در این گزارش به مقایسه میزان سودآوری تعدادی از پتروشیمی‌های گازی با نرخ‌های متفاوت خوراک گاز و همچنین وضعیت سودآوری بعضی پتروشیمی های خوراک مایع و همچنین دیگر صنایع مادر در مقایسه با پتروشیمی‌های گازی پرداخته شده است:
مقدمه
در گزارش «تأثیر نرخ خوراک بر توسعه صنعت پتروشیمی و رابطه آن با قیمت گاز» منتشر شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس، پایین بودن نرخ خوراک گاز پتروشیمی ها به عنوان یکی از علل اصلی گسترش نوعی از خام فروشی و عدم توسعه مطلوب زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی اعلام شده است.
در گزارش مذکور، سوددهی بسیار بالای پتروشیمی‌های گازی عامل توسعه کاریکاتوری این صنعت برشمرده شده و به همین دلیل، افزایش قیمت خوراک گاز پتروشیمی ها به 13 سنت در هر متر مکعب نقطه عطف و ابزار مهمی در جهت توسعه مطلوب صنعت پتروشیمی معرفی شده است.
در گزارش پیش رو، میزان سوددهی چند نمونه از پتروشیمی‌های گازی کشور بر مبنای قیمت‌های 10 سنت (250 تومان) الی 20 سنت (500 تومان) محاسبه شده و سوددهی این صنعت و صنایع دیگر کشور مقایسه گردیده است.
میزان گاز مصرفی پتروشیمی ها و نوع استفاده از آن
سالانه بالغ بر 6 میلیارد و 800 میلیون مترمکعب گاز متان تحویل پتروشیمی‌های گازی (اوره-آمونیاک و متانول) می‌شود. این حجم از گاز میان 7 پتروشیمی گازی تقسیم می‌شود که به دو دسته تولیدکننده اوره-آمونیاک و متانولی تقسیم می‌شوند.
جدول 1 میزان مصرف گاز طبیعی در پتروشیمی‌های گازی
گاز متان در این پتروشیمی‌ها علاوه بر استفاده آن به عنوان خوراک به عنوان سوخت نیز استفاده می‌شود. در نمودار زیر میزان تقریبی استفاده از دو نوع مذکور نشان داده شده است.
نمودار 1- میزان گاز اختصاص‌یافته برای خوراک و سوخت در پتروشیمی‌های تولیدکننده اوره-آمونیاک و متانول
پتروشیمی های گازی ، پرسودترین صنعت کشور
در جدول زیر، بر اساس اطلاعات منتشر شده در بورس اوراق بهادار، سوددهی صنایع بزرگ کشور که عموماً بیشترین ارزش سهام و بیشترین میزان سوددهی را در میان صنایع دیگر در سال 91 داشته‌اند، نشان داده شده و با سوددهی پتروشیمی های گازی مقایسه شده است.
جدول 2- میزان سوددهی دیگر صنایع کشور و مقایسه آن با پتروشیمی بر اساس نرخ‌های متفاوت خوراک
در دو جدول زیر بر اساس اطلاعات پایه منتشر شده در تارنمای بورس، میزان سوددهی پتروشیمی‌های گازی بر مبنای نرخ‌های متفاوت برای قیمت خوراک گاز برای دو نوع از پتروشیمی‌های متانولی و اوره-آمونیاکی نشان داده شده است.
جدول 3و 4- میزان سوددهی پتروشیمی های گازی بر مبنای قیمت های مختلف گاز مصرفی
همان‌گونه که در جداول 3 و 4 مشاهده می‌شود، اکثر پتروشیمی های گازی با نرخ خوراک 13 و بالاتر از آن نیز سوددهی بیشتری نسبت به سایر صنایع بزرگ و پرسود کشور دارند، حال آن که یکی از علل سوددهی بالای صنایع سیمان و فولاد نیز قیمت گاز نازلی است که هم اکنون از آن استفاده می‌کنند.
در جدول زیر میزان سود دهی پتروشیمی های خوراک مایع (نفتا) نشان داده شده است.
| نوع خوراک مصرفی پتروشیمی | شرکت پتروشیمی | میزان سود(درصد) |
| مایع(نفتا) | بوعلی سینا | 5/9 |
| مایع(نفتا) | نوری | 9/3 |
جدول 5- میزان سود دهی پتروشیمی های خوراک مایع
سوددهی بالای پتروشیمی های گازی(گاز طبیعی) در حالی صورت می گیرد که سوددهی پتروشیمی های با خوراک مایع (نفتا) بسیار پایین است و حتی بعضی از این واحدها در مرز زیاندهی قرار دارند و تا کنون علی رغم نیاز کشور به این نوع از پتروشیمی ها، بدلیل حاشیه سود کم آنان در قیاس با دیگر پتروشیمی های بالادستی(مادر)، کمتر سرمایه گذاری به احداث چنین واحد هایی تمایل دارد.
این در حالی است که بخش قابل توجهی از صنایع میان دستی و پایین دستی با استفاده از محصولات پتروشیمی های بالادستی خوراک مایع شکل می گیرند.
جمع بندی:
سود نامتعارف پتروشیمی های گازی(گاز طبیعی) سبب شده تا توسعه صنعت پتروشیمی در کشور به صورت ناهمگون شکل گیرد. این ناهمگونی نه تنها خود را در توسعه نا مطلوب صنایع تکمیلی پتروشیمی نشان داده است بلکه صنایع بالادستی(مادر) پتروشیمی نیز به صورت کاریکاتوری رشد کرده اند.
با افزایش قیمت خوراک گاز و متعارف شدن سود پتروشیمی های بالادستی گازی، میزان سود دهی در این صنعت متوازن می شود.
با این سیاست مالکان این واحدها تلاش بیشتری از خود جهت توسعه زنجیره ارزش محصولات و کسب سود بیشتر با ادامه دادن زنجیره پتروشیمی‌های فعلی انجام خواهند داد و از سوی دیگر سرمایه‌گذاران این صنعت نیز به دلیل سوددهی بیشتر صنایع میان دستی و تکمیلی به سوی توسعه زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی متمایل می‌شوند و شاهد تولید محصولات با ارزش تری در صنعت پتروشیمی خواهیم بود.
