به گزارش گروه ایرانشناسی خبرگزاری دانا(دانا خبر)، قزوین سال ها پیش، توسط شاه طهماسب به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد. در گذر زمان شخصیت های برجسته ای را در دامان خود پرورانده و به ایران عزیز تقدیم کرد. از میرعماد بگیرید تا شهید رجایی همین اواخر احسان لشگری و... اما از پس تمام این فرهنگ و تاریخ، بی مهری های فراوانی نصیبش شده...!
متاسفانه طی سال های اخیر بی مهری هایی که از نصیب آثار تاریخی و باستانی ما شد چیزی نیست که بتوان به راحتی از آن چشم پوشی کرد که این بی مهری نصیب شهر قزوین نیز شده و آثاری که در معرض خطر و نابودی قرار دارند بیش از آن چیزی است که تصور می شود.
آگاهی از این موضوع شهرداری قزوین را بر آن داشت تا به مناسب هفته قزوین تورهای رسانه ای را برگزار کند و در این تورها با دعوت از خبرنگاران رسانه های مختلف تلاش کند این نقیصه را به گونه ای جبران کند. بازدید از مکان های مختلف و آثارهای تاریخی و باستانی قزوین و دیدار با شهردار این شهر از جمله برنامه های تور رسانه ای شهر قزوین بود که ماحصل خوبی را به همراه داشت.
بازدید از سرای سعد السلطنه، چهلستون، مسجد جامع، موزه سنگ، آب انبار سردار بزرگ، حسینیه امینی ها و ... از بناهای مهم و تاریخی این بود که توسط خبرنگاران بازدید شد.
سرای سعدالسلطنه
اولین مقصد گروه رسانه ای بازدید از کاروانسرای سعدالسلطنه بود.
این کاروانسرا به دستور «سعدالسلطنه» حاکم وقت قاجاریه قزوین ساخته شد. ارزشمندترین قسمت این بنا، چهار سوق آن است که از تقاطع قائم دو راسته ایجاد شده و بر فراز آن گنبد بزرگ کاشیکاری شده‌ای قرار دارد.
چهار طرف گنبد را، چهار نیم‌گنبد با رسمی‌بندی و نورگیر فراگرفته‌اند که فضا را بزرگتر نشان می‌دهند.
سرای سعدالسلطنه قزوین بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده و مرکزتجاری داخلی شهری کشور است که با وسعتی افزون بر 6/2 هکتار در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد.
این سرا در هفته قزوین شاهد برگزاری سومین جشنواره بین المللی بازی و اسباب بازی بود که این جشنواره با حضور آرمیتا رضایی نژاد فرزند شهید هسته ای داریوش رضایی نژاد گشایش یافت.
سعید وزیری نژاد مدیرعامل سازمان فرهنگی و ورزشی شهرداری قزوین در این مراسم گفت: سومین جشنواره و نمایشگاه بین‌المللی "بازی و اسباب بازی كودكان دیروز و امروز" با برپایی 100 غرفه در سرای تاریخی و فرهنگی سعدالسلطنه به مدت 10 روز همزمان با بزرگداشت روز قزوین برگزار شده است.
وی گفت: در جشنواره اسباب بازی، موزه تاریخ و ادبیات در مجموعه نگارالسلطنه برگزار شده که در این موزه اسباب بازی های کل کشور از زمان باستان تا زمان حاضر و همچنین کتب قدیمی برای شناساندن قابلیت های کهن شهر قزوین به نمایش گذاشته شده است.
وزیری نژاد، از نمایش 300 اسباب بازی در موزه اسباب بازیهای قدیمی خبر داد و گفت: در این جشنواره 74 اسباب بازی جدید به دست یکی از استادان سازنده اسباب بازیهای قدیمی ساخته شده که در معرض بازدید علاقه مندان قرار گرفته است.
مدیرعامل سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری قزوین یادآورشد: کارگاه تعمیر اسباب بازی، نشریه نگاری، دورریزها، نمایشگاه نقاشی، قصه گویی، عکس، نقاشی کودکان دیروز و سفالگری از دیگر غرفه های این نمایشگاه است.
وی بیان کرد: در جشنواره بازی و اسباب بازی، غرفه هایی برای فروش در محل شترخان سرای سعدالسلطنه پیش بینی شده است که خانواده ها می توانند اسباب بازی های مورد نیاز کودکان خود را با قیمت مناسب خریداری کنند.
وزیری‌نژاد از ارایه 70 بازی بومی محلی سراسر ایران برای آشنایی بیشتر مردم با این نوع بازی های سنتی در این جشنواره خبر داد.
وی افزود: در کنار ارایه بازی های بومی محلی و اسباب بازی های متنوع از مناطق مختلف کشور در غرفه هایی بازیهای رایانه ای تولیدات داخلی در معرض دید و استفاده کودکان و نوجوانان قرار گرفته که امیدواریم مورد توجه علاقه مندان قرار گیرد.
مسجد جامع قزوین
دومین بنای تاریخی که گروه رسانه ای از آن بازدید کردند مسجد جامع قزوین یا مسجد جامع عتیق یا مسجد جامع کبیر بود که این مسجد از بزرگترین مساجد ایران و وکهن ترین مسجدجامع ایران است.بنای نخست آن برروی آتشکده ای ازدوران ساسانیان ساخته شده است(آتشکده دربخش ایوان جنوبی بوده است).این مسجدبه سبک چهار ایوانی است و در شهر قزوین قرار دارد.این بنا به فرمان هارون الرشیدوبه سال ۱۹۲ هجری ساخته شده است.در یورش مغولان به قزوین وازآنجاکه مهمترین مسجدشهربوده،بخشی از آن( وازجمله ایوان جنوبی) تخریب گشته ولی در دوره های پسین ترمیم گردیده است.
آثار معماری چند دوره در این بنا مشاهده می‌گردد و قدیمی‌ترین بخش آن متعلق به سده ی دوم اسلامی است. ایوانها در دوره صفوی بازسازی شده اما ایوان شرقی در دوره قاجار مرمت گردیده است.
ساخت مقصوره خمارتاشی در ضلع جنوبی مسجد به دستور امیر خمار تاش ابن عبداله عمادی، وزیر سلطان ملکشاه سلجوقی به سال ۵۰۰ هجری قمری انجام شد. کتیبه‌هایی به ۵ ردیف نیز نیز به خط کوفی گلدار، نسخ و ثلث در این مکان دیده می‌شود.
موزه سنگ
در اردیبهشت سال ۱۳۹۲ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین ضمن مرمت مناره غربی مسجد جامع موزه سنگ و سفال را در شبستان غربی این مسجد تاریخی افتتاح کرد.
در این موزه انواع سفالینه‌ها، سنگ نگاره‌ها، ارسی، کاشی و انواع گچ بری‌ها در معرض دید علاقمندان قرار گرفته است که بازدید از این موزه بعد از مسجد جامع انجام شد.
چهلستون
تا پیش از این تصور همگان بر این بود که بنای تاریخی چهلستون تنها در اصفهان قرار دارد اما بنای مهم و زیبایی به همین نام در قزوین قرار دارد که این بنا نیز در معماری حرف نخست را می زند و چیزی از چهلستون اصفهان کم ندارد.
عمارت چهل ستون قزوین معروف به عمارت کلاه فرنگی به دستور شاه طهماسب صفوی درسال 951 هجری قمری به دلیل تهدیدات ترکان عثمانی با هدف انتقال پایتخت از تبریز به قزوین ساخته شد و در همین سال بود که اراضی موسوم به زنگی‌آباد را از میرزا شرف جهان یکی از بزرگان و معتمدان شهر برای احداث بنای شاهی خریداری کرد.
شاه طهماسب به معماران برگزیده کشور دستور داد تا باغی به شکل مربع در آن بسازند و در میان آن عمارتهای عالی، تالار، ایوانها و حوض های زیبا بنا کنند.
"عمارت کلاه فرنگی" به همراه"سردر عالی قاپو" تنها بناهای باقی مانده از باغ های دوره صفویه در قزوین است.این بنا در دوره قاجاریه توسط "سعدالسلطنه" فرماندار وقت قزوین بازسازی شد و چهلستون نام گرفت.
معماری
عمارت چهلستون ساختمانی هشت گوش و در دوطبقه به مساحت تقریبی 500مترمربع بنا شده است.رواقی با ستون های آجری و قوس های نیم دایره ای بنا را در برگرفته و بر بالای آن ایوانی با ستون های چوبی استوار گردیده است.نقشه بنا دارای طرحی با محورهای صلیبی و برون گرا و سقف طبقه همکف پوشیده از مقرنس با طرح های بدیع و سقف طبقه فوقانی خنچه پوش است.
تزیینات
نقاشی های دیواری طبقه اول نمونه ای از هنر نگارگری مکتب قزوین و دارای شهرت جهانی است.این دیوارهای مزین به نقاشی و دیوارنگاره ها در نوع خود منحصر به فرد بوده و وجود سه لایه دیوارنگاره حاکی از گذشت ادوار مختلف تاریخی بر آن است.
تعداد نقاشی‌های دیواری این بنا مشخص نیست، اما طبق گفته‌های "عبدالملک شیرازی" و "قاضی احمد حقی"، این نقاشی‌های دیواری از آب طلا بوده‌اند.مکتب حاکم بر این نقاشی‌ها از تغییر و تحولات سیاسی نیز تاثیر گرفته، به نحوی که ظهور نادرشاه و مکتب افشاریه در چهل ستون دیده می‌شود.
همچنین ظهور قاجار نیز در سومین لایه نقاشی های کاخ چهل ستون دیده می‌شد که به مرور زمان از میان رفته است.برخی معتقدند بنای هشت بهشت اصفهان با گرته برداری از این اثر ساخته شده است.
عمارت چهلستون در بهمن ماه سال 1334به شماره 389در فهرست آثار تاریخی ایران ثبت شد.
موزه خوشنویسی
این کاخ در سال 1337 به عنوان گنجینه اشیای تاریخی و باستانی مورد استفاده قرار گرفت و هم اکنون به موزه خوشنویسی قزوین تبدیل شده است.
آب انبار سردار بزرگ
یکی از بناهایی که در این تور بازدید شد آب انبار سردار بزرگ بود؛ این بنا به دلیل خاص بودن نوع ساخت آن همیشه مورد توجه گردشگران بوده است.
آب‌انبار سردار بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران است که در سال ۱۲۲۷ هجری قمری در محله راه ری شهر قزوین ساخته شد.
این بنای گنبددار که نمونه‌ای شاخص و منحصر به فرد در ایران بشمار می‌رود، دارای گنبدی رفیع و آجری می‌باشد که نورگیرهایی بر بدنه آجری آن تعبیه شده‌است.
بانیان احداث این آب انبار، دو برادر به نام «محمدحسن خان و محمدحسین خان»، از امرا و سرداران زمان فتحعلی شاه، محمد شاه و ناصرالدین شاه بودند.
این آب انبار یک نظام بزرگ و جالب از آبرسانی شهری محسوب می‌شود که حجم مخزن آن بالغ بر سه هزار مترمکعب است.
در دو طرف در ورودی «آب انبار سردار»، سکوی سنگی برای نشستن و استراحت وجود دارد و همچنین راه سنگی و هر پله به ارتفاع متوسط ۲۵ سانتی متر است که جمعا این آب انبار دارای ۵۰ پله سنگی است که به کانالی مشهور به راه شیر منتهی شده که دارای سقف قوسی شکل می‌باشد.
ورودی آب انبار دارای یک طاق نمای عریض با قوس جناقی و دو پا طاق جانبی به صورت دو طبقه بوده که با آجرکاری و کاشی کاری در طرح هندسی آراسته شده‌است.
سقف داخلی طاق نمای میانی دارای تزیینات آجرکاری همراه با رسم بندی و استفاده از پا باریک‌های تزیینی است که با کاشی آرایش بیشتری یافته‌است. مخزن آب این بنا مربع شکل است که در ارتفاعی مناسب بر روی آن گنبدی زیبا و رفیع بر پایه مربع شکل ایجاد شده که زیبایی خاصی به‌فضای آن بخشیده‌است. گنبد عظیم آب انبار سردار آجری است و در بالاترین قسمت آن بادگیری قرار گرفته و ارتفاع بلندترین نقطه آن تا کف آب انبار حدود ۲۸٫۵ متر است.و هم اکنون کف آن را به اندازه 3 متر پر کرده اند،که ارتفاع آن 25.5 متر است.
علاوه بر بادگیر مرکزی، چهار روزن مشبک دیگر جهت تهویه در گنبد کار گذاشته شده است.
حسینیه امینی ها
یکی از امکانی که در این تور از آن بازدید به عمل آمد حسینیه امینی ها بود اما متاسفانه قسمت های زیادی از این بنا به دلیل کم توجهی مسوولان تخریب شده است.
خانه و حسینیه امینی‌ها، از خانه‌های زیبا و اعیانی قزوین است که توسط حاج محمد رضا امینی از اعیان تجار قزوین در مغرب رودخانه دزج ساخته شد که بعدها در زمان پهلوی اول رودخانه پر شده و خیابات مولوی به جای آن احداث شد.
این ساختمان در سال ۱۲۷۵ هجری قمری بنا شده و در آن وقت مبلغ چهل و هشت هزار تومان صرف ساخت آن شده‌است. در میان بنا سه تالار ساخته شده که امتداد آن‌ها به موازات یکدیگر از شرق به غرب ا ست و میان دو حیاط شمالی و جنوبی قرار دارد. تالارها دارای ارسی‌های بسیار زیبایی بوده که در هنگام روضه خوانی با بلند کردن آن‌ها، هر سه تالار یکی می‌گردند و محوطه سر پوشیده بزرگ و آیینه کاری زیبایی تشکیل می‌دهند.
در وسط تالار بزرگ چهلچراغ آویخته شده و فرش های تالار یکتخته و عتیقه بوده‌است. زیر تالارها خالی بوده و سردابه، زیرزمین، شربتخانه و انبار ساخته‌اند. مرحوم حاجی محمد رضای امینی برای خیرات و مبرات در سال ۱۳۰۳ ه.ق دهاتی را جهت روضه خوانی در ایام محرم و اطعام مساکین در محرم و صفر و رمضان وقف این حسینیه نموده‌است. تالار جنوبی با 9 دهنه ارسی و شیشه های رنگی از شاهكارهای هنری است، سقف تالارها دارای نقاشی، آیینه كاری، رف های كاسه ای مزین گچبری و گره بندی چوبی است. در زیر تالارها سردابه، زیر زمین، شربتخانه و… قرار دارد.
آنچه كه امروز از این خانه به جای مانده دارای چهار حیاط و فضاهای مختلف در دو طبقه همكف و زیر زمین است.
