به گزارش خبرگزاری دانا در استان سمنان از دیرباز دست بافته‌های متنوعی همچون گلیم، جاجیم و خرسک متداول بوده و خلق این بافت ها در بردارنده رد پایی شگفت از آثار هنری است.
خرسک بافی، هنر صنعتی که در روستای افتر در شهرستان سرخه از دیرباز وجود داشته است و تقریبا همه بانوان افتری با دستان پر هنر خود نقش‌های اصیل و زیبایی خرسک را خلق می کردند.
خرسک، مجموعه‌ای آمیخته ازهنر و صنعت است با استفاده از پشم و به کمک دست و ابزار دستی بافته می‌شود که در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فکری بافنده آن تجلی یافته و همین عامل، وجه تمایز آن از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانه‌ای است
دلیل این که این بافت قالی را «خرسک» می‌خوانند این است که کرک آن تقریباً ۲ تا ۲/۵ سانتی متر بلندی دارد و کوتاه و پرداخت نمی‌شود و این موجب می‌گردد که ضخامت و حالت پشمالویی پیدا کند که موجب شده آن را به خرس تشبیه کنند.
این هنر دستی خاص در این منطقه جغرافیایی به تناسب تاریخ، فرهنگ و اندیشه مردمانش، در سالیان دور خلق و تاکنون نسل به نسل منتقل شده است و امروز در کارگاه‌های کوچک و بزرگ این روستا شاهد احیای این هنر صنعت هستیم.
احیای هنر صنعتی درحال فراموشی
خانم حمیدی یکی از روستاییان این روستا که گوشه‌ای از منزل شخصی اش را کارگاه کوچک خرسک بافی راه اندازی کرده می گوید : ما از کودکی خرسک بافی می‌کردیم، اما در گذر زمان و طی ۳۰ سال گذشته، که خرسک بافی که جزئی از سنت و فرهنگ روستای افتر بود، به فراموشی سپرده شد ولی چند سالیست دوباره به خرسک بافی روی آوردیم و یک کارگاه راه اندازی کردیم.
او می گوید : تار و پود و گره خرسک از پشم خالص گوسفند تولید و رنگ هرگره (گجک) آن از رنگ‌های مختلف و زیبا تهیه می‌شود نکته جالب خرسک بافی سنتی افتر این است که بافنده ها پشم را با رنگ های طبیعی مثل پوست گردو، ریشه زرشک و روناس رنگ می کنند و این موضوع به فرش بهایی خاص می‌دهد.
خانم حمیدی گفت: نکته قابل توجه دیگر اینکه اینکه بافندگان خرسک از نقشه استفاده نمیکند و همه را از حفظ می‌دانند.
آموزش رایگان و اشتغال زایی برای زنان
خانم محمودی یکی از بانوان افتری است که خرسک می بافد ، او می گوید : پس راه اندازی کارگاه، نسل‌های جدید نیز برای یادگیری این هنر سنت دیرینیه مراجعه کردند و وارد عرصه یادگیری و اشتغال به خرسک بافی شدند.
وی افزود: این فرش‌ها در انداز‌های مختلف یک و نیم و ۲ مترمربع بافته می‌شود و از آن‌ها بعنوان روانداز و زیر انداز بخصوص در فصل زمستان استفاده می‌شود حتی قدیمی های افتر هنگام کمردرد و استخوان درد و روماتیسم ، خرسک را به محل درد می انداختند تا گرم شود و درد کاهش یابد .
این هنرمند بافنده گفت: شانه، چوب کار، نخ فرنگ، پشان لل، سره زی وگل میخ از جمله وسایل کار هنرمندان است و مدت بافت این خرسک‌ها تقریبا یک هفته طول می‌کشد.
محمودی از دوران کرونا هم دل پر دردی دارد و می گوید : در دوران شیوع کرونا و تعطیلی نمایشگاه‌ها و بازارچه‌های صنایع دستی در زمینه فروش بافته هایمان با مشکل مواجه شدیم که انتظار می‌رود مسئولان برای این مشکل راه حلی بیاندیشند.
میراث گذشتگان نسل به نسل منتقل میشودحمیدی شورای اسلامی روستای افتر با بیان اینکه بانوان روستای افتر در زمینه صنایع دستی از جمله بافت گلیم، جاجیم و علی الخصوص خرسک بافی فعالیت می‌کنند گفت: خرسک بافی در روستای افتر، از زیبا‌ترین هنر‌های این منطقه است، چون از مواد اولیه تا بافت و نقش نگارش آن کاملا بومی و سنتی و کار بانوان روستاست .
وی افزود: خرسک با شماره ۱۷۴۵ ثبت ملی شده است که یکی از تولیدات منحصر به فرد این روستا است که بانوان این روستا توانستند این هنر صنعت گذشتگان را به صورت تجربی فراگیرند و نسل به نسل منتقل کنند.
رئیس شورای اسلامی روستای افتر با بیان اینکه چندکارگاه خرسک بافی در این روستا فعال است گفت: در سالی که به تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها نامگذاری شدهانتظار داریم در زمینه اختصاص زمین برای احداث کارگاه‌های کوچک صنایع دستی، پرداخت تسهیلات قرض الحسنه و ایجاد بازارچه‌های صنایع دستی، تمهیداتی اندیشیده شود.
صنایع دستی اصیل، فرصت خاموش از یاد رفته
صنایع دستی علاوه براین که عامل مهمی در معرفی هویت، فرهنگ است، زمینه بسیار مناسبی برای تحقق اقتصاد مقاومتی نیز به شمار می‌رود به نحوی که با افزایش تولید و ایجاد چرخه فروش این محصولات بخش عمده‌ای از اهداف اشتغال پایدار نیز محقق خواهد شد.
آنچه در این میان قابل تامل است، بازگشت مردم به فرهنگ غنی و تاریخ پر ریشه خود و احیای هنر‌های بومی است، که می‌تواند بسیاری از فرصت‌های خاموش از یاد رفته را زنده سازد.
گرچه در نگاه نخست این گونه به نظر می‌رسد که بسیاری از تولیدات هنری قدیم کاربرد‌های خود را در زندگی‌های امروز از دست داده است؛ اما بهره گیری از طرح‌ها و نقوش این هنر‌ها و تلفیق آن‌ها با هنر‌های نوین می‌تواند زمینه خلق و رونق صنایع دستی بومی را فراهم کند.
حمایت کافی از هنرمندان با اعطای تسهیلات کم بهره، تلاش در جهت رفع موانع، آموزش، پشتیبانی، سرمایه گذاری بخش خصوصی و ترغیب مردم به ارج نهادن به هنر‌های دستی از جمله راهکار‌هایی است که می‌تواند در تحقق اقتصاد پایدار به ویژه در روستا‌هایی همچون افتر موثر واقع شود.
از طرفی هنرمندان بسیاری به یادگیری و فعالیت در رشته‌های هنری جدید مشغول هستند که هر چند این موضوع در نوع خود خالی از فایده نیست، اما منجر به تولید محصولات هنری بی کیفیت و غیر بومی شده که در رکود بازار صنایع دستی خاص این منطقه نقش به سزایی داشته که به نظر می رسد باید به این موضع هم رسیدگی شود.
نویسنده : زینب حیدری
