فلسفه غرب را محصول تفکر ابن‌رشد می‌دانم

به گزارش گروه راهبرد خبرگزاری دانا، کریم مجتهدی چهره ماندگار فلسفه ایران و درباره وضعیت فلسفه در ایران در مقایسه با سایر کشورها به فارس گفت: اجازه دهید یک پیشینه‌ای از وضعیت فلسفه در ایران بگویم، در گذشته فیلسوفان و صاحب‌نظران فلسفی به کسانی می‌گفتند که علمی از سایر شاخه‌ها نداشتند. در آن دوره حتی حکما و طبیبان نیز فیلسوفان بودند اما امروز دیگر اینطور نیست، البته در کشوری همچون فرانسه هنوز هم اقتصاد، تاریخ، فیزیک و شیمی از دل فرهنگ و فلسفه خارج می‌شود.

وی با اشاره به سوق یافتن ایران به سمت انحطاط فرهنگی و کم اهمیتی به فلسفه اظهار داشت: فلسفه علمی است که در سایر علوم و شاخه‌ها منعکس می‌شود یک پزشک یا مهندس باید از فلسفه آن علم خبر داشته باشد اما متاسفانه کمتر اینطور است.

عضو پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در پاسخ به این سوال که با این اوصاف به چه کسی فیلسوف گفته و فلسفه به چه علمی اطلاق می‌شود، توضیح داد: فیلسوف کسی است که درباره امور مختلف تفکر کند و در واقع فلسفه تداعی صور است نه اینکه تنها در ذهن چیزی را داشته باشیم و این فلسفه است که انسان را به رشد و تعالی می‌رساند بنابراین ممکن است مردم تصور کنند همین تفکرات ساده ما در زندگی فلسفه است درحالی که اینها تنها انفعالات عادی نفس و ذهن است و معنای صحیح فلسفه چیز دیگری است.

این چهره ماندگار فلسفه با تاکید بر اینکه فلسفیدن زمانی اتفاق می‌افتد که شما درباره مسایل مختلف مسایل دوباره کنید، یادآور شد: در قدیم فلسفه را معقول ثانی می‌گفتند حتی فلسفه یک تفکر مقید برای ارزیابی و فهم صحیح امور است. بنابراین فلسفه به یک معنای دیگر یعنی آموزش چرا که انسان راجع به مسایلی تفکر می‌کند که آموزش دیده باشد.

مجتهدی با اشاره به اینکه خودش تحت تعلیمات اساتیدی همچون گورویچ، پیاژه،‌گورنیاک و ... قرار داشته توضیح داد: البته افکارم الان تحت تأثیر آنها نیست منتها آن دوره خیلی تأثیر گرفتم هر یک از فلاسفه دستگاه خاص فکری دارند و سعی می‌کنم از تفکر هر کدام استفاده کنم.

وی با اشاره به اینکه فیلسوف باید همه دستگاه‌های فکری را بشناسد تا تفکرش دچار کذب یا صرف صور نفسانی نشود، اظهار داشت: من تلاش کردم در زندگی‌ام همه دستگاه‌های فکری را بخوانم و اینطور نبوده که یک نفر را کامل رد یا قبول کنم بلکه حتی آنها که نقد داشتم را هم مطالعه کردم بنابراین نخستین قدم در فلسفه شناسایی از مسایل خودمان است بسیاری از فلاسفه چون امروز اعتقاد دارند که ما مسایلمان را نمی‌شناسیم!

نویسنده کتاب «فلسفه و فرهنگ» در پاسخ به این سوال فارس که آیا ما در ایران فیلسوف داریم یا صرفا اساتید فلسفه هستند که فعالیت می‌کنند، توضیح داد: خب ما به لحاظ تاریخی که فیلسوف داشتیم افرادی نظیر ابن سینا و فارابی که دستگاه‌های فکری برای خود داشتند. حتی فلسفه غرب را من محصول تفکر ابن‌رشد می‌دانم چرا که غرب در قرون وسطی و ترجمه بود که اکنون چنین شرایط فکری دارد بنابراین ما فیلسوف داشتیم و تا به دوره خواجه نصیرالدین طوسی که می‌رسیم می‌بینیم وی به خوبی توانسته بین عقل و دین رابطه خوب برقرار کند ولی سایرین نتوانستند حال آنکه سایرین صرفاً بر سنت تکیه زدند و از علوم جدید غافل شدند.

مجتهدی با اشاره به اهمیت وجود گفت‌وگو بین فیلسوفان در عصر جدید گفت: این تعامل و گفت‌وگو را اکنون بین فیلسوفان کمتر می‌بینیم، درحالی که می‌دانیم دراین گفت‌وگوها هست که نقاط ضعف و قوت شناسایی می‌شود. البته این به معنای آن نیست که پس از شناسایی مسایل با حرف‌زدن بتوان مشکلات را حل کرد.

وی با اشاره به اینکه امروز نیاز داریم با علم جدید ارتباط بهتری برقرار کنیم تا عقب‌ماندگی ناشی از این عدم تعامل سنت با علوم جدید را جبران کنیم، توضیح داد: البته این بدین معنا نیست که ما درحال تبعیت از فلسفه غرب هستیم بلکه دراین مسیر راه خودمان را درست پیدا می‌کنیم، تاکید می‌کنم که با دستوراعلمل و صرف شعار و حرف نمی‌توان کاری کرد باید دراین مسیر قرار بگیرم و عمل کنیم!