گروه راهبرد خبرگزاری دانا- سال 1392 یکی از خاص ترین سال ها در سیاست داخلی و خارجی ایران
بود. در سالی که گذشت اتفاقات بزرگی در عرصه سیاسی کشور رخ داد که قطعا اساسی ترین
آنها انتخاب حسن روحانی به ریاست جمهوری، توافق ژنو و ابلاغ سیاست های اقتصاد
مقاومتی بود.
نقطه عزیمت 1
بی شک نقطه عزیمت سیاسی در سال 1392 برای جمهوری اسلامی و مردم ایران، انتخابات ریاست جمهوری در 24 خرداد بود که همزمان با آن، انتخابات چهارمین دوره شورای شهر و روستا و نیز انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس نهم در چهار حوزه و انتخابات میان‌دوره‌ای دوره چهارم خبرگان در دو استان آذربایجان غربی و کهگیلویه و بویراحمد برگزار شد.
فارغ از نتیجه انتخابات حضور حداکثری مردم در انتخابات، شانتاژهای خبری و تحلیلی مخالفان جمهوری اسلامی ایران را خنثی کرد. به طوری که برخی ها از این مخالفان، معتقد بودند با اتفاقات تلخی که در انتخابات 88 رخ داده بود، در انتخابات 92 «بحران مشارکت سیاسی» گریبانگیر جمهوری اسلامی خواهد شد.
در نهایت حسن روحانی، به عنوان رییس دولت یازدهم انتخاب شد که برخی ها انتخاب وی را، مدیون شعار «اعتدال» قلمداد کردند و برخی وی را مرهون 2 چهره خاص می دانند؛ «اکبر هاشمی رفسنجانی»، «سید محمد خاتمی» که حمایت های علنی خود را از روحانی به عمل آوردند. تا جایی که محمدخاتمی از محمدرضا عارف، کاندیدای اصلاح طلب ریاست جمهوری خواست از ادامه حضور در رقابت های انتخاباتی «انصراف» دهد.
البته برخی از تحلیل ها هم معطوف به «رفتار واکنشی یا سلبی» و حتی رفتار «هیستریک» مردم بود. به طوری که برخی معتقدند مردم از دوران ریاست جمهوری اصولگرایان که محمود احمدی نژاد 8 سال در راس آن بود، تصویر مناسبی نداشتند و برخی حتی بعد از رفتن احمدی نژاد از پاستور، گفتند که روحانی ویرانه ای از اقتصاد و دیپلماسی را از رییس جمهوری پیشین خود به ارث برده است.
حسن روحانی بعد از ریاست جمهوری با دو بحران اساسی روبه رو شد؛ بحران اقتصاد و بحران سیاست خارجی. این دو بحران در طول هم قرار داشتند اما به نظر نمی رسد، حل یکی از بحران ها، الزاما بحران دیگر را از بین خواهد برد. بی شک بخشی از بحران اقتصادی ایران که تورم بالای 40 درصد و بیکاری بالای 12 درصد را تجربه می کرد، منبعث از تحریم های غرب علیه ایران بود که تحریم ها هم در ظاهر با مساله هسته ای ایران، گره خورده است.
از این منظر برخی معتقدند که دولت یازدهم، مطلع حل مشکلات اقتصادی را «حل بحران دیپلماسی» قرار داده است و برخی از کارشناسان اقتصادی با انتقاد شدید از دولت بنفش، می گویند که دولت برنامه اقتصادی ندارد. اما دولتمردان با ادعای اینکه تورم بعد از روی کار آمدن کابینه تدبیر و امید، 10 درصد کاهش یافته است، معتقدند دولت در حوزه اقتصاد، برنامه دارد.
مشکلات اقتصادی که «ژنرال»های کابینه یازدهم با آن دست به گریبان شدند، تنها محصور به توروم و بیکاری نبود، بلکه قیمت بالای مسکن، نرخ بالای ارزهای خارجی، رکود در تولید، اجرای نادرست مرحله اول هدفمندی یارانه ها و آثار مخرب آن بر تولید و معیشت مردم، مشکل در صدور کالا و نفت، مشکل در ورود درآمدهای خارجی به اقتصاد کشور و از همه مهمتر، مفاسد اقتصادی در مختصات وسیع لیست بلند بالایی از مشکلات بود که احمدی نژاد روز تنفیذ در جیب حسن روحانی گذاشت.
اگر چه خیلی از این مشکلات به صورت زنجیروار به همدیگر متصل هستند، اما نباید انتظار «دم مسیحایی» از «اقتصاد بدون تحریم» داشت. زیرا کشورهای زیادی هستند که تحت تحریم نیستند، اما مشکلات اقتصادی فراوانی دارند و از طرفی دیگر به زعم کارشناسان تنها بخشی از این مشکلات ناشی از تحریم ها است و همه از دولت تدبیر و امید انتظار دارند، با «تدبیر»های اقتصادی مناسب، «امید» را به دل ایرانیان رهنمون کند.
نقطه عزیمت 2
بامداد 3 آذر 92 برابر با 24 نوامبر 2013، خبری به نقل از «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران بر خروجی خبرگزاری ها با عنوان «به توافق رسیدیم»، قرار گرفت که این توافق را می توان نقطه عزیمت دوم در سیاست ایران طی سال 92 قلمداد کرد.
توافق بر سر مساله هسته ای ایران بود که بین این کشور و 6 قدرت جهانی انجام شد. در واقع طرفین بر سر برنامه «اقدام مشترک» توافق کردند و مقرر شد سازوکار اجرایی آن در مذاکرات کارشناسی مشخص شود.
اما توافق ژنو منتقدانی نیز داشت. منتقدانی که گاه توافق را «هولوکاست هسته ای» خواندند و گاه «عهدنامه»! اما به نظر می رسد این نوعی بی مهری به دستگاه دیپلماسی دولت یازدهم و در راس آن ظریف است. چون در هر صورت مذاکره آن هم با 5 کشوری که حق وتو دارند و در کنار خود کشور دیگری به نام آلمان را قرار داده اند، سخت است.
نزدیک به یک دهه از مذاکرات هسته ای ایران سپری شده است و تقریبا جریان های بزرگ سیاسی در کشور تجربه مذاکره هسته ای را داشتند اما مذاکرات به نتیجه ای نرسیده بود تا جایی که برخی معتقدند مخالفان توافق ژنو، از این واهمه دارند که در معرض اتهام قرار گیرند که چرا نتوانستند مذاکرات را به نتیجه برسانند، برای همین بیرق مخالفت را توافق ژنو را بالا برده اند.
تنها توافقی که بین ایران و غرب صورت گرفت، مربوط به دوران اصلاح طلبان بود که انتقادهای بیشماری هم به آن وارد شد و جالب آنکه رییس مذاکره کننده «سعدآباد» هم شیخ دیپلماتی است که اینک رییس جمهوری ایران است.
البته باید در نظر داشت مساله دیپلماسی ایران فقط به بحث هسته ای محدود نمی شود و همانطور که پیش بینی می شد، مباحث دیگری مثل «حقوق بشر»، «موشک های بالستیک» و «حمایت ایران از جریان هایی مثل حزب الله و حماس» و«حمایت ایران از دولت سوریه» محور بحث های غرب با ایران است.
حل و فصل «مساله هسته ای» تنها یکی از قدم های اصلی ظریف در مسیر بهبود روابط دیپلماتیک ایران است و به نظر می رسد این دیپلمات کارکشته تا پایان دوره اقامتش در ساختمان وزارت خارجه کار سختی در پیش دارد. وی از یک طرف باید روابط دیپلماتیک ایران با سایر کشورها – از کشورهای منطقه خلیج فارس گرفته تا کشورهای غربی- را بهبود ببخشد و از طرف دیگر به مخالفان مصمم و پایدار خود جواب پس بدهد. شاید این کار ظریفی است که فقط ظریف از عهده آن برآید.
نقطه عزیمت 3
در حالی سال 92 به نام «حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی» نامگذاری شده بود، مقام معظم رهبری طی نطقی، اعلام کردند که حماسه اقتصادی کمی «به تاخیر افتاده بود» و با این رویکرد، ایشان سیاست های «اقتصاد مقاومتی» را ابلاغ کردند تا با اجرای این سیاست ها حماسه اقتصادی تسریع یابد و از طرف دیگر ایران اقتصاد مقاومی داشته باشد.
***
گروه راهبرد خبرگزاری دانا با آرزوی سالی سرشار از خوبی ها، امید دارد که مشکلات پیش روی مردم با تدبیر مسوولین برطرف شود.
محمود ابراهیمی سعید
