گروه راهبرد خبرگزاری دانا- ایران و 6 قدرت جهانی برای یک توافق نهایی در چارچوب مسایل هسته ای ایران خیز برداشته اند و بعد از توافق حاصل شده 3 آذر در ژنو، ایران و غرب به همدیگر تعهداتی داده اند که در صورت اجرایی شدن، گام در مرحله توافق نهایی خواهند گذاشت. در توافق برای اقدام مشترک ژنو ایران متعهد شده است که غنی سازی خود را تا 5 درصد کاهش دهد و غرب هم متعهد شده است، پول های بلوکه شده ایران را آزاد کند و اگر این روند، مطلوب طرفین باشد، توافقی نهایی حاصل خواهد شد..
اما ابعاد و مختصات توافق نهایی چه خواهد بود؟ 5 عضو دایم شورای عالی امنیت سازمان ملل به همراه آلمان دقیقا چه انتظاراتی از ایران دارند؟ ایران چه انتظاراتی از جامعه جهانی و گروه 1+5 دارد؟
دو تن از کارشناسان مسایل بین الملل در گفت وگو با گروه راهبرد خبرگزاری دانا به تشریح چشم انداز و پروسه مذاکرات هسته ای ایران با غرب پرداخته اند.
مهمترین خواسته غرب برچیدن تاسیسات هسته ای است
علیرضا کریمی ، تحلیلگر مسایل بین الملل، پیرامون انتظارات غرب ازایران در مذاکرات هسته ای گفت: انتظارات طرف غربی متشکل از دو بخش مجزاست یک بخش مربوط به توافق ژنواست که بر اساس آن ایران باید برای یک دوره طولانی محدودیت هایی را در خصوص غنی سازی بپذیرد. بر این مبنا که مکان غنی سازی ،سطح ،حجم غنی سازی باید با توافق 1+5 انجام شود.
این کارشناس بین الملل اظهار داشت: مقامات آمریکایی بیاناتی خارج از حیطه توافق ژنو داشتند که به گفته مقامات ایرانی با روح توافق ژنو سازگاری ندارد و شامل مجموعه ای از خواست ها است که درباره برنامه هسته ای مطرح می شود .مهمترین خواسته غرب برچیدن تاسیسات هسته ای است که به نظر می رسد مقامات آمریکا یی آن را در روند مذاکرات مطرح خواهند کرد. همچنین کاهش سانتریفیوژهای ایران ،بحث تعطیلی راکتور آب سنگین اراک از مهمترین خواسته های دیگر غرب است.
اساسی ترین خواسته ایران لغو تحریمها و احترام به حقوق هسته ای است
وی در خصوص مطالبات ایران از طرف غربی در پروسه مذاکرات گفت: دو خواسته اساسی طرف ایرانی در پروسه مذاکرات احترام به حقوق هسته ای ، لغو کامل تحریم های دو جانبه و تحریم های شورای امنیت است. ایران انتظاری ندارد که حقوق هسته ای از سوی کشور دیگری به رسمیت شناخته شود زیرا این حقوق ذاتی است. غرب باید احترام به حقوق هسته ای ایران را در دستور کار خود قرار دهد.
آمریکا و اتحادیه اروپا بر سر مساله ایران با یکدیگر اختلاف دارند
کریمی ضمن اشاره به وجود اختلاف میان آمریکا و اتحادیه اروپا در تعامل با ایران افزود: سفر کاترین اشتون به ایران یک سفر سمبلیک محسوب می شود. مسوول سیاست خارجه اتحادیه اروپا یک مقام سمبلیک است که از اختیارات چندانی برخوردار نیست. از سوی دیگر بین آمریکا و اتحادیه اروپا اختلافاتی دیده می شود. شرکت های اروپایی تمایل فراوانی دارند تا حجم مبادلات اقتصادی خود با ایران را افزایش دهند اما از طرف دیگر دولت آمریکا تمایل شدیدی به حفظ ساختار تحریم ها دارد.
آمریکا در نظر دارد ساختار تحریم های اعمال شده علیه ایران را حفظ کند
به گفته وی یکی از اثرات مثبت توافق ژنو کاستن ازبار روانی تعامل با ایران است و موجب هجوم شرکت های اروپایی به ایران شد. این هجوم ممکن است منجر به از میان رفتن ساختاری شود که آمریکا و غرب مدت ها برای ایجاد آن تلاش کرده بودند. در نهایت به نظر می رسد می توانند این اختلاف را مدیریت کنند، در برخی مسایل منافع دو طرف تا حدی به یکدیگر نزدیک است که همان طور که توانستند این ساختار را با هماهنگی یکدیگر ایجاد کنند می توانند تا حدود زیادی آن را حفظ کنند.
اختلاف تاکتیکی میان آمریکا و اسرائیل بر سر برنامه هسته ای ایران حاکم است
این کارشناس سیاسی با بیان وجود اختلاف تاکتیکی میان واشنگتن و تل آویو، تصریح کرد: یک تفاوت دیدگاهی بر سر مساله ایران میان اسرائیل و آمریکا دیده می شود. اسرائیل مخالف اصل غنی سازی از سوی ایران است و خواستار برچیدن کامل قابلیت غنی سازی در ایران است و اعلام کرده است که باید سیستم غنی سازی برچیده شود. اما آمریکایی ها معتقدند بنا بر واقعیت هایی که مواجه هستند، نمی توانند خواستار برچیدن اصل غنی سازی در ایران شوند و سقفی از غنی سازی را می پذیرند.
آمریکا از نگاه واقع بینانه تری نسبت به مساله هسته ای ایران برخوردار است
وی خاطرنشان کرد: نباید فراموش کرد که تعیین کننده ترین عامل در سیاست خارجه خاورمیانه ای آمریکا امنیت و منافع اسرائیل است. اختلاف تاکتیکی میان دولت اوباما و کابینه نتانیاهو بر سر موضوع غنی سازی در ایران وجود دارد اما اختلاف مبنایی میان این دو دیده نمی شود هردو به دنبال مهار ایران هستند اما آمریکا نسبت به مساله ایران واقع بین تر است.
کریمی در پایان یادآور شد: پروسه توافق نهایی بسیار سخت و پیچیده است و طیف بسیار گسترده ای را در برمی گیرد و موضوعات و ادعاهای طرف آمریکایی باید مورد بررسی قرار گیرد که می تواند به روند مذاکرات خدشه وارد کند. نمی توان پیش بینی دقیقی از نتیجه مذاکرات برای دستیابی به توافق نهایی داشت و تنها با گذر زمان نتیجه مذاکرات مشخص خواهد شد.
کنعانی مقدم :ایران تنها در سطح 1+5 می تواند با آمریکا تعامل برقرار کند
حسین کنعانی مقدم ،کارشناس مسایل بین الملل، نیز در تشریح انتظارات غرب از ایران در مذاکرات هسته ای گفت: اگر غرب را به دو بخش تقسیم کنیم یکی به سرکردگی آمریکا و رژیم صهیونیستی و دیگری به سرکردگی اروپا وکشورهایی که دارای استقلال نسبی در مسایل سیاسی خود هستند، می بینیم که آمریکا و رژیم صهیونیستی در نوع تعامل با مسایل بین الملل و جمهوری اسلامی، موضع استکباری و رویکرد ارباب و رعیتی اتخاذ کرده است.
این کارشناس در ادامه افزود: اما در رابطه با کشورهای اروپایی با توجه به آنکه بخشی از آنها در رقابت با آمریکا هستند تلاش می کنند در چارچوب روابط بین الملل تعامل مثبت با دیگر کشورها را پیگیری کنند تا جایی که آمریکا این کشورها را تحت تاثیرقرار ندهد. ایران در بخش اقتصاد با کشورهای اروپایی می تواند رابطه برقرار کند اما با آمریکا فقط در سطح گروه 1+5 می توان تعامل داشت و فراتر از آن امکانپذیر نیست.
وی بیان داشت: ایران به عنوان کشور قدرتمند در منطقه تلاش می کند مناسبات خود را در چارچوب مناسبات بین الملل تعریف کند و در عین حال خواهان هر گونه تعامل با کشورهای مختلف است و به دنبال آن است تا کشورهای دیگر نگاه متفاوت و برابر مبتنی بر چارچوب روابط بین الملل اتخاذ کنند.
ایران از پتانسیل بالایی برای تعامل با اروپا برخوردار است
کنعانی مقدم با بیان اینکه رویکرد جمهوری اسلامی فضا را برای سرمایه گذاری کشورهای دیگر در ایران ،مناسبات تجاری، تبادلات فرهنگی و اقتصادی باز می کند که بیانگر پتانسیل بسیار بالای ایران است. جمهوری اسلامی ایران تاکنون ثابت کرده است زمانی که غر بی ها آماده تعامل سازنده باشند جمهوری اسلامی هم در همان راستا آمادگی خود را اعلام کرده و محدودیتی قائل نشده است.
اتحادیه اروپا وآمریکا در مسایل اقتصادی در رقابت با یکدیگر هستند
این تحلیلگر مسایل بین الملل با اشاره به بحران اقتصادی اروپا و نیاز به بازار ایران گفت: به نظر می رسد در سیاست خارجی، اتحادیه اروپا و آمریکا سیاست واحدی را دنبال می کند اما در مسایل اقتصادی در رقابت با یکدیگر هستند. خاصیت تجارت خارجی و اقتصاد است که کشورها با یکدیگر رقابت کنند. با فرصت ایجاد شده و با توجه به مشکلات اقتصادی کشورهای اروپایی ،اتحادیه اروپا خواهان مناسبات گسترده تجاری با ایران است.
نگاه ایران هراسی به جمهوری اسلامی ایران از بین رفته است
وی با بیان اینکه «سفر کاترین اشتون به ایران علاوه بر بحث مساله هسته ای نشان دهنده آن است که نگاه ایران هراسی درخصوص ایران از میان رفته»، گفت: غرب مدت ها یک جنگ روانی را علیه جمهوری اسلامی در زمینه های مختلف مانند مساله حقوق بشر در ایران به راه انداخته بود و به افکار عمومی القا می کردکه جمهوری اسلامی خطری برای صلح جهانی است.
آمریکا وابسته به لابی صهیونیستی آیپک است
کنعانی مقدم یکی از اثرات مثبت مساله هسته ای برای جهان، آشکارشدن ماهیت رژیم صهیونیستی و وابستگی آمریکا به سیاست های تل آویو دانست و افزود : این مساله واکنش هایی در داخل آمریکا ایجاد کرد مردم و اندیشمندان سیاسی این سوال را مطرح کردند که مقامات کاخ سفید دارای سیاست مستقلی نیستند و تابع رژیم صهیونیستی هستند که این خود در آینده موجب فشارهایی به حاکمیت آمریکایی می شود و آمریکایی ها تا حدی می توانند این چنین آشکارا خود را وابسته به لابی صهیونیستی آیپک در آمریکا کنند. به نظر می رسد پایه های حاکمیت آمریکایی متزلزل شود و عملا آمریکا نوکر رژیم صهیونیستی شود.
1+5 ایران مجهز به دانش و فن آوری هسته ای را به رسمیت می شناسد
این کارشناس در پایان پیرامون امکان دستیابی به توافق هسته ای جامع و نهایی گفت: اگر آمریکایی ها به عنوان آمریکا ونه به عنوان نماینده رژیم صهیونیستی در مذاکرات حضور پیدا کنند به همراه دیگر کشورهای اروپایی چین و روسیه، ایران را به عنوان کشور قدرتمند مجهز به دانش هسته ای و قابلیت غنی سازی در محدوده خاصی می پذیرند و دستیابی توافق نهایی میسر خواهد شد. اما اگر آمریکایی ها به نمایندگی از رژیم صهیونیستی در مذاکرات حاضر شود عملا به بن بست خواهیم رسید.
