که در بین مذاهبی که فرضا زهد و ترک دنیای زیاد را تبلیغ کرده است و یا مذاهب و ایدئولوژی هایی که خیلی دنیوی هستند، یک مذهب میانه است. بنابراین با این مفاهیم می شود راجع به اعتدال سخن گفت.
اعتدال موجب قوام جامعه مدنی است
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نهم در پاسخ به این سوال که آیا اعتدال می تواند نقش احزاب را کمرنگ کند، گفت: این باید در عمل اثبات شود. به نظر می رسد جامعه قابلیت پذیرش این موضوع را دارد. ولی اعتدال مفهومی است که باید بدانیم مردم ایران و مطالبات خاص خودشان را دارند. اصلا رویه کار سیاسی همین است. این در عمل معلوم می شود که جامعه چقدر نیاز به ماندگاری اعتدال دارد. طبیعی است که الان این خواسته وجود دارد و مردم به اعتدال گرایش دارند و در مقابل این باید این توان هم باشد. تا قدرت اعتدال اثبات نشود، راجع به این موضوع نمی توان حرف زد.
محجوب در پایان با اشاره به اینکه اعتدال به بافت و ساخت جامعه مدنی آسیب نمی زند بیان کرد: اعتدال جزوی از جامعه مدنی است و باعث قوام آن خواهد شد. یعنی کارکردهای مدنی و تلاش برای استفاده از حقوق ملت را افزایش خواهد داد. مشارکت عمومی و توسعه آزادی ها و بسط عدالت قضایی اینها در سایه اعتدال ممکن است.
